Texts
Return to review | Return to list
Pohjoine loštand da sen peitused
history
December 21, 2023 in 10:49 Нина Шибанова
- created the text
- created the text: Londuses om äi čomid da melentartuižid azjoid. Üks’ niišpäi Aurora Borealis vai pohjoine loštand. Karjalas-ki voib nägištada sidä. Äjad ristitud tegeba fotoid tal’vel da sügüzel, kut taivhal ozutihe erazvuiččed čomad mujud. Ozutesikš, Venämal loštand paksumba om vihand, a Kanadas – rusked da pakuine. Nügüd’ starinoicem mikš. Man magnitine pöud Kaik mö navedim päiväšt da sen lämäd. No päiväižen vauged – nece om penikaižiden časticoiden äjüz’, radiacii. Se om varukaz rustitun täht. Ku tö lendaižit avarudehe ilma avaruz’laivata, päiväižen radiacii rikoiži teid. Tö küzut, kut-žo mö eläm Mal? Melile abutab Man magnitine pöud. Se kaičeb meid radiaciaspäi. Päiväine kaiken aigan tacib ümbri ičesaze gelijan protonoid da elektronoid, miččiden piduz’ om 400-800 kilometrad sekundas. Niid nimitadihe “päiväižen tulleikš”. Magnitine pöud vastustab nenid časticoid, no erased niišpäi putuba Man il’mištoho, časticoiden da magnitižen pöudon keskes tegese reakcii, sikš mö nägem taivhal čomad loštandad. Kus nägištada loštandad? Pohjoine loštand ozutase ei vaiše Mal, no toižiš-ki planetoil. Ozutesikš, Jupiteral se om ul’trafioletižes spektras, i ristit ei voi nägištada sidä. Veneras pohjoine loštand erašti ümbardab kaiken planetan. Kaiked suremb pohjoine lostand om Saturnal. Sigä sen korktuz’ om 1200 kilometrad. Venämal loštandad voib nägištada agjoiš, miččed oma ülemba pohjoižpirdad, ozutesikš, Murmanskas, Neneckijas okrugas, Krasnojarskan röunan pohjoižes. Ozutase loštand Karjalas, Komin valdkundas, Arhangel’skan agjas da Jakutijas. Nägištada pohjošt loštandad om oza. Melentartuižed tedod Om kut pohjoine loštand, muga om suviloštand-ki ‒ Aurora Australis. Ezmäine tedomez’, kudamb kuvazi loštandan fenomenan vodel 1619, oli tetab tähtaztedomez’ Italiaspäi Galileo Galilei. Pohjošt loštandad sataba kulundad, miččid voib kulištada täudes hillüdes. Ned koskuba lopotusihe i elektrovägen kulundoihe. Pohjoine loštand ozutase päiväl-ki, vaiše nägištada sidä voib vaiše ehtal da öl. Pohjošt loštandad voib nägištada kogonaižen voden, no tal’vel se ozutase paksumba. Kackat taivhaze, voib olda, tämbei pohjoine loštand čudutoitab teid.