Texts
Return to review | Return to list
Kielisuut autetah Karjalan Kielen Kodii
history
October 16, 2021 in 15:52 Nataly Krizhanovsky
- changed the author of the source
from Natalja Antonova
to
November 07, 2019 in 11:24 Нина Шибанова
- created the text
- created the text: Vieljärven kyläs eläjät rahvas autetah Karjalan Kielen Koin kielipeziä opastajes lapsii karjalan kieleh. Kielisuu – moine nimi on pandu niilöile, ket ollah paginkanzannu lapsile dai toine toizele. Kielisuul pidäy hyvin tiediä karjalan kieli da olla valmis käymäh lapsilluo. Kielipezä suau kerätä karjalakse pagizijat rahvas yhteh – sit kieli rodieu enämbäl nägyvis da kuuluvis. “Kielisuu” voibi panna programmakse libo metoudiekakse, libo hozi projektakse – se rippuu sit, kui pitkäh se kestäy da mittumat tulokset andau. KKK:n ruadajat iče keksittih moizen nimen, tiedäjen sen, ku kyläs eläjien karjalan kieldy maltajien resursoi pidäy jo kiirehel kamul ottua käyttöh lapsih niškoi. KKK:s jo kolmattu vuottu ruadau kielipezä, kudamah kävyy päivyhoidoh kaheksa lastu. Putilleh ruadai kielipezä voi kerätä ymbäri äijy rahvastu da ližätä karjalan kieldy kuuluvih da nägyvih. Pagizemattah karjalan kieldy libo opastumattah pagizemah sidä suusanal on sudre nostua kyzymyksii sen elavuttamizes da kehittämizes – se on jo tiettäväine dielo. Vie sudrembi on olla siirdämättäh kieldy kazvajale sugupolvele. Lapset ičepäiviedäh ei opastuta karjalan kieleh, eigo runot, kniigat da lehtet auteta täs, ku ei rodei ristikanzoi, kudamat ruvetah andamah kieldy heile. KKK:n kielipezäs ruadau viizi hengie. Hyö kaikin paistah karjalan kieldy kui lapsile, mugai keskenäh. Karjalakse pagizendu kuuluu heijän ruadoh da täs on sanottu heijän ruadosobimukses. Yhtelläh kielipezän lapsil pidäy varmah tiediä, ku karjalua paistah muutgi rahvas kyläs. Tozin, ga sit heil rodieu kaijattavu kuva karjalan kieles. Juuri tämän periä kielipezäh ihan alguudah myöte ruvettih kuččumah käymäh vahnemban polven rahvastu. Tämän sygyzyn aigah se praktiekku leveni, abuh tuli Priäžän Elämä-etnokul’tuurizen keskuksen projektu “Uudizet kylispäi”. Projektan hantuzis suau ostua syömizii, sanommo, yhtehizih pastandoih da keitändöih, suau tuotella KKK:h vahnoi ristikanzoi, kuduat omal jallal ei piästä tulemah libo eletäh loitton. KIELIPEZÄ TYÖNYTTÄY PAGIZEMAH KARJALAKSE RUAVAHII DA LAPSII Kiel i suut-programman KKK:s luajimmo nenga, ku kaiken tämän opastusvuvven aigah kielipezän lapsilluo kävväh kylän rahvas. Niidy listoil on kaksikymmen viizi ristikanzua, enimät naizet, vai vähyöt miehet. Rahvastu kučuimmo yhtymäh täh programmah ihan ennepäi pagizemal, niken ei kieldävynnyh. Kučuimmo niilöi, kenen kielineros olimmo varmat. Kerdu-kaksi nedälis kielisuut kävväh vuorotellen lapsien pertih yhtekse čuasukse. Se on ildupäiväl, lapsien päivyunien jälgeh, ilduveron syödyy. Kielisuu libo kižuau lapsienke, sanommo, lippuloih, libo yhtes lapsienke hyö opastutah pajozih, libo luajitah käziluajilmuksii. Ruadovuoros olii kielipezän ruadai auttau kielisuudu olla lapsienke. Kerran kuus piemmö yhtehizen pivon, kunne kučummo jo enämbi kielisuudu kerras. Sit yhtes midätah keitämmö, pastammo, syömmö da piemmö iluo. Meil on tärgei, ku kielisuut suadas keskenähgi olla da bärbättiä omas elaijas. Kielisuulois enimät ollah kielipezien lapsien buaboit, omahizet libo lähäzet susiedat. Tiettäväine, kois da kielipezän ulgopuolel hyö paistah lapsienke kaiken aigua ven’ua. Kielipezäh tulduu hyö ihan hyvin tietäh, ku täs pidäy paista karjalakse. Enimil se on vakkiessah, allus heidy yksikai vedäy ven’an kieleh. Vai kerran-toizen käydyy hyö jo harjavutah. Segi on kaikis tärgevin tulos – kielipezän kauti suammo ruavahii pagizemah lapsienke karjalakse. Täs on vie tärgei moine dielo. Vahnemban polven rahvas ei tietä sanoi, kudamat tuldih karjalan kielen käyttöh jo täl aijal, semmite kudamat koskietah lapsien opastandoi, nygyaigazii vehkehii. Kielipezäs lapsienkazvattajien avul hyö suahah kuulta niilöi da panna mustoh. Pidäy sanuo, ku ruavahembat rahvas omah kieleh pujoitetah äijän ven’ankielisty sanua. Opimmo juohattua heile, kui se libo tämä sana on karjalakse, kuigi hyö juohatetah meile omii ennevahnallizii sanoi. Sanozin nenga, ku kielisuut-kogemukses rodieu hyvytty kui lapsil, mugai ruavahil. Se on progressiivine taba elavuttua karjalan kielen pagizendua rahvahan keskes. Kielisuuloin käyndän aigah myö meinuammo ottua erähät olendukerrat videoh da panna net internettah, ku toizetgi karjalazet suadas nähtä, kui voibi käyttiä hyväkse kielenmaltajien resursoi. Jiäbi vai uskuo, ku Karjalan Kielen Kodi da sinne suadu kielipezä ruvetah elämäh iellehgipäi.