Texts

Return to review | Return to list

Toivon lentta. 2

history

August 16, 2023 in 12:29 Нина Шибанова

• created the text
• created the text: STEPANIEN PEREHELÄMÄ 16-vuotisella Stepaniella alko iččenäini ruatoelämä. Noin vuuvven hiän ruato meččätöissä ta šiitä Kiestinkin kolhosissa. Kiestinki on vanha karjalaini kylä, kumpani šilloin oli šamannimisen piirin keškukšena. Ruato oli vaikie, a vielä vaikiempi oli še, jotta ei ollun kannatušta pereheltä, kun še jäi kotikyläh Tavon’gah. Kotvasen ajan piäštä kolhosih tuli ruatamah Emeli Huttunen. Hiän otti Stepanien ruatamah enšin šikojen hoitajakši, a myöhemmin kolhosin ruokalah. Stepanie muhi ta rupesi muistelomah, kuin lapšellisena hiän oli, miettimäh šiitä ajašta, konša hiän mäni miehellä enšimmäiseh kertah Smolennikov Homan kera. Hyö molommat tunnettih iččie yksinäisiksi: Homa kašvo orpolapšena, Stepanie tunši, jotta vanhemmat jätettih hänet. Ka yheššä hyö oltih vain kuukauven. Stepanie tunši, jotta tulou hänen naisekši muhien ta lähtöy eroh kyynälissä. Näin ni tapahtu. Šiitä Stepanie muisteli omua toista mieštä. “Teppo, miun rakaš Teppo. Jošpa ei ollun šotua”, hiän tunši herkäyttä. “Armahat, vesselät šilmät ta näkö, kumpasešša aina oli muhahuš. Kuin kovašti šuvaičin šilma, huolimatta riitasah luontoh mie prostin šiula kaikkie”, muisselmien kera tultih kyynälet. Heijän perehonnie häiričči talvišota. Teppo otettih rintamalla, a Stepaniešta muissettih, kuin vihollisen lapšešta. Hänet kučuttih kyšelyih enšin koissa, šiitä ni Petroskoissa. Stepanie rehellisešti vaštasi kaikkeh. Šilloin kyšyttih mintäh hiän on niin rehellini vaštuamah? ‒ Mie olen šen verran taitaja, jotta kun mieš lippalakki piäššä aštuu ohičči miun piä jiäy kantapäillä. En varaja antua rehellisie vaštaukšie, kun šyvie jokija olen piäštyn läpi, šano hiän. Šotilaš oli yllätykšissä Stepanien vaštaukšešta ta hänet lašettih. Šilloin naini näytti oman henken voimua. Šiitä erinomasešta voimašta Stepanilla kerto čikana, kumpani einušti naisen kohtaluo. Rahua šiitä hiän ei ottan, ka šano, jotta niin voimakkahie ihmisie, kumpaset löyvetäh ratkaisuo kaikkih vaikehukših on vähän. Šamana vuotena Stepanien poika kuoli, hiän ei elän yhteh vuotehkana. Ka ei ollun aikua šuruo, naisen piti kašvattua Tyyne-tyttyö. Piti olla elošša! Vuosi 1941 oli vaikie, šota alko, mieš mäni rintamalla, kuoli toini poika, kumpani šynty evakošša Arhankelin alovehella. Evakkovuuvvet mäntih vaikiešša ruavošša ta taisteluissa nälkyä vaštah. Vuotena 1943 Stepanie šai kirjasen Tepon kuolomašta. Hiän taisteli Virošša ta kuatu šieläki. – “En voi šiun hauvalla ni lähtie itkömäh” , šuruissa mietiskeli Stepanie. Näissä muisselmissa Stepanie rupesi laulamah omua runuo: Tummana šykšyiltana mie olen šyntyn, Kylmät tuulet tuotih miut Täh ankarah muailmah... Miut peštih ta kapaloitih – Näin ni kašvoin. Lapšušaika oli hyvä, Oman onnen mie šain. Ka še kešti vain kotvan – Kylmänä šykšyiltana Pilvi šen toi miulta pois... ŠOVAN JÄLKEH ELÄMÄ ALKO UUVVEŠTAH Yön jälkeh tulou huomeneš, pimeyven jälkeh tulou valo. Konša Karjala oli vapautettu Stepanie tytön kera myöšty Kiestinkih. Šielä ei ollun missä elyä, ei ollun mitä šyyvvä. Piti alottua elämyä alušta. Naisen muisselmie katkei mieš Šimo: – Stepanie, mäne levähtelömäh ašemalla, a mie issun tiälä vuottamašša. – Ei, Šimo, yli 40 vuotta vuotin mie tätä hetkie ta vielä muutoma tunti vuotan. Šimo istu viereh ta rupesi tupakoiččomah. Näin hyö issuttih mitänä šanomatta. Šillä hetkellä Stepanie oli kiitollini miehellä, jotta hiän ei kyšellyn mitänä likua ta šiitä, jotta läksi hänen kera kannattamah ta auttamah häntä. Stepanie ei ošannun lukie ta hänen mieleštä še oli šamana, kuin olla šokiena. Šuurešša kaupunkissa hiän ei voinun lukie yhtänä tiekylttie eikä taulukkuo. Hiän tarvičči miehen apuo. Šimo oli Tepon nuorempana veikkona. Stepanie rehellisešti šano, jotta šuurta rakkahutta heijän välissä ei ollun. Šovan jälkeh hiän tytön kera eli kuatunuon miehen tuaton ta čikon nuapurissa. Šimo myöšty šovašta vuotena 1946. Hiän kävi čikkuo ta tuattuo kaččomašša ta kurkisti Stepaniellaki. Kerran hiän jäi naisen kera, hyö ruvettih elämäh yheššä, šynty Nina-tyttö ta hyö virallisešti mäntih yhteh. Šovanjälkini aika oli vaikie. Stepanie mäni vaikka mimmoseh ruatoh, toičči ni kahteh. Pereheššä oli kahekšan henkie ta kaikki, mitä heilä šilloin oli – ykši lakana ta kakši parie alušvuatteita jokahisella. Kakši vuotta Ninan šyntymisen jälkeh šynty poika Nikolai, vielä pari vuotta šiitä – Valerii-poika, kumpani eli vain viiteh vuoteh šuaten. Konša šynty Nad’a-tyttö vuotena 1955 elämä rupesi muuttumah paremmakši. Perehellä oli pelto, lehmä ta šiitä ošettih ni vasikka. Koissa oli ompelukoneh, kumpasešta oli riitoja pereheštä: mieš tahto oštua vielä yhen lehmän, a naini tahto konehen. Lopušša kotih tuotih omelukoneh ta lehmäki. Stepaniella ta miehellä oli šuuri ikäero – 12 vuotta. Še oli huomattava vielä enemmän, kun Stepanie kärsi miinan räjähykšeštä. Häneltä löi poikeš kaikki hampahat, naini rupesi käršimäh piäkivuista. Šiih huolimatta Stepanie tunši iččie onnellisekši: hänellä oli mieš, uuši koti, lehmä ta lampahat, oma pelto. Pereheh šynty kahekšan lašta, ka heistä eloh jäi vain nellä: Nina, Kol’a, Nad’a ta Aleksei. Rakaš Tyyne-tyttö tappo ičen. Stepaniella še oli šuurena šuruna ta hiän pani šitä šyväh peittoh omah šytämeh. Tyynen tyttö Al’a rupesi elämäh Stepanien pereheššä. Vielä miehen täti eli heijän koissa. Nyt tuli aika, konša muamoki löyty. Hänen kera hyö ei näkeyvytty 43 vuotta. Muutoma vuosi takaperin Stepanien tiätä Hilippä, kumpani kaukasena vuotena 1922 šylissä vei tytön pois omašta talošta löysi tuttavien kautti Marinan ta Ollin. Hyö ruvettih kirjuttamah kirjasie toini toisella. Enšimmäisista kirjasistä oli šelvä, jotta muamo tahto nähä tytön. Hiän kučču tyttären Šuomeh, ka Stepanie ei tahton šinne, šilloin vaštautumini oli šuunniteltu Leningradissa. Männyttä elämyä muissellen Stepanie mietti, kuin monien vaikeukšien läpi piti piäššä. Hiän aina oli varma, jotta ihmini voipi keštyä kaikki vaikeukšet, kumpasie hiän šuau. Stepanie ošasi liäkitä, tiesi taikašanoja tautiloista, uško kohtaloh ta einuššukših, šamoinki hiän uško Jumalah. Hiän ei tietän Piplijua, šentäh jotta ei malttan lukie, ka eli Jumalan käškyjen mukah. Hiän uško, jotta jokahisella on oma anheli-šuojelija. Vaikie kohtalo opašti häntä prostimah, hiän ei pitän enyä apieta vanhemmilla. Rupesi šyntymäh kiitollisuon tunneh šiitä, jotta hiän jäi omah Karjalah. ‒ Oma mua – manšikka, vieraš mua – mussikka, iänellä šano Stepanie. Aika virtasi hil’l’asešti. Stepanie keritti kelttasen lentan, kumpani oli šolmittu laukkuh ta pani šen šiämeh. Kelttani lentta oli tunnušmerkkinä muamolla. Tunnušmerkki oli muamonki laukulla – ruškie lentta.