Texts
Return to review | Return to list
Lyydilažen itkettäjän Anna Česnokovan 120-tazaigakse
history
September 10, 2022 in 15:25 Александра Родионова
- created the text
- created the text: Tämä vuozi – 2021 meiden Tazavaldas on ilmoitettu kard’alan runoloin vuodekse.Täl vuodel Kard’alan Tazavaldan d’oga kohtas, d’oga čupus zavoditah pidämäh intresaižed pidod, kudamad oldah omistettu kard’alaižile runoile da runonpajattajile. Moine pido oli tuhukuun 10. päivän Pyhärvesgi, kudai oli nimitetty Anna Česnokovale. Kard’alan kuuluž itkettäi Anna Vasiljevna Česnokova rodiihez Anuksen gubernien Pyhärven volostin Čarniemen kyläh 10. tuhukuud 120 vuotte tagaperin. Siloi, ezimarkaks, vuodel 1905 Čarniemen kyläs oli kolmetošte kodid da 75 eläjäd – kyläläižed, myöhemb, 50 vuoden peras siid eli ylen vähä rahvaste. Čarniemi on ylen čoma da hil’l’aine koht. Mägelpäi hyvin nägyy kylän ymbärištö. Oigedal puolel nägyy Pyhäd’ärven pind, hural puolel – Peldožan d’ärven pind. Sendäh nygyy moižes čomas – Čarniemes – on äi uutte kodid, äigi kezämökkid strojittu. Nygyy Čarniemi kuuluu Pyhärven kyläh, a kartale se on merkitty kui Čarnovolokskaja-uuličče libo lyydikse – Čarniemen uuličce. Omamualazih, Pyhärven eläjih niškoi, Anna Česnokova on ylen kuuluž, i hyö, mina tiedan, ylen gordiiheze hänt. Moned pyhärvelaižed voidah midätaht sanoda hänes: toižed iče tiettih Anna Česnokovad, toižed muštetah, mida vahnembad sanottih hänes, no d’ogahine siästäy hyväd mustod hänes. Svuad’bu- da muahepanenduitkud Anna Česnokovan rodus siirdyttih polvespiäi polveh. Hänen muam da buab sežo oldih kuulužad itkettäjäd Pyhärven čupus. Iče Anna Vasiljevna muga sanoi omis itkendviržiis: “Iänel itketyd viržid erotah toine toižes: omah luaduh itketäh, konz miehele andetah tytär bohatas perehespiäi, da toižeh luduah, konz köyhäs perehespiäi. Vägeh andades oldih omad sanad, ved’pidi kandattada ozattomad neidište”. Itkettäjän mugah, nygyy nuored zovodittih menemäh yhteh omal himol, sendäh harvembah kuččuttih tkettäjäd svuad’bah. Iče Anna Vasiljevna meni miehele F’odor Stepanovič Česnokovale, konz hänele täydyi 26 vuotte. Hyö elettih yhtes kaheksatošte vuotte miehen kuolendassuai. Elaige oli dyged: ezmaiči oli voinan aige, sid ukke arestuittih, sid evakuacii, sid ukon voimatuz. Naižel pidi kai tirppada. Anna Česnokovan itkendviržid tuldih vie kuulužimbikse, konz hänellyö zavoditah tulemah tiedomiehed. Ezimarkaks, kard’alaine tiedomiez’ Vladimir R’agojev moned kierdad kävyi Anna Vasiljevnan kodih da kirjutti hänen itkendviržid, pajod da suarnad. Nygyy kai nämä magnitogonah kirjutetut itkud, pajod da kerdomuksed oldah Kielen, literatuuran da hištorijan instituutan iäniarhivas. Sidä paiči Anna Česnokovan itkendviržid voi lugeda Vladimir R’agojevan kerätys Karjalazien itkuvirzilöin kerävökniigas, kudai piäzi ilmah vuodel 1976. Sih kerätty viizitoste itkuvirte, kudamad V. R’agojev kirjutti Česnokovaspiäi vuodel 1969. Suuri intres itkettäjäh oli suomelažilgi tiedomiehil - Pertti Virtarantal da Lauri Honkol. Hyö sežo äi kierdad kävyttih Annalluo vuodel 1966. Vuodel 1994 Helsingis piäzi ilmah ”Lyydilažed tekstad” kuudenž čast’, kus oli kirjutettu Anna Česnokovan svuad’bu- da muahpanendan itkendviržid. Täs kniigas itkendvirziiden rindal oldah notadgi. Vuodel 1967 Anna Vasiljevnad palkittih Kalevala-eposan 100-vuozipäivän arvostuzmedalil. Helsingin yliopiston professor Väinö Kaukonen iče kävyi Pyhärveh palkiččemah itkettäjäd. Sen dälges intres itkettäjäh oli ruttoh kazvanuh. Anna Vasiljevna siirdyi tuonilmazih 21. pakkaskuud vuodel 1974. Hänen pandih muah Pyhärveh. Taluoih, kus vuozin1924-1974 eli kuuluž itkettäi, on pandu muštolaudaine ven’an da kard’alan kielel.