Texts
Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help
Kiimamatka
Kiimamatka
Karelian Proper
New written karelian
Oltih
kevätkuun alkupäivät .Päiväni jo melko hyvin lämmitti , vain kun yöllä oltih kovat pakkaset , niin hanki kešti hyvin , šai juokšennella ilman šukšie .Päivämurkinan jälkeh pappa šano :
– Ala šuorita , kohta lähemmä kiimoih .Šuoriuvu hyvin , jotta et kylmäis .
Mie otin pečurkašta lämpimät villašukat , kiukualta vanhat toššut ta aloin šuoriutuo .Pappa otti eväšrepun , evähien lisäkši pani šotilaškattilan , kakši kruškua ta lusikat .
– Tämä on šiun kantamuš , mie otan haulikon , patruunavyön ta lisyä vuatetta , šano pappa .
– Otammako myö šukšet ?
– Otamma , vet ken tietäy , mimmoni šiä huomena tulou .
– Emmäkö myö koirua ota ?
– Emmä , še vain häiriččöy .
Koira on hyvä , konša yksinäini meččo istuu kuušen okšalla .Koira juokšou kuušen alla ta rupieu haukkumah .Meččo koirašta ei välitä , višših arvelou šitä mečäneläjäkši , juokšentelouhan šielä kaikenmoisie hukkie , repoja , ahmoja , ilvehie , niätöjä ta monie muita .Vähäsen aikua meččo kaččelou koirua ta alkau uuvveštah kiimie .Šilloin mečäštäjä šuau hiipie lähemmäkši , ka šiinäki pitäy liikkuo hyvin varovašti .Mečolla on oikein tarkka kuulo , vaikka venäläiset šanotah šitä kuurnehekši .No kyllä šeki šana on ošuva .Vet kiimiessä meččo hyvin mukavašti iäntäy .Enšin koputtau ta šiitä šihisöy .– Pappa alko piipulla koputtua šeinähirteh : kop-kop-kop , šiitä šamalla piipulla rupesi oikein poikkoseh vetelömäh pitin hirttä .
Mitein hiän lienöy šitä šuattan , ka kuulu kummallista šihinyä .– Konša meččo koputtau , niin hiän oikein hyvin kuulou ta piä pyöriy joka šuuntah .
Šilloin hiän kaččelou koppalua , mistä puolešta še lentäy .Ka konša šihisöy , niin ei ni mitä kuule , mečäštäjä voipi juošša kakši–kolme ašelta ta tuaš šeisahtuo .Erähičči šiinä mänöy tuntiki , kuni piäšet ampumamatan piäh , ka kun mečolla ollou paha kiimatuuri , niin šiitä mečäštäjän munat jouvutah kattilah .
– Miteinpäš šie tuolla rampajalalla hyppyät ?
– Kun tulemma kiimapaikalla , niin šiitä ni niät , mitein myö mečon šuamma .
Tällä tavoin voipi ampuo vain yhen tahi kakši meččuo .No meilä enämpyä ei ni tarviče ta ei meiläi voimua riittäis kotih kantua .
Myö hiihtimä hankie myöten Kylmäseh vuarah šuaten , šiinä vähäsen levähtelimä ta läksimä hiihtämäh kohti Šuolavuarua .Kolmen–nellän kilometrin piäštä šyventymä šynkkäh korpeh .Konša piäsimä perillä oli jo melko myöhäni iltapäivä .Kuušet oli kašvettu niin korkiekši , jotta kokonah peitettih taivahan valo .Enši kerran tämmöseh šalomeččäh joutuon tunsin mitein hikišelkyä pitin alettih juokšennella muurahaiset .Kiimapaikalla piäštyö heittimä reput šuuren kuušen alla .Pappa šano :
– Pitäy luatie tulet , kuni emmä ole kylmän .Tuola mie nävin kakši kuivua honkua , läkkä kuamma ne ta völjyämmä tänne .
Konša nuotivošša jo oltih tulet ta ympärillä tuli valkie , pappa karši kuušen okšie ta mie kannoin ne yöpaikalla .Niistä tuli pehmie ta lämmin peti .
– Šuahan kattila , keitämmä kunnon čäijyt .
Mie ruttoseh avasin repun ta ojennin kattilan .Pappa šen täytti lumella , riputti šauvan piäh ta pani tulella .Mie šain repušta kruškat ta annoin papalla , hiän puissalti niih savarkkua ta vuotti kuni vesi kiehaštuu .Kun čäijy oli valmis , mie ojennin kättäni kruškua ottamah , ka pappa varotti :
– Anna čäijyn hautuo tai kruška on vielä kuuma , huuleš poltat .
Piti istuo ta vuottua .Konša čäijyt oli juotu , pappa piätti , jotta nyt voipi muata huomenekšeh šuaten .Mie vaštah en pannun , kun olin melkosešti vaipun .
Višših olin hyvät unet jo muannun , konša pappa hil’l’akkaiseh töykkäsi kylkeh ta čuhutti :
– On aika noušša , kohta tullah .
Konša šain šilmät kunnollah auki , huomasin , jotta jo alettih näkyö kuušien latvat .
– Tänäpiänä tullah aikasempah .
Nuotivon valot ollah heilä pettovalona .Kuulehan kun šiivilläh jo ilmua hakatah .
Kohta kolme meččuo istu kuušien latvoilla .Pappa huomasi miun kiirehen ta šano , jotta vuottasin vähäsen :
– Kyllä niitä vielä tulou .
Šiitä tuaš kuulu šiipien huiskutuš .Vielä kakši meččuo istuutu okšilla .Myö istuma hil’l’akkaiseh .Ka kotvasen piäštä alko kuuluo : kop-kop-kop , ta šen jälkeh šihinä .
– Eiköš ole aika ampuo ?
– Annahan piäššäh vauhtih , pitäis pari meččuo šuaha , jotta molommilla ois kantamista .
Ei pitän pitkyä aikua vuottua , koputušta ta šuhinua alko kuuluo joka puolešta .Mie piätäni pyörittelin ta kaččelin kaunehie lintuja , kun äkkie kuulu ammunta .Yksi meččo rytkähti lumeh .Linnut nouštih ilmah ta šamašša istuuvvuttih melkein šamoilla okšilla .Olin juošša lintuo käymäh , kun pappa viitasi kiälläh , jotta istusin paikallani .Hiän ampu vielä toisen mečon ta piätti , jotta nyt meilä riittäy kantamista , hyvä kun näijen kera piäsisimä kotih šuaten .Noššin linnut lumelta ta völjäsin tulišijalla .Yöllä pappa oli keittän keiton .
– Löyvähän kruškat , kunnollah šyömmä , jotta riittäis voimua kotih aštuo .
Murkinan jälkeh šammuttima nuotivon , keräsimä okšat yhteh tukkuh kuušen alla , jotta niistä tulis kuušen juurilla hyötyö .Täyttimä reput ta noštima ne šelkäh .Kyllä šiinä oli kantamista , no kun koko matka mečäštä järveh šuaten oli myötätermä , niin ei še kulku näyttän niin jykieltä ta vielä kun intuo annettih šeläššä kannettavat mečot .
Konša piäsimä järvellä , pappa käški heittyä repun šeläštä ta irrottua šukšet šukšinauhoista .Hiän šito šukšet ta šamalla nuoralla šukšenn’okat yhteh , šiitä šito reput šukšien piällä .Šukšista tultih čunat ta pappa šano , jotta nyt voipi juošša kotih .Järvellä hanki kešti hyvin , ka Šaviniemellä nouštuo jalat erähän kerran upottih lumeh .Kotitalo kun oli jo näkyvissä , niin voimie lisäyty .Koissa toisien lapšien ieššä oli kehumista .
Tämmöni oli miun kiimoissa käynti .Mečäštäjyä miušta ei tullun , koko elämän ajašša en ole lisännyn ni yhtä meččuo , vaikka olis voinun šuaha ušiempiki .
Kiimamatka
Karelian Proper
New written karelian
–
–
–
–
–