ВепКар :: Тексты

Тексты

Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь

Šallun Anni. Eräs zobottaine – kydyizet, kälyizet...

Šallun Anni

Eräs zobottaine – kydyizet, kälyizet...

карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский
Sano: ongo tozi se, ku nygöi myö pahoi tiijämmö omua sugu-roduu?

Ketbo ollah toizet sevoittarekset, a kolmandet? Kedä sanotah kälylöikse? A kenbo on kamu? Ku vie silmäl tunnemmo loittonazii sugulazii da tiijämmö ku ollah omatsitgi on hyvä. Toiči on mostu, konzu enzimäzet sevoittarekset ni kerdua elaijas ei nähty toine tostu, emmo täs ni mainiče pruazniekoin yhtes piendiä, jygies aijas autandua.
Ennevahnas sie karjalazet ylen hyvin tiettih omua heimokundua. Dai se oli tiettäväine. Karjalazet elettih kylis vuozisavoin luguh, perehtyttihgi samah kyläh. Puaksuh oleskendeli mostu, ku neidine meni miehele pošti rinnatusti olijah taloih da eli ijän sit, libo muutti elämäh lähäizeh kyläh, sanommo, järven tuakse. Puaksuh meni toizele libo kolmandele, nelländele sevoittarele. Toiči neidizii viettih loitombakse, ga yksikai häi puaksuh kävyi omah kodih perehinneh. Ylen loittonazele brihale miehele andua ei tavoitettu. Yhtelläh vahnat rahvas mustellah, ku tyttölöi otettih varrastajengi da viettih loitokse.
Lastu karjalazil oli äijin, erähät kazvettih tervehenny, erähät kuoltih jo pienete. Heimokundu oli suuri. Kylän rahvas pošti kaikin oldih omat polven piäs. Rist’oikse da ristižäkse tavan mugah pandih lapsen tuatan sizärdy da vellie. Voidih, tiettäväine, kuččuo emängi puolespäi, no umbivierahii ei otettu ni vouse. Kuomakset ollah keskenäh ristityn lapset ristižä da rist’oi. Kuomakset, sanotah, aiven ei synnytä yhteh, ei sovita keskenäh. Lapsele nimi otettih omaspäi, puaksuh buaban libo died’oin čottah.
Svajakoikse sanotah miespuoldu, kudamil akat ollah sizärekset. Čidžikse sanotah vahnembua sizärdy. Ku nuorembi sizär enne puuttuu miehele, čidžijouduu čuurukaššalii kandamah”. Se oli huigei. Miehoilas nuori akku varai nadoloi (ukon sizäret) da kälylöi (velleksien mučoit keskenäh). Kälyksii yhtes talois sai olla viizin da enämbängi, ku oli sen verdu poiguakeskenäh velleksii. Nuorembal kälyl pidi kuunnella joga dielos vahnembua kälyy, ken enzimäzikse taloih tuli, ugodie joga sanal. Midä enämbi kälyy, sidä enämbi hälyy... Karjalazet sanottih, ku parembi on yheksä kydyy (miehen velli) migu yksi nado. Nadoloinke eläjes uni piäh ei tule.
Vävyy piettih čotas. Se käi
akan taloih suurennu da kallehennu gost’annu.
Vävy tuli gostihkeitinpiiruat stolal. Buat’koi da muatkoi oldih kuunneltavannu mollembil molodoloil. Kodavävykse sanottih andilahan kodih elämäh jiännytty miesty. Sidä vähäzen nagrettih. No kodavävylöi oli harvah. Tavan mugah molodoit mendih elämäh miehen taloih.
XX vuozisual perindökse rodih nostua nuorile oma kodi da ku hyö elettäs ičepäinny. Mučoikse sanottih nuordu emändiä, lapsensuamattomua libo sidä, kudai sai enzimäzen brihaččulapsen. Tytön suaduu tulet jo akakse. Bunukat da pruavobunukat died’oloil da buaboloil ollah kaikis armahimat. Vahnembil ei olluh aigua paimendua omii sigivölöi, niidy kačottih buaboit. Lapsii äijäl ei ämmätetty, ruadoh harjaitettih pahuos pienyössäh.
Sevoittarekset ollah sizärien da vellilöin lapset keskenäh, toizet sevoittarekset ollah enzimäzien sevoittareksien lapset keskenäh, kolmandet sevoittarekset sit ollah toizien sevoittareksien lapset keskenäh.
Suuri heimokundu autoi joga dielos, hädäh ei jätetty. Ku naine jäi leskekse, händy autettih omat. Elettih sobuh, luaduh, vesselästi. Koispäi paginoi ei vietty, kielii ei kanneltu. Toizes talois gostindua sanottihkyläs olendakselibo ku taloi seizoi rinnal – “toizis olendakse”. Kyläh mennes kodidielot jätettih kodih. No ku tozi beda taloih tuli, sit autettih kogo kyläl, ken vai mil voi.
Nuoret tytöt talven aigua, konzu ei olluh peldoruadoloi, käydih toizih kylih omilluo gostih, voidih nedälikse-toizeksegi jiähäad’voikse”. Ad’voit čomendeltihes, vaihteltih ruuttii, käydih bes’odoihse oli sulhazien kačondu, miehelpuutunduaigu. Ad’voloi ei ruatutettu, syötettih, juotettih, hyvinny piettih. Ad’voit voidih vai midätahto käziruaduo azuo. Sitgi nygözel aijal sanotah sille ken ruavottah istuu: “Istut ku Iivoin ad’vo”.
Kamu on hyvä susiedu, dovariššu. Tädä sanua nygöi harvah suat kuulta. Minä kuulin sen omas tatas Vieljärvel. Kamunke on hyvä järvel da meččäh kävvä, paginal olla.

Omua ozua karjalazet naizet pajatettih nenga, atkalasti. Nygöi Kazvatti mami minun -pajuo suau kuulta horis. Myö sidä pajatammo kois mamanke. Pajatammo da mindählienne itkemmögi.

Kazvatti mami minun, kazvatti ainavo,
Ei vai ni ruatutelluh, saduizes istutti.

Saduizes istutti da limonal gostitti,
Tuldih minun sulhaizet, vierahanmualaizet.

En minä iče mennyh, mami minun andoi,
Vierahal mual eläjes nelli zobottastu on:
Yksi zobottaine on muatušku, buat’ušku.

Toine zobottaine on kydyizet, kälyizet.
Kolmas zobottaine on ukko viinan juoju.
Nelläs zobottaine on vierahal mual elän.
Oi sinä, piäsköi-lindu, vie minun omal mual,
Kus muamo kazvatti da limonal gostitti...