Texts
Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help
Mikš tähthile tarbiž maha?
Mikš tähthile tarbiž maha?
Veps
New written Veps
Oli
Uden voden eht .Lumitähthaižed kuti sügüz’lehtesed kehkerziba il’mas i lankteliba reduhu da katoiba pit’kän sügüzen reduhuiktan .Mehed ihastuiba lumehe , Udehe vodehe , käveliba pertidme , ozateliba toine tošt da andoiba lahjod .Il’mas mujui pirgoile , kavagele da mandarinoile .Peitnus taivhal kudmaine läksi pil’višpäi i vaugištoiti külän .Ka pandud maha lumespäi-ki kaik ümbri oli vauged .
Homendeseks heiti lumen panendan .Irdal oli pakaine .Lujas aigoiš homendesel kaks’ akad , kaks’ lüpsajad – ravaz da nor’ , – kan’gad jaugoiš , fufaikad päl , sured paikad päs läksiba tele i astuiba živattanhannoks .Läz pit’käd , kuti barak , pertid paloi vaiše üks’ fonar’ , i nägui , miše pazoišpäi lähteb läm’ il’m .
Akad astuiba homendezlupsandale i hilläšti pagižiba .
– Ala uradi , As’ka . Jäta neidišt tünäks .Tarbiž-ik ningoiččele käbedmodole sinun jänduz ?Oh !– vaikastui vanhemb ak da kacuhti toižen päle : ei-ik abittund .
– Kac , hänele ka hän om jänduz , a minei ka ningoine-ki om hüvä ? – käreganzi As’oi – pit’k kazvol nor’ murz’ain – i äkkid azotihe . Hänen sil’mäd muga hoštiba-ki pahudespäi .
– Midä seižutitoi-se ? Astu i ala hošta sil’mil , en varaida , tot sanun .Om huiged !Kaik külä nagrab sindai , kut sinä kaikid sidod ičeiž mužikaha .Unohtid , kut iče händast otid da vedid kanzaspäi ?Unohtid , ka minä muštatan .Konz hänen Liza lapsidenke ajoi mamannoks , sinä jo seižuid čemodananke verajanno ...Midä , ei-ik ole muga ?..Midä vaitti oled ?Ka kuverdan aigad hüviš meliš olid ?Vaiše ühten voden , kuni ed sündutand tütärt .A jäl’ges hän kaikid üksjaižid akoid žalleiči .Ei muitte nimitadihe händast ”partizanaks ”.Tas’oi nägi , kut hän ujui kezapertin eläjannoks .A konz sinä mänid necen akkannoks , miše pagišta hänenke , sinun armaz hüppähti sarajalpäi herekogoho ...Ristitud nägiba kaiken .A nügüd’ sidod Larisaha .Eragande sinä neiččespäi , Larisa ludal küksi händast , miše nenad-ki ei ozutaiži hänen pertinno .
– Küksi-ik ?! A ezmäi kut händal vitliti , – abidanke , vaiše jo ei muga käredašti sanui As’oi .
– Urad sinä oled As’oi , urad ! Ihastuižid , kuni hän Laraha kacub – toižid ei näge-ki .A Lara hänele ei antte .
– F’odorovna , ka midä , tarbiž-ik minei völ hänele spasiboid sanuda ? – küzui As’oi .
– Ka ku sanud , ka nimidä hubad ei linne .
– Kac , midä sanun hänele ! – As’ka heiti alaižen kädespäi i ozuti kukiškon .
– Iče ala ja kukiškonke . Kevädel üksjaižed kezapertin eläjad tuleba lidnaspäi ...Heile tarbiž linneb aidad koheta , kazvatuzhonusid tehta ...da völ midä-ni heile tarbiž .Sinun armaz-se linneb arvos , – sanui nagrdes F’odorovna .
– Rikon !
– Kaikid-se ed riko .
– I midä nenile lidnalaižile leskiakoile meiden mužikoišpäi tarbiž ? Sigä , lidnas necidä rujod om severz’ kuti meil tägä om hered .Ka heile völ tarbiž meiden külälaižid .A meil om pol’tošt mužikad da ned-ki oma humalnikad .
– Nacein , oma magedad meiden , külälaižed-ne ... Ala uregande .Ihastuižid , kuni ken-se otaiži händast .Toukud-se ei ole hänespäi nimittušt .Sinei-ki , As’ka händast ei tarbiž .Vaiše varaidad jäda üksnäiž .Ka , varaidad .Om-ik toižikš ?– F’odorovna tabazi As’oin hijamas da kacuhti sil’mihe .
– Ka , varaidan-ki . Minei om jo koumekümne seičeme vot , a olen üksnäin .
– Ka ed ole üksnäiž , sinai ved’ om tütär ... A elä kut tahtoid da mahtad .Opeta sindai om jo möhä .
F’odorovna mahni kädel i hotkas mäni živattanhan verajannoks .As’oi sabuti händast , konz hän jo avaiži verajan .Südäimes mujui lämäle , hergele da maidole .Larisa jo vajehti sobid lebuhonuses .
– Tervhen ! Hüväd Ut vot !– sanui hän veslas .
– Sinei-ki Hüväd Ut vot , Laroi . Toivon ozad , tervhut , hüväd ženihod , – sanui muhates F’odorovna .
– Kel om praznik , a kel om rad . Mironova da L’ubka nacein , ei tulgoi , – buraiži As’oi .
– Ka , ku heile pähä putui , ka voib olda , miše ehtal-ki ei tulgoi . A kus Vas’ka-se om ?– pandes päle radhalatan , küzui F’odorovna .
– Magadab heinäs . En voind noustatada , – sanui Larisa i läksi honusespäi .
– Kacu , mitte gad om , hered-ki , nacein , ei keradand , tarbiž linneb meile puhtastada , sanui käredas As’oi , lähttes jäl’ghe Laroid lehmidennoks . As’oin jäl’ghe rigehtiškanzi F’odorovna-ki , ladides paikad päs .
– Larisa , ota pilitesid , pudotaškanded niid , – heikahti As’oi .
Hö F’odorovnanke otiba täpkad , miččed seižuiba čogas i kurustaškanziba hergen transport’oraha , A Larisa astui jäl’ghe puzunke i pudoti pilitesid lavale lehmiden jaugoiden alle .Udarod lehmil oliba sured maidospäi , i ned , ezmäi vanhad , a jäl’ges nored-ki möngaškanziba .Lüpsajad necikš aigaks puhtastiba kaik stanad .
– Neiččed , transport’oraspäi keradam hergen jäl’ges lüpsandad . As’oi , sinä zavodi lüpsta ezmäižes rivišpäi , minä zavodin toižespäi , Larka , sinä lüpsa molembiš riviš toižes agjaspäi , – sanui F’odorovna .Lüpsajad kiglutiba päl , a F’odorovna mäni tomha lüpsandladehid .
As’oi koverzihe , miše ladida transport’oran tera , a Larisa mäni vemha puzun tamburaha , kus läz transport’oran pul’tad da motorad oliba šaugud pilitesidenke .I sid’ uksenno hän kulišti , kut radaškanzi motor i transport’or ajaškanzi .Ühtnägoi hän kulišti kut As’oi kidastab .Larisa taci puzun i joksi lehmiden toižele rivile .As’oi kombuil ujui transport’oran jäl’ghe , ladides midä-se vedada sišpäi .Larisa haškahti seinännoks , oti täpkan i joksi As’oinnoks .As’oin halatan hijam putui transport’oraha , i se vedi händast tulleitimennoks , kus here lankteli telegaha .Larisa pani täpkan lopastin da seinän keskhe , miše leta transport’oran lentad .Transport’or azotihe vähäižeks , a jäl’ges möst ujuškanzi tulleitimennoks .As’oi ehti heitta käden halatan toižespäi hijamaspäi i zavodi restta sen transport’oraspäi , no ei voind nimidä tehta i transport’or vedati händast edemba-ki .Kidale joksi F’odorovna .
– Saupta transport’or pigemba ! Saupta !– heikahti Larisa .
Lehmiden möngandan da heikandan täht F’odorovna ei kulend nimidä , vaiše el’genzi , miše tarbiž saubata transport’or i joksi tamburaha .A Larisa kaiken ličoi da ličoi täpkan transport’oraha , miše hot’ kuverdal azotada necidä mašinad , vaiše se mugažo ujui i vedati As’oid .Sid’ Larisa oti lavalpäi kalun , joksi tulleitimennoksi i čokaiži kalun transport’oran lentaha , vaiše se muga ei azotanus-ki .Sid’ hän joksi As’oinnoks , i hö kahten kesken vedaškanziba hijaman transport’oraspäi , vaiše halat oli uz’ i ei rebinend .I vaiše siloi , konz As’oin käzi oli jo läz tulleitint , transport’or azotihe .
– Mi kädele-se om tehnus ? Ed-ik satatand ?– Larisa tahtoi abutada As’oile , a iče kaiken kacui kädehe , no oli hüvä , miše vert ei nägund .
– Nübl’ putui transport’oraha i halathijaman punoti . Hüvä , miše halat ei olend nüblästadud .To veič , čapam ...Kus F’odorovna-se om ?Kucu händast , togha kirvez .
– Min täht kirvez toda ? – Larisa paukoti sil’mäd .
– Čapaškandem minei käden , miše päzuda , – sanui As’oi i nägišti , kut Laroi ištuihe lavale .
– Laroi , sinä midä , libu ?! Sinä midä , muga pöl’gästuid minun tagut ?
– Minä meletin , miše lop sinei om , – säruänel sanui Larisa i kacuhti As’oin päle . – Oh , sinä oled mugoine ilokaz nügüd’ , redukaz .
– A sinä , kacuhta ičeiž päle . Sinai om sinižma sil’män al .Iškid-ik kalul , konz joksid minei abuhu ?
Äkkid hö nagraškanziba molembad i ei voinugoi azotadas .Lehmäd möngaškanziba möst .
F’odorovna tuli heidennoks da kacui , kut hö nagraba .
– Midä ninga nagrat-se ?
I iče-ki nagraškanzi .A pigai jo ei sand el’geta-ki , midä tegiba nene koume akad : nagraba vai voikaba .
Lopiba nagrandan mugažo pigai , kut zavodiba .Lehmäd-ki lopiba münkta .
– Vas’ka , gad , nacein , heraštui da unimeliš avaiži transport’oran , – sanui F’odorovna . Kac , mitte radnik om !Ei rada tehnik nikut .Minä kingitan kingitimen , miše saubata transport’or , a se ei saubate .A sid’ otin kirvhen da iškin-ki kingitimedme .Ka ved’ minä murenzin sen !– F’odorovna lendi kirvhen i sanui As’ale : – Pä-se ota – čapaškanden .
– A pä-ki čapa , – sanui As’oi , i hö nagraškanziba möst .
Konz hö nagroiba külläks , F’odorovna kingiti As’oin halatan hijaman seinäd vaste i täpsaiži sidme kirvhel .Lopuks As’oin käzi päzui-ki valdale .As’oi ištuihe lebule , F’odorovna kacui kät .
– Hüvä om , miše kädele nimidä ei ozaidanus , om vaiše künzäidusid . Halatan voib ostta .Hüvä , libugat neiččed , om jo se aig , ika lehmäd čapid rebitaba , linneb gor’ad .
Neiččed libuiba i tönduiba sihloičendhonusehe .Heile vastha , värin muhates , astui Vas’ka .
– Nu , Vas’oi , varasta . Oliži paremba ku ištuižid kus-ni völ vähäižen , – F’odorovna hengahti löumäs .Hot’ hän žalleiči-ki Vas’kad , vaiše abuti mugažo toižile rehkta händast utuškaha da völ ehti panda sinižman sil’män alle .
Lüpsta oli jüged necil kerdal jäl’ghe kaikid nenid aigtegoid , i hö lopiba lüpsandan möhemba kahtele časule .
F’odorovnale oli žal’ As’oid da Larisad , da Vas’kad-ki .Hän pästi Vas’kan utuškaspäi .Sid’ toi kuspäi-se torhid kartohkoid , pezi niid , heiti vauktan paikan päspäi , käri kartohkad paikaha i kolotiškanzi kirvhen hamarol sihesai , kuni kartohkad tegihe pudraks i jokseškanzi kartohkvezi .
– Laroi , paneške sil’männoks . Ka sinä-ki , pane , – sanui hän Vas’kale , – ika kutak kodihe-se homen mäned ?Mam palahtelese möst .Žalleičeižid mamad-se .
– F’odorovna , minä ved’ en tegend necidä hödhüvid . Heraštuin , kulen , tö tulit , pagižet , minä kingitin-ki kingitimen .Minä ladin kerata hergen .– Vas’ka ištuihe rindale laučale i lendi pän . F’odorovna pani henotadud kartohkad sinižmale .
– Urad oled sinä , uradan koled-ki . Hän kingiti kingitimen ...A ku restaiži hänel käden ?Ištu , ištu .Avoi-voi .
As’oi da Larisa surdunuded läksiba kodihe .Hö mäniba ühtes kodihe ezmäižen kerdan koumes vodes .F’odorovna jäi völ poleks časuks , miše puhtastada kaik tamburas .
Uden voden ezmäižel homendesel irdal oli pakaine .Hö astuiba külähäpäi vaitti , vaiše kului vauktan lumen kidžaiduz .As’oi kacui jaugoiden alle , a Laroi – taivhaze , sikš kaiken aigan kukištelihe .Äkkid’ Laroi lujas kukištui i lanksi bokale lumehe .Nagrauzi , veri sel’gäle i leviti käded .Venui muga lumel i kacui taivhaze , mitte oli täuz’ tähthaižid .As’oi kacuhti jäl’gile , vaiše ei azotanus , tegi völ kuverdan-se haškud .Jäl’ges azotihe , kacuhti mugažo taivhaze i pördihe Laroinoks .Ištuihe rindale lumehe , kumaiži pän , miše kacta taivhaze , vaiše fufaikas da paikas ei olend hüvä kacta , i hän lanksi sel’gäle Laroin rindale .
– Kacu , nakka om kaikid hoštajamb tähtaz , se om Venera , – Laroi ozuti kädel kunase taivhaze . – A sigä , nacein , om Kassiopeja .
– Kus ? – küzui As’oi , ladides ozaita ningoman tähthiden äjiden keskes tähthid , miččid tezi Laroi .
– Ka kacu , näged-ik , ned oma ani meiden päl – kätud M-kirjam ?
– Nacein , nägen . Ka tozi om M-kirjam .A minä tedan vaiše Suren Kauhan .Konz olim nored , kävelim külädme i erasišti kaclim taivhaze .A Sur’ Kauh oli nakkana , ripui F’odorovnan pertin päl .
– Kezal taivaz om toine . I laps’aigan se oli toine .As’oi , kacu nece om Pen’ Kauh .Mugažo om kuti kauhaine , kut Sur’ Kauh , vaiše penikaine .
– No , – sanui As’oi , – Sur’ Kauhtähtaz da Pen’ Kauhtähtaz . A nece om Pohjožtähtaz , ku tehta oiged jono Suren Kauhan korvaižespäi .
Hö venuiba jäl’ges vaitti da kacuiba taivhaze .
– As’oi , ed-ik kül’mänd ? Ika minä voin antta sinei ičein alaižed .
– Ei , en kül’mänd . A ku kül’mäižin ka i midä ?Minä-se jo olen sündutanu lapsen , a sinei ei sa venuda vilul – kül’mätad pridatkad , a ved’ sinei völ tarbiž sündutada lapsid .
– Sanud völ – sündutada , a kenespäi sündutada ?
– Sinä ajaižid lidnaha , Laroi . Mänetad ičeiž elon täs .Nel’l’kümnevozižed akad küläs oma jo vanhad .
– Kutak ei , varastadas mindai lidnas ... Ka baboi-ki om lujas jo vanh , kenenke jätad händast .Ka , tarbiž lopta völ institut , jäi vaiše üks’ voz’ .
– Varastadas vai ei varastagoi , a konz om völ kaks’kümne seičeme vot , ei ole völ möhä zavodida eläda . Midä-se völ linneb .A minai ei ole ozad , ka elod-ki ei ole .Ei ole nimidä !
– Ala käregoita Jumalad ! Sinai om kanz .Ei-ik ole nece oza ?
– Ei ole nimidä minai . Minä el’genzin necidä tämbei .Minä elän kut-se en muga .Tahtoin , miše kaik oliži hüvin , a om ...Sanuižin völ , da en voi .Mitte om kel’ – kuti mezjaižed kokiba .Ka void-ik sinä el’geta , sinei völ kaik om edes .
– A sinä sanu , voib olda minä el’gendan-ki .
– Nu , ozuteseks , otam ogurcoid . Ištuta toine semen kazvatuzhonusehe , a toine grädale da holita ühtejiččikš , vala , vägita mad , kütki .A ogurcad kazvaba erazvuiččed .Ned , miččed kazvoiba grädal , oma čomahajuižembad da magukahambad .A kazvatadud kazvatuzhonuses ogurcoišpai , miččile tarbiž enamba hol’t , a tolkud om vähä .Kac , minei om kuti kaik-ki , om mužik , om tütär , a elon čomanhajud ei ole nimittušt .
– A äjad kadehtiba sindai . Ka , kaikutte el’gendab ozad ičeze vuiččikš .
– A sinä-k ?
– Midä minä ?
– Kadehtid-ik sinä mindai ?
– Ei , minä en kadehti sindai . Minei ei tarbiž verast ozad .Minai linneb ičein oza .
– Midäk sinä koukeroičed ? Ed-ik tahtoi sanuda sen polhe , miše minä konz-se vedin verhan mužikan kanzaspäi ?
– Ka minä en koukeroiče nimidä . Vaiše sanun , miše kaikuččel om ičeze oza .
Hö venuiba vaitti .Vilu ličeškanzihe fufaikoiden alle .As’oi zavodi paginan ezmäine .
– Laroi , ka minä ved’ tahtoin , miše oliži kut paremba ! Minä meletin , miše nece om minun oza .Om abid .Tahtoin , miše oliži kaikid paremba .A Pet’oi om vaumiž navedida kaikid , no ei mindai .Ka tütär-ki , lopib školan da ajab-ki , da unohtab-ki mindai .Ei mäne päiväd-ki , miše mö em laižigoiš hänenke tühjan .Midä tehta , en teda .Minä varaidan .Lugen , miše elo mäni uhtei .
– As’oi , a pöl’gästuid-ik sinä lujas ?
– Ezmäks pöl’gästuin vähän . Meletin , ku rebitab käden , ka hot’ žalleitas ...Nece jäl’ges , konz jo lüpsin lehmid , tuli varu .Minä kulin , miše ningomil minutoil kaik elo , kuti kino , om sil’miš .A minai oli vaiše kuverz’-se kadrad i plönk rebini .En tahtoi pagišta necen polhe ...Laroi , a voib olda , kus-se sigä , sil’-žo Kassiopejal , mugažo venuba kaks’ akad lumel i kacuba nenihe-žo tähthiže ?Kacuba meihe , meiden Male .
– Heiden täht tähthad oma toižed .
– Oma-ik ned sel’gän polespäi ? – As’oi nagrauzi i jäl’ges sanui . – Meiden-se tähthad paremba pičkutaba ... Manitaba , kucuba , tahtoin sinna leta .Ned oma čomad .Om niiš mitte-se peituz ...Kut laps’aigan tahtoid baban sundugad avaita da kacta , midä sigä om .
– Konz minä olin pen’ , mö babanke magazim sarajal , i minei tundui , miše tähthad kacuba sarajaha iknas päliči ... Oh , – heikahti Laroi äkkid , – kacu tähtaz lankteb !Himoiče pigemba midä-ni !
– Laroi , kacu , völ üks’ lankteb , völ üks’ ! Om kogonaine sal’ut !Ned lendaba meidennoks .Min täht niile tarbiž maha , min täht ?
– En teda , min täht . Niil om mugoine oza .Ned sünduba i eläba taivhas , a kolda tahtoiba mas .
– Oma-k ned mugoižed kuti mö ? Koskuba-ik ned meihe ?
– En teda . Kac , völ üks’ lendab !Kacu , kacu !
Tähthad lankteliba toine toižen jäl’ghe .A kaks’ akad venuiba vauktal lumel Maplanetal i kacuiba , kut tähthad lendaba mahapäi i palaba , ei ehtinugoi langeta maha .Vaiše mitte om čoma nece niiden lendand !
Kändi Marina Ginijatullina
Mikš tähthile tarbiž maha?
Veps
New written Veps