ВепКар :: Тексты

Тексты

Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь

Heinät, lehet ta kukat kašvikeräelmäh

Heinät, lehet ta kukat kašvikeräelmäh

карельский: собственно карельское наречие
Новописьменный севернокарельский
Šykyšyn alku on hyvä aika kerätä heinie, pelto- ta puutarhakukkie, puijen ta penšahien lehtijä kašvikeräelmyä varoin. Myö kerromma kuin oikiella tavalla ta helpošti šuat kerätä oman herbarijon.
Ennein kuin rupiet luatimah kašvikeräelmyä varušša:
veičči, šakšet;
paperi, vihko tahi vanha lehti, min šivujen välissä kašvit kuivutah;
paino;
al’pomi tahi kanšijo, missä rupiet pitämäh kašvija;
liima;
nimilaput.

Kaikkien heinien keruun piäšiäntönä on luatie tätä työtä kuivana päivänä. Elä mäne keryämäh kašvija, još pihalla on märkä tahi još on vielä kašše. Muitein ne kašvit kuivutah pitemmän aikua ta šäilytäh pahoin. Voit ottua keruumatkah kanšijon, kunne lat’t’uat kukkie ta lehtijä. Näin šie šuatat ne perillä hyväššä kunnošša. Muissa, jotta kašvikeräelmyä varoin pitäy kerätä virkeitä kašvija eikä kuihtunuita.
Keryämisen jälkeh kašvit pitäy muokata. Puissa niistä huolellisešti liika multa, ašeta kašvit levälläh, ka šamalla staraiče šäilyttyä niijen luonnollini näkö.
Kašvija voipi kuivata eri keinoin. Kaikista tunnetuin tehniikka on kuivata kašvija kirjan tahi aikakaušlehen šivujen välissä painon alla. Näin kašvit kuivetah tašasina ta niitä on helppo šäilyttyä. Ka tämän kuivuamiskeinon pahana puolena on še, jotta šillä tavalla voit pilata kirjan. Kašvikeräelmänki voit tuhota, još kuivatat kašvija tällä keinoin liijan pitän aikua.
Kun tahtonet, jotta lehet oltais kovemmat ta vahvemmat, laše ne vejen ta PVA-liiman ševotukšeh. Kukkie voit levittyä vihkoina kuivamah kuvašša paikašša, sarajašša tahi lakašša. Näin kukka šäilyttäy muotoh ta kuivattunaki näyttäy kaunehelta.
Mukava kašvikeräelmän luatimistehniikka on livottua kašvija gliserinin ševotukšešša (kolme ošua vettä ta yksi oša gliserinie). Näin šuat kovie ta omua muotuo hyvin šäilynyitä lehtijä ta kukkie. Muissa vain, jotta gliserinin ševotukšešša ollešša kašvi muuttau oman värin harmuakši. Kun tahtonet kuotella tätä keinuo, kua gliserinin ševotušta korkielaitaseh aštieh. Laše kašvit ševotukšeh muutomakši vuorokauvekši. Ševotukšešša ollešša kašvit imetäh iččeheh šitä, muissa aina kuatua aštieh lisyä ševotušta. Ota kašvit pois ševotukšešta, kun ne tullah tummiksi ta anna niillä kuivua hyväsisti.
Konša kašvit on kerätty, muokattu ta kuivattu, ne pitäy panna al’pomih tahi kanšijoh. Kiinnitä kašvit paperih ta muissa, jotta yhellä šivulla on parempi kiinnittyä vain yksi kašvi. Näin šen laijat ei törrötetä al’pomista uloš. Kašvija kiinnittyässä käytä liimua ta paperin kaitasie palasie. Šivun oikie alanurkka jätä puhtahakši ta tyhjäkši. Šiih kirjutetah kašvin nimi, paikannimi, mistä še oli kerätty ta muuta tietuo.