Texts

Return to review | Return to list

Härkä tervattu šelkä

history

April 16, 2024 in 11:22 Нина Шибанова

• created the text
• created the text: Ka kun oli ennein muailmašša ukko ta akka. Hyö ollah köyhäset šemmoset. Ta ei ole heilä Jumala antan lašta eikäi mitänä, kahen kahtoistah eletäh. Ta ei ole muuta i karjua enämpyä, kun yksi härkä vain. Kešä on. Kešäaika on še, ta kärväistä on ta puarmua, jotta hirvie. Šuoritah työntämäh härkyäh meččäh. Ni šanou ukko, jotta: – Pitäy tuolta härältä šelkä tervata, jotta anna puarmat ta kärpäset ei niin šyötäis. No tai tervuau pakšuseh šiltä härältä šelän ta piäštäy šen härän meččäh. Härkä mänöy, mänöy. Mänöy jokivarrella ta šielä vain näykkiy šyyvvä heinie ta šiitä joven purošta vettä šuau juuvva. Ta kävelöy. Tuli kontie. Šanou, jotta: – Mitä šie, härkä, täššä ruat? – Ka täššä šyyvvä šyššyttelen, täššä juuvva juššuttelen puhašta jokivettä ta jokivarren heinie. – Ota šie, šanou, – milma šelkähäš ta vie täštä jovešta poikki, jotta ei jalkani kaššuttais. Härkä šanou, jotta: – Ka nouše, istuuhu. Še kontie nousi härällä šelkäh. Šielä istuo čiirottau. Härkä kotihis laukkuamah. Kontie karjuu šieltä šeläštä, jotta: – Heitä tuolla kivisellä! Heitä tuolla kantosella! Heitä tuoho, heitä tähä! Eihän šei šua šeläštäh, kun on tervah tarttun karvoistah. Ta niin viey šiitä härkä šen kontien kotihis. Ukko panou kontien karšinah ta toisena piänä tuaš työntäy šen härän meččäh, ta vielä lisyä tervuau šelkyä. Härkä kun šielä käveli, käveli tuaš šamašša jokivarrešša. Šiinä šöi ta šiinä purošta vettä joi. Ta tulou repo. Šanou, jotta: – Etkö šie, härkäsen, milma täštä jovešta poikki veis, jotten kaštais jalkojani. – Ka vien, vien, härkä šanou. Ta repo kun nousi härällä šelkäh – ta härkä kotihis laukkuamah. Ta niin vei šiitä šenki, hoš ois kuin molin repo, jotta piäššä pois. Ka eihän še šuanun, kun še oli tervah tarttun. Vei tuaš šen kotihis ta ukko pani karšinah. Kolmantena piänä tuaš lähtöy meččäh še härkä, piäh elolla. Mänöy šinne, šielä šyöpi jokivarrešša ta vettä juou. Ta tulou jänis. – Mitä šie täššä, härkä? šanou. – Ka täššä šyyvvä šyššyttelen, täššä juuvva juššuttelen tätä puhašta jokivettä ta jokivarren heinie. – Ota šie, šanou, ta vie milma täštä jovešta poikki, jotten kaštais jalkojani. – No nouše. Jänis nousi šinne šelkäh ta hoš ois kuin pyrkin, jotta piäššä pois. Eikähän še šitä i šuanun, hoš ois ni heittän. Niin šiitä šen šuattau, eikä kivisellä, eikä kantosella jättän. Kotihis viey ukolla ta akalla. Ollah šiitä, ollah šiinä. Še härkä heilä on yksi ta karšinašša vielä ne elukat. Šanou še akka ukolla, jotta: – Pois pitäy hoti tuo kontie tappua. Tulouhan tähä haju pirttih ta millähän myö noita šyötämmä, äijä pitäy olla ruokua. Ukko rupei huomenekšella veistäh hivomah. Kontie pistäy piäh karšinan ravošta. – Mikse, ukkosen, šanou, – veistäš hivot? – Ka šilma tappua, kun ei meilä ole millä šilma šyöttyä. – Elä, ukkosen, milma tapa. Piäššä vapahakši, ni mie šiula tuon mitä iččeš šyyvvä tai miula antua. – No oiskohan tuošša peryä? ukko tuumiu. No ta piäštäy kuitenki šen, jotta mitähän tuošta kontiešta hyötyö. Eihän šitä ennein kontien lihua ni šyöty, ni vähän tuošta hyötyö tulou. Piäštäy šen kontien. Kontie mänöy čuarin manttualilla, šielä on čuarin lehmäkarja aitaukšešša. Eihän niitä meččäh ni piäššetty, kun šinne šyötettih. Ta kontie avuau erähäštä kohtua šitä aitua. Onhan niillä lehmillä tietyšti vahit, ka muutomašta kohti avuau šitä aitaušta ta piäštäy lehmie šieltä. Kymmenisen lehmyäkö, vähemmänkö, enemmänkö piäštänöy aijašta. Ta niin šiitä ajua kötyyttäy ukolla ta akalla šen lehmäkarjan. – Täššä on teilä nyt palkka, šanou, – kun miun piäštijä. Ta niin piäššetäh šiitä še kontie ijäkšeh meččäh, ta lehmät pannah tallihis ta liävähäš ta minne šuatettaneh. Äijähän niitä tuli kyllä, ka hoš heitä ois puolikymmentä ollun, ka on še šiinäki ukolla ta akalla halliččomista. Toisena piänä tuaš akka šanou, jotta: – No ei tuolla revolla ole mitänä virkua. Šuanetko häneštä muutoman rupl’an nahkašta, a hajuna vain karšinašša. Ukko rupei tuaš veistäh hivomah. Repo pistäy piäh šieltä karšinašta: – Mikse šie, ukkosen, veistä hivot? šanou. – Ka šilma tappua. Akka vuatiu, jotta ei teilä ole mitänä virkua. – Elä, ukkosen, šanou, – milma tapa. Piäššä milma vapahakši, ni mie löyvän ta tuon šiula hoš mitä eluo šen ieštä. – No anna piäššän. Kuitenki ei tuošta šuurta hyötyö tule. Piäšti revon poikeš. Ka repo mäni šinne čuarin lammašaitaukšeh. Tiijät šie, revollahan on šitä viisahutta kyllitellein. Šehän on ilmanikuni viisaš. Tai nousi šinne aijan piällä ta kun šieltä alko räčättyä – ta lampahat šieltä aitaukšešta ken mistäi piäsi. Nehän lampahat šotkeuhuttih vaikka aijan rakoloista šitä repuo pakoh. Ta repo niillä jälkeh. Kymmenkunnan lammašta šai matkahaš ta niin ajau ne lampahat ukolla ta akalla. – Täššä on teilä palkka, kun miun piäštijä vapahakši. No akka panou lammaškaršinah ne. No lampahathan on hyvä pityä, oikiellahan niistä šuau villua tai lihua. Lampahat pannah karšinah ta piäššetäh še repo pois. No jänis jäi vielä šinne. Šanou akka, jotta: – No mitähän iluo meilä tuošta jänikseštäki on, tuola karšinašša vain hajuna. Tuaš ukko kun rupieu veistäh hivomah, jotta jänistä tappua. Jänis kyšyy šieltä karšinan ravošta: – Mikse šie, ukkosen, nyt veistä hivot? – Ka šilma tappua. – Elä, ukkosen, tapa milma. Miun kun piäššät, šanou, – irallah, ni mie tuon teilä čuarinpojan perinät ta potuškat, jotta ilmasen ikänä čuarinpojan vuatteilla muata. Ukko tuumiu: – No oiskohan tuošša peryä, jotta šiula ois niin äijä kuntuo, jotta ne vuattiet tänne šaisit. A nakruas’s’ah jo ihan, jotta: – No mäne! Anna kačomma, mitä šie šuat aikah. Ka jänis läksi hyppelömäh. Hyppeli, hyppeli ta mäni čuarin pihalla šinne. Šielä hyppiy, šielä pyöriy. Nakrahtelou, šuutah avual’ou ta šanou: – Hyppelen, koppelen čuarinpojan pihalla. Varajan, varajan, varajan! A čuarinpoika kun kuuli šen ta näki ikkunašta ylikerrašta šieltä, jotta jänis on pihalla, hyppiy ta tanššiu tai šanou: – Ka hypi-kopi, jänösen. Elä varaja, elä varaja. Tule vain! Jänis mäni šiitä vajosilla, šielä šamua pajattau: – Hyppelen, koppelen čuarinpojan vajosilla. Varajan, varajan, varajan! – Ka hypi-kopi, jänösen. Elä varaja, elä varaja. En mie šilma koše, še šieltä vaštuau. Vielä še avasi valmehekše ovenki, še čuarinpoika, jotta tule šie, tule ihan vaikka pirttih. Jänis šielä tuaš alko pajattua, jotta: – Hyppelen, koppelen čuarinpojan kamarissa. Varajan, varajan, varajan! – Ka hypi-kopi, jänösen, še vaštuau tuaš čuarinpoika. – Elä varaja, elä varaja! Jänis mäni šinne krovatilla, hyppelömäh. Šielä alko: – Hyppelen, koppelen čuarinpojan krovatilla. Varajan, varajan, varajan! Še kun nakrau, še čuarinpoika, ni ei tuppieh tunne, niin nakrau šitä jänistä, jotta tuohan on kumman jänis. Jänis tempai vuattiet šelkähäš ta niin vei ukolla ta akalla šiitä ne čuarinpojan makuukšet vieläi loppu ijäkšeh millä muata. Niin piäštih šiitä pohattumah häräštä. Noh. Šen pivuš ni starina. Kullan lehti kuulijalla, lemmen lehti laulajalla. – Keltä šie tämän olet kuullun? – Ka tämän mie olen kuullun jo ammuin, ammuin, totta še jo lapšena olleššako, oiskohan tuon ämmö šanon, eli ken. Ämmö kai še näitä šano, näitä šemmosie, vain ukkoko lienöy, Matti-ukko. Näitä šemmosie lapšien starinoja. Nämähän on paremmin lapšien starinoja. Santra Remšujevalta iäninauhalla kirjutti Raisa Remšujeva 18.11.2005