VepKar :: Texts

Texts

Return to review | Return to list

Karhumägi: oligo karhu?

history

August 23, 2023 in 14:50 Нина Шибанова

  • created the text
  • created the text: Kaikkiel muailmas on moizii linnoi da kylii, kudamien nimet ollah kiini mihtah moizeh, mi rodih niilöin simvolakse da midä suau käyttiä sen hyväkse, ku linnah tulis enämbi turistua. Sidä kai suau käyttiä mustolahjoin luadimizes da eländykohtan pihoin čomendamizes. On moine linnu Karjalasgi. Se on Karhumägi. Mittuine čoma nimi! Ga oligo Karhu? Karjalazen linnan pihoil ihan toven suau nähtä kondiedu. Yksi – kaikis čomin – vastuau linnah tulijoi, leibysuolu oijendettuloil käbälil. Toine, puus vestetty, jo vähäzel hallennuh, muite seizou sillan lähäl olijal tiešuaral. Kolmas muzein luo, nelläs da viijes pietäh omil sellil lauččastu linnan keskes.. Ga ei vai se, ku Karjalas on äij y kondiedu, on andanuh nimen tälle linnale. Hos ei ni uskotuta, ga sentäh ihan toven oli olemas tozi kondii, kudaman periä Karjalah rodih Medvežja gora-stansii... Se kondii eli erähäs Zaharjevien rovun perehes. Se sugu oli yksi ei vai Karjalas, ga onnuako kogo Ven’al bohatembii suguloi. Niilöi, ket ei vai iče bohatuttu, ga autettih rahvastu, andamal eri kohtih dengua. Pereh oli meččyzavodan omistajannu. Sih aigah kai ristikanzat ylen äijäl uskottih Jumalua, siksehäi suurin abu täl perehelpäi puutui kirikkölöin nostamizeh. Kižin suaren puuhizien kirikkölöin remontoih vuozinnu 1857 –1869 äijän kerdua viettih konzugo 500, konzugo 700 laudua. Petroskoin linnan muzein dai teatran nostamizeh sežo tuli äijy dengua Zaharjevilpäi. Kiriköt Jandomozeron, Masel’gskaja Gora, Tolvujan da Velikaja Guba -kylis sežo oli nostettu Zaharjevien varoil. Heil oli baržua, parohodua, suurii taloloi Piiteris, kudamii hyannettih vuograh. Hyö annettih dengua bahadel’n’oih, manasteriloih, opistoloih dai muite köyhile juattavakse. Nostettih Zaharjevat omangi kirikön Lumbuzi-kyläh. Sinne oli pandu muah kolmen Zaharjevien polven ristikanzat. Tämän kirikön nostamizes vuvvennu 1906 Ven’an tsuari Nikolai II palkičči P’otr Petrovič Zaharjevan Pyhän Anna ordenal. Nevvostovallan aigua kirikkö oli hyllys, rinnal olii vahnu kalmismua oli murendeltu, kai kivilavvat oli murrettu da havvattu muah. Sen meččyzavodan ruavon aigua silloine Ven’an tsuari Aleksandr III vuvvennu 1888 luadi enzimäzen Ven’an histouries zakonan mečän piluamizen rajoittamizes. Kaksi vuozisadua, XIX da XX, meččyzavodan omistajat Zaharjevat elettih suures omas kois korgiel Kumsa-joven rannal. Täl perehel oli enzimäine Karjalas auto. Enzimäzen Muailman voinan aigua, vuvvennu 1914 ruvettih srojiman raududorogua Barentsevan meressäh. Joukko enzimäzii spetsialistoi eli Zaharjevien perehes, kuduas eli se samaine kondii. Sen tiediä suaduu ruadajat vuvvennu 1915 annettihgi stansiele nimen Medvežja gora. Vuvvennu 1918 zavodu salvattih, ga Zaharjevien kodi vie hätken seizoi koskekkahan Kumsa-joven rannal, vai se oli juattu monih fatieroih. Jälgimäine rovun ezittäi, Marij a Nikitična, eli hätken. Hänen da hänen ukon, P’otr Petrovič Zaharjevan perehes ei olluh lastu, ottopoijannu heijällyö eli vieras brihaččuine. Da vie eli se samaine kondii. Sen pandih muah Divja goran juurel. Vie 1970-luvul kondien kalman kohtu ihan hyvin nägyi, dai nygöi rahvas tietäh, kus se on. Naine oli ylen älykäs, häi tiezi dai maltoi äijän. Jo vahnate häi pidi kois Seppo-hukkua! Marija Nikitična jäi linnan rahvahan mustoh hyvänny ristikanzannu, kui kogo Zaharjevien sugu jäi Karjalan da Ven’an histourieh. Zaharjevien rovun jälgeläzet voij ah eliä Piiteris dai Kronštatas, sendäh ku erähät Zaharjevat oli lähtietty Piiterih elämäh. A vuvvennu 1795 rodivunnuh Anna Dmitrijevna Zaharjeva meni miehele Petroskoil, sen ukonnu oli kupču F’odor Sevastjanov-Bonifatjev. Vie yhtes Zaharjevas, Ivan Vasiljevičas, on tieduo 1930 vuodessah, ga händy perehenke “lišittih” da viettih elämäh kunneliene loitos. Ga vuvvennu 2020 Karhumäis löyttih kivizet kalmulavvat, niilöis ollah F’odor da P’otr Zaharjevien nimet... Karhumäin histouries oli vie muudugi, jo Toizen Muailman voinah kuulujua tapahtumua, kudamis on kirjutettu ylen äijy. Tänä kezän täydyi 90 vuottu Vienanmeren-Baltien kanualal. Sen historien tietäh da kunnivoijah kaikin Ven’an mual dai Karjalas. Linnah kävväh oman dai vierahien mualoin turistat, heile on midä kaččuo linnas ymbäri olijoil turizman objektoil. Karhumäis on kunne azettuo yökse, on turizmufirmoi, kudamien kauti suau kävvä niidy kaččomah. Kui linnalazil yrittäjil on kunne levittiä omua biznessua, mugai linnan ižändil on oman Karhumäin paradamizen varua. Andakkah Karhu, voiman da varan simvolu, heile vägie toimimah oman muan hyväkse, kui ruattih Zaharjevien suvun rahvas.