VepKar :: Texts

Texts

Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help

Manner

Manner

Livvi
New written Livvic
Manner on geolougine ellendys, kudai tarkoittau litosfieran ozua, muankuoren suurdu massiivua, kudaman suurin oza nouzou Muailman valdumeren pinnan yläpuolele, a reunu on alemba sen pindua da on upotettu sih.
Geolougizes mieles manderet erotah valdumerilöis muankuoren rakendehes. Manner on mannertiippazen kuoren suuren ozan verdaine da sih kuulutah syväinmanderen da reunumanderen morfostruktuurat.
On olemas mondu perustehellistu kaččomistu manderien lugemizes; muas rippujen eroitetah nelläs seiččemessäh mannerdu.

Roindan histourii
Manderet ollah vaigiet geterogienizet muvvostumizet, kudamat oli roittu da muvvostuttu pitkän kehityksen aigah (kudai arvatah kesti monien milliardoin vuozien aigah).

Jo hätken aigua manderien mehanizmoin roindas oli kaksi toizenmostu mieldy. Fiksizman koncepcien mugah manderet oli roittu muinazien mannerkerävöydimien levenemizen aigah geosinklinualien kehityksen aigah. Ga 1980-luvul tämä teourii oli kumattu. Mannerliikundan teourieh pohjavunnuon mobilizman koncepcien mugah nygözet manderet oli roittu enne olluon, Lavruazies da Gondvanas roinnuon, supermanderen Pangejan hajuomizen libo halgenemizen jälles. Tämän teourien kehittämizes jällespäi rodih pliittutektouniekan teourii, kudai on hyväksytynny geolougies da geotektouniekas 1980-luvus.
Arvatah, ku tulieloinnu geolougizinnu kavvinnu oli viizi supermannerdu:
Kenorlend (läs 2700 miljonua vuottu),
Nuna libo Kolumbii (läs 1800 miljonua vuottu),
Pangeja (läs 230 miljonua vuottu),
Pannotija (läs 600 miljonua vuottu),
Rodinija (läs 1110 miljonua vuottu).

Ližäkse erähät kirjuttajat eroitetah vie kaksi "muinastu" supermannerdu: Jatulija da Gotija.

Manderet da muanozat
Manner on geolougine terminy, kudai tarkoittau leviedy mua-alovehtu, kudamua joga puolespäi huuhtellah meret da valdumeret, а muanozat on histourielline ellendys, kudai kuvuau kuival mual olijoi muailman alovehii luguh ottajen manderii libo niilöin suurii ozii, sežo lähisuariloi.

Geolougizes nägemykses mannertiippaine muankuori eroittau manderen valdumeres. Sidä paiči mandereh kuulutah ei vaiku syväinmanderen (tazango- da mägialovehet), ga sežo reunumannermorfostruktuurat (manderien vienalazet jatkot šel'foinnu, mannerpaltieloinnu da mannertyvinny).