ВепКар :: Тексты

Тексты

Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь

Ol’ga Dubitskaja. Pitky matku kodih

Ol’ga Dubitskaja

Pitky matku kodih

карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский
Suomelaine, karjalaine vai kanuadalaine?
Meil Karjalas suomelazikse sanotah suomelazii, inkeriläzii da Kanuadan suomelazii. Minun pruavobuabo, buaban muamo, Daphne Maria Varpula rodivui vuvvennu 1910 Mohawk Mass -linnah Amerikkah. Pruavodied’oi, Janne Rudolf, rodivui Suomeh, Tamperele vuvvennu 1899. Sit häi muutti Kanuadah. Sie hyö tuttavuttih minun pruavobuabanke. Heil vuvvennu 1927 rodivui enzimäine tytärMira, a vuvvennu 1930 minun buaboBerta Maria Fort-William -linnah. Sie Kanuadas hyö oldih fermeroinnu.

Pitky matku Karjalah
Vuvvennu 1931, konzu buabo oli puolitostuvuodehine, Kanuadah tuli mies Karjalaspäi, kudai rubei kuhkuttamah rahvastu menemäh elämäh Karjalah.

Minun tuatto, sanou buabo, suostui menemäh Karjalah srojimah kommunizmua. Häi Suomesgi jo oli kommunistannu. Meidy vehkehienke istutettih suurele laivale. Sie oli äijy suomelastu, laivu oli ylen suuri, menimmö myö läs kahtu nedälii Atlantiekas poikki, mustelou buabo muaman sanoi.

Elaigu Karjalas
Myö tulimmo Moskovah vai lienne Piiterih, tarkah jo en musta.
Sie meidy miärättih Karjalah, Petroskoih. Petroskois tuattua työttih opastumah muatalovuttu korgieh školah. Sie häi opastui kaksi vuottu. Elimmö myö silloi Vahnal Kukoinmäil puuhizes talos, se nygöigi seizou sie.
Tuatan opastandan jälles meidy työttih Lehton piirih Kevätjärvi-kyläh.
Sie tuatto oli puolovehen sekretarinnu, oli peränajajien piälikönny, kylän piämiehenny. Olin 6-vuodehine, konzu tuattua siirrettih Lehtoh. Vuvvennu 1937 händy työttih iäres partiespäi tavallizele ruavole. Onnuako jo valmistettih kiiniottamistu.
Elimmö myö fatieras, kahten kilometrin pos’olkaspäi. Tuatto sil aigua puaksuh kačoi ikkunah kahtu mužikkua, kuduat ainos ajeltih delegäl pos’olkua myöte da sanoi: “Uvvessah siiriči”. Tuatto oli yhtevykses NKVD:n piälikön Kannojevan kel.

Hirvei päivy
Sit tuli se hirvei päivy, sanou buabo, mustan sidä, buitegu egläi se oli.
Oli ehty, muamal syömizet päčis oldih. Tuli kaksi mužikkua, ruvettih ečittelemähes, čongittih sundugoi (sundugat oldih suuret, Amerikaspäi tuovut). Hyö duumaittih, ku myö olemmo kapitalistat, ku meil on midätahto zakonanvastastu, jatkau buabo. Hyö otettih kai fotokuvat, sendäh nygöi ei ole ni yhty vahnua fotokuvua, vai Ven’al otetut jiädih.
Sit muamo kyzyi heil, suaugo syöttiä ukkuokieltih, ni leibiä ei annettu andua keräle. Tuatto otettih. Se kai oli kahten čuasun aigah yöl, minä näin kai omin silmin, sanou kyynälet silmis buabo. Muga 28-vuodehine muamo jäi kolmen lapsenke yskäs vierahale muale. Meil vie oli velli, händy kučuttih Vova, kui Leninua. Enne tuatan kiiniottamistu häi eli vaigu sentämän kuun.
Muamo käi tuattua tiijustamah äijän kerdua, sit tuatto viettih kunnelienne, ga meile ei sanottu kunne, mustelou buabo.

Suuri abuniekku
Tuatan kiini otettuu NKVD:n piälikkö Nikolai Kannojev andoi meile suuren pertin.
Iče häi eli akan Paraskovja Ivanovnanke meijän piäl, a heijän tytär opastui minunke yhtes kluasas. Kannojev andoi muamale ruadopaikangi. Heijän pereh avvutti meile äijän. Elimmö myö kurjasti, puaksuh paiči čuajuu da leibiä nimidä ei olluh. Toiči minuu kučuttih lapsii kaččomah, täs ruavos annettih vähäine dengua, sanou buabo.

Voinat da evakko
Vuvvennu 1939 algavui Talvivoinu.
Muamo tiijusti, ku suau ajua Sordavalah. Myö otimmo vehkehet da lähtimmö Sordavalan piirih, Värtsilän rinnal olijale Jovensuun lohkole. Sie myö elimmö hyvin, meil oli pieni taloi, ogrodu. Erähänny piän lähtimmö Sordavalah, a sie kai rahvas juostah vehkehienke, a ruadivos sanotah, ku algavui Suuri Ižänmualline voinu. Miesty otettih vojenkomuattoih juuri pihoilpäi, mustelou buabo.
Kezäl, vuvvennu 1941 algavui evakko. Meidy työttih Voulogdan alovehele baržal. Ies olii baržu bombitettih. Meijän baržan piäl lendeli lendokoneh, kudai vardoičči meidy. Matkas baržu azetui. Syötettih meidy hyvin, annettih suuppua, hiilavua syömisty, jatkau buabo.
Voulogdan alovehele tulduu, myö enzimäi elimmö Oštas, sit meidy työttih Belozerskah, papin usad’bah. Sie meidy oli moni perehty suomelastu. Meijän kel evakos oli Erna Berg (myöhembi Karjalan tazavallan Kanzallizen teatran ozuttelii, toim.) perehenke. Myö Ernan kel opastuimmo yhtes kluasas, kerdou minule buabo.
Kezäl vuvvennu 1944 lehtis oli äijy ilmoitustu, kudualois nuordu kučuttih opastumah Petroskoih. Minuu kolmie vuottu vahnembi sizär lähti sinne opastumah. Sit häi kučui meidy muamanke. Opastundan jälles sizärdy työttih ruadamah Louhen piirih Čuuppah, kus häi ruadoi kassirannu. Myö muamanke sežo ruavoimmo.

Ruadotaival
Minuu, 14-vuodehizennu, otettih ruadoh Sl’ud’anaja-fabrikkah.
Se oli vie voinan aigua, sen hyvyös minä sain Tagavon ruadai -merkin. Minuu joga kevätty da sygyzyy työttih ruadomatkoih kaivokseh, kus myö, fabrikan ruadajat, muokkaimmo sl’udua juuri mečäs. Monen vuvven peräs minuu työttih Tiätinä-kaivokseh. Tiätinäs minä tuttavuin oman ukonke.
Vuvvennu 1965 Grigorii Ivanovič Čepl’ukov, fabrikan johtai, andoi minule luvan menemäh Petroskoih fabrikkah. Sie minä olin ozaston johtajannu. Muga minä ruavoin Sl’ud’anaja-fabrikas eläkkehele lähtendässäh. Minä ylen äijäl suvaičin omua ruaduo. Olen hyväs mieles, ku puutui sie ruadua da muga eliä, sanoi kerdomuksen lopus buabo.
Muga minun buabo tuli omah kodih Karjalah, hos rodivunnuh häi on Kanuadah, a hänen vahnembat oldih suomelazet. Kogo ijän minun buabo pagizi oman muamanke suomekse, ga ukonke da lapsienkeven’akse. Buabal on kolme poigua, kolme brihačču-bunukkua, tyttö-bunukku da nelli pruavobunukkua.
Oraskuun 22. päivänny buabo täytti 87 vuottu. Minä hyvittelen omua buabua Roindupäivänke, toivotan hänele lujua tervehytty, pitkiä igiä, hyviä mieldy da kaikkie parastu!