Texts
Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help
Zoja Paškova (Artemjeva). Čulanja-hiiri
Zoja Paškova (Artemjeva)
Čulanja-hiiri
Karelian Proper
New written karelian
Meijän
šuurešša karjalaisešša talošša yhen katon alla oltih kaikki tilat , mit tarvitah , jotta elyä ta hoitua karjua .
Puoli taluo oli tarkotettu elämyä varoin , a toisella puolella piettih lehmyä , härkyä , lampahie ta kanoja .Liävän yllä oli rakennettu heinälato .Talvella šinne šuorah hevoisrejellä tuotih heinyä , kumpaista niitettih kešällä ta šäilytettih suaproissa .Šamoin heinälavošša riputtih koivuvaššat kylyö varoin šekä horšma - , huapa -, pihlajavaššat lampahilla talven varah .
Heinälavon viereššä oli čulana , missä šäilytettih vil’l’ua šiivattua varoin šekä šuurimua ta jauhuo šuurissa šäkkilöissä ta tynnyrilöissä .Onnakko kaikista parahana , mitä oli čulanašša , oltih šänkyt uutimien kera .Pappa iče luati lauvoista kolme šänkyö .Niillä oli hyvin pehmie muata , šentäh kun joka šänkyllä pantih kakši matrassie .Yhen matrassin šiämeššä oli kuivua heinyä , a toisen , min ompeli muamo ompelukonehella vatiinista , pantih heinämatrassin piällä .
Tytöt aina piettih čulana puhtahana .Hyö pantih lattiella koissa kuvottuja mattoja , a piironkilla pienen ikkunan lähellä aina šeiso peltokukkua purkissa .Kešällä lapšet muattihki čulanašša .A vihmašiänä keräyvyttih čulanah ta leikittih šielä .Lapšie miellytti leikkie poisajaja-pelih .Lattiella ašetettih karamellipaperiloista luajittuja nelijömuotosie pelimerkkijä kahteh rivih .Joka peluajan piti omalla pelimerkillä lyyvvä pois merkki vaštarivistä .Pelin voittajakši piäsi še , ken šai kaikista enemmän merkkie .
Šamoin čulanašša puhaššettih ta mielelläh šyötih hernehen paloja , kumpasie kerättih sovhosin pelloilla .Sovhosin ruatajat toičči kirottih lapšie šiitä , jotta hyö tallattih polkuja herheh - ta kakrapeltoloilla ta šiitä niitä oli vaikiempi niittyä .Ka lapšet kuitenki juoštih keryämäh makieta hernehtä .Pellon laijalta tytöt kerättih hernehen paloja košton helmah , a pojat paitah .
Lapšie oikein miellytti muata čulanašša uutimen takana .Tuntu , jotta olet puitto pieneššä starinamaisešša talošša .Muamo ompeli uutimie marl’ašta tahi hoikašta siičašta ta viskoosista .Ne kiinitettih lakeh nuoralla tahi kankašvöillä .Uutimien tuakši ei piäšty šiäkšet ta kärpäset .
Illalla lapšet šotkeuvuttih uutimien tuakši ta yksi heistä alko kertuo tarinoja kyläelämäštä , a eryähät ičeki kekšittih eri kertomukšie .Oikein kauhieta oli , konša kennih lapšista alotti pitän kertomukšen , missä kaikki oli pimie ta mušta :
– Pilkkopimieššä mečäššä pikimuštana yönä ...
Šilloin varačut peittäyvyttih täkkien alla ta hieššyttih kauhušta .Vain tarinan lopušša hyö ruohittih kačahtua täkin alta , konša kertoja šano , jotta hiän on kekšin kaiken ta eihän tämä ole totta .Ka kuitenki varačuilla piti vielä pitälti aikua rauhottuo , jotta uškuo šiihi .
Eryähänä iltana , konša kaikki tarinat oli jo kerrottu , lapšet vakauvuttih ta meinattih jo männä muate .Ka äkkie Gal’ka karjeutu :
– Mamma-a-a !!!
Ta piä kolmantena jalkana hypähti juokšuh portahie myöten alaš , korniččah , missä muattih vanhemmat .Toiset lapšet juoštih jäleššä .
Muamo niise pöläšty ta pitälti ei voinun ymmärtyä mitä tapahtu .Ka konša tuli šelvä , mistä Gal’ka niin pöläšty , niin kaikin ruvettih nakramah .Ta vielä lujempah nakreuvuttih , konša Gal’ka etušormella juohatti mitein hiiri hännälläh vejällytti hänen kaklua myöten , ta šano pöläštynyöllä iänellä :
– Ettäpä työ tiijä , kuin še hiiri pölätti milma , konša vejällytti omalla kauhiella hännällä kaklua myöten .
Näin Gal’ka tuaš tovisti , jotta hiän on varačču .Kerran hiän pimieššä myöšty kotih kylyn jälkeh ta pöläšty lintuo , mi pyreyty lentoh penšahikošta .Ta nyt vielä tämä tapahuš hiiren kera …
Hiirellä , mi eli šilloin čulanašša , myö antoma Čulanja-nimen .A Gal’kua vielä monta kertua kiušasima :
– Gal’ka , Gal’ka , näytä šie vielä kerran , kuin še Čulanja vejällytti kauhiella hännälläh šiun kaklua myöten !
Čulanja-hiiri
Karelian Proper
New written karelian
–
–
–
–