Texts
Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help
Valentina Kondratjeva. Poluudittu syväin
Valentina Kondratjeva
Poluudittu syväin
Livvi
New written Livvic
– Hilku ! Kus
olet , kunne myös peityit ?Tule illastamah , eiga et huomei lähte Piiterih eskimuo syömäh !
Hilku seizoi bul’čukal tervupučilluo , pienil käbäzil ripui pučin reunas . Käit tartuttih sagieh mustah tervah .Häi kačoi puččih , kus mustotti sagei läpettäi tervu . Oli sruasti painua puččih valgei piä .
– Olgah , en tänäpäi ! Ajelen Piiterih vie valgeipiänny , a sit vältämättäh se roih azuttu !minä tahton vai Karjalah .
Muamo vie kerran hol’ahutti tyttyö kodih .
– Jo juoksen ! kirgai pieni Hilku .oijendi Hilkule käin :
Juosta oli hyvä , ga pienet kämmenet da sormet sissäh tartuttih pučin reunah , ga odva sai kiškuo .Bul’čukku hail’ahtihes , tyttö pakui olgitukkuh . Sih oli puistettu vahnat ollet postelispäi .Hilku pyhkäldi käit rindah . Valgies pluat’as ruskiet kukkazet ruskotettih vai tuanpäi , ezi oli kai tervutačmois .Hilku viippai käil , juostozil karahtih pertih .
– Hospodi , Suuri Jumal ! Mi tämä pöllätyksii täh tuli ?pačkahtih muamo .Tuatto vai muhahtih da sormel lipahutti tulla rinnale .
Hilku ylen ruttozeh istuihes tuatan polvele , a tuatan kämmen jo silitti hänen valgiedu piädy .
Muamo höčötti , čakkai :
– Nimittustu sinul Piiterii , nigo eskimuo , ni gostinčua !Stolan jalgah liegah !– Olgah , mammi , älä kiirehtä tyttyö čakata . Hilku sanou , mis on dielo , virki tuatto .
Hilku nosti korgieh piän , koval iänel , kui puolen igiä elänyh ristikanzu kalahutti :
– Kai minun hermot söi tämä minun valgei piä , valgiet tukat !Kaikin riäzitetäh : "kannatespiä ".Yksikai painan piän tervupuččih , roijah mustat tukat .Minule Matti-velli sanoi .
Muamo dai tuatto kačottih helläh pieneh tyttäreh .Piä oli istin kannateksen tazaine .
– Kuldaine , sinä , mieletöi vie olet , et ellendä , sinul ollah kaikkii čomembat tukat . Toizil ei ole nengostu , sendähgi riäzitetäh .A Matti šuutkah sanou , sežo riäzittäy .Sinä kačo , mittumat ollah tukat hänen neidizel Lempil ?A… ?silittäjen piädy saneli tuatto .
– Ga minun jyttyzet !
– Nu vot , oldas mustat tukat , ajeluttasgo Matti händy pyöräl ?
Hilku nosti sinisilmät tuattah :
– Ei se ajeluttas !Minä näin kerran , hänen pyöräh puaššihes Tuhkazen Aino .Ei ottanuh , sanoi , ku ratas puhkei .A minä tiijän , ei se puhkennuh , palazen peräs Lempi istuihes pyöräh .A Ainol piä on muzavu !
Hilku hyppäi tuatan polvelpäi zirkalon edeh , otti sugazen , sellitti tukat , pyörähtihes da kalahutti :
– Minul "kannatespiä ", a heil tervupuččih painettu !En enämbiä varua riäzitändiä .Mammi , pluat’an minä iče pezen .
– Pezet , pezet ! Läkkä enzimäi käit kuavičemmo , pezemmö .Eiga moizien käzienke huomei ei ni junah laskieta .
***
Meni 1929 vuozi . Kat’oi loppi seiččie kluassua , jo vuvven ruadoi lapsenkaččojannu opastajien perehes .Son’a loppi seiččie kluassua , lähti opastumah kursiloile kluuban ruadajakse .Van’a lähti seiččemendeh kluassah , Matti – nelländeh .Hilkul 25. ligakuudu roih nelli vuottu .
– A tänäpäi on pyhäpäivy ! Hilku avai silmät , händy nostatti sirienin oksu , kudai krabaitti tuulel ikkunua .Ikkun oli avvoi , lämmin tuuli lykkäi lattiele kolme sirienin lehtie .Pertispäi nenäh tuli magei piiruan duuhu .
– Mammi pastau piiruadu ! Midä nikedä ei kuulu .Myös minuu jätettih , ei otettu kartohkua kaivamah !
Hilku ikkunaspäi heityi zavualimele , hyppäi muale , ruttozeh juoksi krinčoile , čökkäi jalgah Matin kološat , otti poimičun da lähti ogrodah päi .
– Matti , kačo , abuniekku tulou ! kirgai Van’a .
– Mikse minun kološat panit jalgah ? Kai lijastat ! Kui sit minä školah lähten ?Mene kodih !sanoi Matti-velli .
– Mene kodih , mene , avvuta mammilles , sinähäi olet emändy , mammin abuniekku , sanoi tuatto .
Hilku seizoi piendarel .Vellet kiistah kerättih dostaliloi kartohkoi .Tuatto keräili hangol korzii pienih tukkuzih :
– Anna kuivetah , sit voibi poltua . Kačo jo kai ruavoimmo , lähtemmö piirualoile !Kui sie mammis sinuttah ehtiy pastua !
Hilku ruttozeh kiändi kološat järilleh , vai valgiet tukat läikyttih päivypastos .Muamo huarotti silmät :
– Kuspäibo sinä ?Kui pihal piäzit ?Myös ikkunaspäi ?!Äijängo pluat’t’ua jo revitit ?
– Mammi , sinul ei ole aigua tyhjih paginoih ! Mužikat jo loppiettih , a piiruat kus ?Anna vai minä avvutan voidua .
– Vai olet pieni reboi ! Valgei reboi , muhahtih muamo .Tädä aigua , tädä kuldastu aigua , Hilku rubieu mustelemah da mustelemah …
***
– Kat’oi , ota minä sinule toin gostinčua , kačo , mittuzet ollah n’amut , on ruskiedu , keldastu pompassii . Syö , minul jo ei himoita .Syö dai paranet !Kat’oi laihazel , valgiel käil pani yhten pompassizen suuh .
– Passibo , Hilku ! Älä vai itke , minä paranen !hil’l’al iänel sanoi Kat’oi .Hilku ylen äijäl suvaičči Kat’oidu .Häi oli vagavu da luaskavu , čoma neidine , pitky turbei kassu , čopakko .Suvaičči lapsii , sendäh lähti lapsenkaččojakse , ku Son’a loppou opastuksen , sit häi lähtöy opastumah , ku vois ruadua lapsien päivykois .
Ga ylen lyhyt igä oli annettu eliä Kat’oile .Talvikuul vuvvennu 1929 Kat’a kuoli .Hilku itki , mikse Kat’oidu pandih muate vilul sarual , pakkazel .Häi itki da kirgui :
– Pangua hänele hos šušši kattiekse , häi kylmäy läbi .Mikse työ etto ellendä ?
Van’a-velli katoi kuolluon turkil .Sit vaste Hilku alevui da voidih lapsi uinottua .Pereheh rodih suuri kaduomine . Igävy oli kaikil .
Jälles Kat’oin kuolendua tuatto rubei silmynägeviä sulamah kui tuohus .Vikse igävy söi hänel syväimen .Vuvvennu 1930 enne kartohkan kaivandua tuatto viettih kalmužimale .Tuuturin kiriköllyö Rikkizen pereheh , perehen elokseh , tuli ylen levei mustu juno .
***
Hilku puaksuh kuuli muamaspäi čakkavon Van’ah päi :
– Kus otit movvan kävellä leskii myöte ? Pidäy akku – nai iäres !Kaimuat oman piän .
Van’a vai muhizi , oijendi Hilkule käin :
– Hilku ? Elostatgo vie ? Kačo , mittuzen tytin sinule toin !Ombele hänele sobua .
Da , tytti oli čoma , kai oldih valgiet tukat .A soba pidäy ommella , tytti oli Nastoi-alastoi .
– Oh ! Olis gu Maikki-čikko lähembi , häi maltas ommella , nepremenno ombelis , duumaičči Hilku .
Tänäpäi muamo ei čakannuh Van’ua ,häi istui stolan tagua lippu käis , pyhkeli silmii paikkazel .
– Van’a , konzu ajat ?
– Huomei , mama .
– Van’a-veikki ! Kunne sinä ajat ? hyväs mieles kyzyi Hilku .
– Armieh veikkii otetah ! Älä tiijä nimidä , Hilku , moločču , älä pahua mieldy pie .Van’a-traktoristu , roih Van’a-tankistu !Kolme vuottu terväh viuhkahtahes !
Hilku n’upsistui :
– Kolme vuottu ?Kui hätki ?
– Roih gu tämä päivy ! Pikkaraine minun čikkoine ! Mammi , älä itke , viehäi toinah hos pieni loma annetah ,tulen kodih käymäh .
***
– Midä , tyttözet , abuhgo tulitto ? kyzyttih naizet , kolhouzan lehmien lypsäjät .– Pidäygo abuu ?
– Nu gu tulitto , ottakkua rengizet , omat lehmät herkynännizet tiijättö , lypsäkkiä .
Hilku da Eva hyväs mieles avvutettih naizile , sit net annettih heile konzu mi kopeikkua .
Konzu lapsil kerdyi 50 kopeikkoin , hyö voidih ajua Piiterih syömäh eskimuo .Lippu poujezdah yhteh agjah maksoi viizi kopeikkua .Piiteris sai syvvä kaksi eskimuo da vie tuli magei n’amukukkine keppizes .
Piiterih ajetah , ostetah omat ostokset Varšavskoil vokzualal , da järilleh .Se oli suuri ilo Hilkule da Eva-podruugale .
***
Et sano , oli Rikkizen perehes valgiedugi junostu , vai net oldih äijiä kaijembazet mustii . Ei niken smiettinyh , mittuine gor’a vie on tulemas .
Matti kesken ruaduo tuli kodih :
– En voi nimidä , nostin jauhohuavon , tabai vačas .
Muamo ellendi , vačanke ei pie hätkešköittiä .
– Hilku , mene , juokse kuču douhturi , juokse , mi on vägie .
Matti otettih bol’niččah , azuttih leikkavus . Hänel oli puhkennuh apendiksu .Pidi azuo vie toine leikkavus , ga parandustu ei tulluh .Matti kuoli nellän päivän peräs kylmykuul .
Hilkul mua lähti jalloin al , häi heitti syöndän , häi ei tahtonuh nikedä nähtä .Häi kaimai kai , häi kaimavui iče .
Muamo sežo oli gu hamaral piäh iškietty .
Hyö ei nähty toine tostu , oldih gu sogiet da kuurnehet .Hilku jo tostu nedälii ei olluh školas .Mi aigua vie ei käynnys , ku ei tullus heile kodih tansijoukon ohjuaju .
– Hilku , kuule vai minuu . Sinähäi suvaičit Mattii , kuundelit händy .Dai häi sinuu suvaičči , tahtoi , ku sinä hyvin opastuzit .Mustat , häi kävyi konsertoih , oli hyväs mieles , ku sinä nerokkahasti , čomasti tansit .A midäbo nygöi ?Sinul pidäy piälimäine tahto panna da azuo kai , kui Matti tahtoi .Se on muga , Hilku ?
Hilku oli vaikkani , otti školakaššalin , siepäi sai ruskien ribuzen da sidoi kaglah .
– Toini Karlovna ! Minä huomei tulen školah . – Vot moločču tyttö ! Minä tiijän , sinä olet moločču !
Muamo sebäi Hilkun , silitti piädy .Hyö mollei gu havačuttih .Elos jatkuu , pidäy eliä !
***
Nygöi Hilku puaksuh oli kois yksinäh , toiči monin päivin . Muamo oli kävelyksis , leibypalan ečos .Silmynägeviä puolettih saruas hallot , lehmäl ei olluh kylläl heiniä , puolet kartohkoi jiädih kaivamattah .Elos paheni yhteh silmän lipahtukseh .Hilkul oli žiäli lehmiä , tahnut vilu , heiniä vähä .Häi kävyi pellole eččimäh lumen al olgie , häi musti , sygyzyl sinne jiädih olgisuattozet .
Rinnal Hannola-hierus elettih muaman Son’a-sizär Adam Tuuga -ukonke .Heil omua lastu ei olluh .Elettih hyö ylen hyvin , kodi oli suuri , čoma , piettih žiivattua .Hilkuu hyö ylen äijäl suvaittih , ainos kučuttih gostih .A jälgiaijal Hilku puaksuh rubei käymäh , sendäh gu kois toiči ei olluh ni leibiä murustu .Son’a da Adam ylen äijäl tahtottih ottua Hilku tyttärekse , ga Hilkul oli žiäli muamua da lehmiä .
***
Muamo da Hilku pastettih piirualoi .
– Nu vot , Van’a tulou niittämäspäi , a meil jo palavat piiruat .
– Da ! Čuajun juommo , minä lähten šiblon heinät , anna raviembah kuivetah , kuni on hyvä siä , sanoi Hilku .
Ukseh karahtih Van’a :
– Mammi , Hilku – voinu !Voinu zavodihes !Nemsu nellän aigua tänäpäi tuli rajas piäliči .
Pihal kuului rahvahan mäly , iäni , itku …Hilku juoksi pihale , sit järilleh pertih .Hänen piäs juostih mielet , a kuibo nygöi hänen hyvät kezähuolet ,häi hil’l’azeh kyzyi :
– A minä Moskovah lähtengo ?Van’a koppai Hilkun olgupiälöis :
– Lähtet , lähtet , voinu ei hätkie mene ,meijän armii on vägevy , ajetah terväh nemsat rajan tuakse …Mammi , älä itke , meijässäh nemsu ei tule .A minul pidäy juosta ruttozeh kylänevvostoh , keräkkiä midägi keräle , onnuako sen tervyöh kodih en tule .
Muamo da Hilku gu račoit tartuttih Van’ah ,itkunke juoksi sih El’vi .
– Hilku , ota , aleita lapsi . Muamo , keriä vähäine , hammaspalaine …
– Da , da Van’a ! Minä ruttozeh , minä keriän …Midä kerätä… , mih panna… ?Yhtelläh kudamidä kerättih reppuh .Van’a koppai sen olgupiäle da suuril askelil lähti loittonemah koispäi .Saigo sit tiediä , ku häi loittonou ijäkse .
Yhteh čuassuh kai lomahtih , katkei , i moine jygei paino heityi olgupiälöle .Hilkule tuli mieleh , hänenke oli nenga , konzu kuoli Matti .Muga nygöi mua kulgi jalloin al , häi ei voinnuh itkie , ei pidänyh ni syvvä , ni juvva .
***
Elokuun 22. päivänny myös hieruh nouzi äry . Tämä äry oli jo nemsan äry , hieruh päi ajettih motosiklat ,mustu šliehku heityi vuores alah .
Sinäpiän nemsat otettih hieru omih käzih , nygöi hyö oldih ižändät .Kerras vai tuldih hieruh , kai rahvas kerättih keskihierun pihale , ei kačottu ni vahnah , ni nuoreh .Käskiettih kommunistoi seizattuo eriže rivih .Ei seizatunnuh niken !Sit kolme-nelli nemsua käydih jogatoizen edeh da koval iänel kyzyttih :
– Kommunist ?
– Kommunist ?
Nemsat pandih elämäh kodiloih .Rikkizen kodih sežo pandih läs 15 hengie .Muamo tyttärenke mendih aittah ,kuni lämmin , ga sie sai eliä .
Sit kačo telmettih tulokkahat hierus ! Kirruttih omua : "Hai Hitlerua !"Päivän aloh ei jiännyh niyhty kanua , ni kukkii , kaikil piät sekittih .
Alguaijal Hilku varai , joga kerdua kipsahtelih , konzu ammuttih puuškis , kodi häilyi da särizi .A sit harjavui dai julgeni .Hilkul oli kuuzitostu vuottu , a hänel sai andua vuottu yksitostu , laihaine , valgeiverelline , pienikazvoine häi oli vie gu lapsi .A iče häi smekni , ku häi on kommunistu , hänel oli jo komsomol’skoi bilietty .Häi sen ehti havvata koin salboimen alle nemsoin tulendupiän , jälles sidä ku hyö ečittih kommunistoi .
***
Poujezdu vedi heidy Germuanieh Dansig-linnah , sit ielleh Doičeinlan-linnah luagerih . Sie hyö ruattih nälgähizet , ribuhizet , reduhizet ,puukolodkat jallas ,viettih tuačkoil čuuruu , rakendettih raududorogua .Elettih baruakois , muattih pal’l’ahil palattiloil , syötettih – syömine oli jauho vedeh pieksetty .
– Mammi , viego myö tiäpäi piäzemmö iäres vai tänne kuolemmo ? Kačo , joga huondestu pokoiniekkua kannetah .
– Piästä pidäy ! Terväh meijän voitetah nemsu !Kačo , ielleh meijän hieruu ei piästy , pagoh lähtiettih .Voitetah meijän dai meidy piästetäh .Vai pidäy uskuo .
***
Syvyspuolel plennoloi otettih ruadoh tilanomistajat . Hilku muamanke puututtih pol’šalazen tilanomistajalluo .Sie kaivettih kartohkua , ruokittih ouveššiloi , muamo lypsi lehmii .Emändy mieldyi ruadajih , syötti da juotti .Oli hyvä lämmin siä , Hilku pihal valličči kartohkoi .Häi kuuli hil’l’an Hankan kučundan .Tyttö nosti piän . Emändy seizoi aijalluo da viiputti Hilkule käil tulla hänellyö :
– Hilku !Hilku !Juokse ruttoh tänne !Kačo , ken myös tuli susiedoilluo !Susiedu oli bohattu germuanielaine tilanomistai .Pihah azetuttih kaksi mustua läpettäjiä mašinua .
– Kačo , Hilku ! Kačo hyvin !Kačo , ken tuli !
Enzi mašinaspäi lähtiettih kaksi miesty mustis vojennolois formis .Toizes lähti vie yksi .Se avai mašinan veriän , mašinaspäi heityi mies mustis kost’umois . Hänel ei olluh vojennoidu formua , se lähti ruttoh astumah kodih päi ,peräh matkattih kaksi saldattua , a yksi , kudai avai veriän jäi seizomah mašinalluo . Mollembis mašinois istuttih šouferit .
– Hanka , ketbo nämmä ollah ? Midä tänne tuldih ?
– O-o-o ! Tämä mies täh taloih puaksuh kävyi !Jo enne voinua oli äijän kerdua !
– A kudaibo ? Kudualebo veräi valmehekse avattih ?
– Se , Hilku ! Se on Adol’f Hitler !
Hilkun selgiä myöte juokseldi vilu .
– A midä hyö kaikin ollah mustis sovis ? Kuoligo ken susiedois ?
– Ei niken kuolluh , moizet heil on sovat . Hilku , olis kävvä , kyzyö sinuh niškoi , toinah Hitleri sinuu žiälöiččis , työndäs välläle ?
– Oh , Hanka , vai sidä älä luaji ! Minul viehäi muamo on , a midä sit barakas toizet sanotah ?
Hilku vaikastui .Hänen nuores , valgies piäs kiehuttih mielet .Kui häi voibi lähtie välläle , kunne välläle ?Häi vuottau , ku meijän voitetah voinu , häi piäzöy sit omale muale .
Hilkul oli diivo , ku tämä oli Hitleri ,häi ičekseh smietti :
– Ga ei ni suuri moine kazvol , hondoine , pienet usat !I tämä mies algoi voinan ?Hänen täh kuoltah rahvas ,paloi heijän hieru ,kodi ?Voinal ollah Van’a , Son’a , Pekka !Häi rikoi kai , midä oli mietitty Hilkul elokses !Se ristikanzu on täs !On rinnal , tuli gostih , syöy , juou , konzu toizet kuoltah nälgäh !
Hilkul rodih moine abei ,hänel himoitti , ku voidashäi meijän karahtuakseh !Kus nygöi Nevvostolaine armii on ?Häi sanos , kus on Hitleri .
***
"A briha on toven čoma , muamo toven sanoi , smietti Hilta .– Matti on kai čomembi Heikkii !"
Ga Hilta ei pidänyh piäs brihoi ,hänen piäs oli vai Karjal ,dai oli häi vie ihan lapsi .
Ičele peräh , Lohjal , häi rubei suomelazis neidizis kuulemah : "Ryssän huora… " Häi ei voinnuh tiediä , mi se on .| Ga ellendi , se midätahto pahua on .Hilta lähti kirikköh da sanoi papile , ku händy riäzitetäh , ku häi ei rubie sidä tirpamah ,häi ei heidy varua , häi varuau jälgii , ku hyö ollah välläl , a häi on plennoi .
Pappi hyvin kuundeli da sanoi :
– Moločču Hilta , ku tulit kirikköh da sanelit oman pahan mielen minule ,a minä sinule sanon muga .Älä heidy kuundele , sinä et ole moine .Sinä olet ylen čoma tyttö , hyö varatah , ku heijän brihat ruvetah sinuh kaččomah .
Hilta tabavui da sanoi :
– Ei pie minule nimittuzii brihoi , ni heijän , ni toizii ,minä tahton vai Karjalah .
– Karjalah ? Ken sinul sie on ?
– Maikki-čikko , pienen El’vin da Ailinke .
– Sinä yksinähgo sinne lähtet ?
– En . Muamanke !
Pappi oli vaikkani , a sit sanoi :
– Karjalas on voinu .Vuottakkua kodvaine lähtendänke .Täs on rauhu , a sie ammutah .Hilta sanoi papile kiitokset da punaldihes iäres .Ammundua Hilta ei varannuh , häi jo kuuli dai nägi ammundat .Häi varai , ku ei tirpa , nyhtiy niil suomelazil tyttölöil kasat .
***
Kinon jälles brihat siirrettih seinien myödäh istundusijat . Soitto jo soitti . Tansiloih kävyi nuorižuo dai vahnembua polvie rahvastu .Tansittih val’sii , kadrielii , suomen pol’kua , vie oli tansi riivattu .Hil’da tansi ylen čomasti da ei jiännyh niyhtes tansis .Suuren lomunke uksi kluubah avavui kahtalleh , kaksi nuordu miesty karahtihes keskilattiele tansin aigua da mi oli heil vägie kirrattih :
– Voitto !Voitto !Voitto !Voinu loppih !Nemsu perretty !
Hil’da puutui olemah yhten brihanke rinnai . Briha koppai hänen yskäh da pyöritti .Sit kaikin juostih pihale , sie oli sežo rahvastu .Kaikin sebäiltihes , ukkailtihes , kengo itki , kengo nagroi . Rahvas avattih ikkunat .Semmostu iluo Hil’da vie ei nähnyh .Se oli pruazniekois pruazniekku . Se oli kaikis päivis päivy , Voitonpäivy !
***
Vuvvennu 1948 kevätkuun 9. päivänny Hil’da sai enzimäzen tyttären Gal’an , kahten vuvven peräs Val’an , vie kahten Man’oin , sit Tan’an da jälgimäi poigazen Van’oin .
Elä hyvin , elä pahoi , aigu menou ravieh !Vaste , ei buitogu ammui tyttö enzikerran tuli Issoilah Mišan taloih .
Enne uuttu 1947 vuottu briha tuli , otti tytön , ku mennä kirjoih .Miša punaldi andilahan turkih , istutti korjah .Konzu sulhaine azetti hevon omah pihah , sanoi andilahale :
– Muamo minul on kuldaine , häi sinuu abeiče ei nikonzu da nikelle ei anna abeija .A tuatto sidä i kaččou , vai olis kedägi n’okata .Minä sanon sendäh , gu sinä tiedäzit . Olizit valmis !
– Minuu n’okata ? Ohoh !Minä iče n’okkuan , älä kačo pikkarazeh .Nemsoi en varannuh , suomelazii en varannuh !Nikedä en varua !
– Sinä minul olet moločču . Tiijä , minä sinuu ylen äijäl suvaičen , nikelle en anna abeija .
Miša Hil’danke harpattih pertih .Muamo obrazanke vastai lapset , tuatto seizoi rinnal .Muamo kolme kerdua azui obrazal ristua molodoloin ies da šupetti malittuu . Tuatal särizi pardu , häi sežo šupetti .
***
Ruttoh läževyi da elokuul vuvvennu 1948 kuoli kallis Rikin perehele ristikanzu , Mišan muamo Darja Petrovna . Hil’dal rodih suuri eloksen muutto , kai emändän ruavot viertih hänen olgupiälöile .Hänel pidi jättiä ruado .Hil’da piänneh čukeldihes kodiruadoloih , lapsien kazvattamizeh .
Ga niken ei voinnuh ni smiettie , mittuine vie hädä hiivou Rikin pereheh .Yhteh vuodeh surmu otti kolme lastu .Kuoli seiččievuodine Gal’oi , kaksivuodine Tan’oi da puolivuodine poigaine Van’oi .Viijes lapses hengih jiädih kahtei Val’oi da Man’oi .Jälles lapsien kuolendua pandih muah tuattogi Timoi Nikoluajou .Vikse ei voinnuh vahnu ristikanzu kestiä lapsien kuolendua , häi ylen äijäl suvaičči vunukkazii .
Tuatal se meni läbi vačas .Hil’da odva hiiveli , käveli , ripui seinis .Midä sille ruat ?Kätty vastah et pane .
***
Vuvvennu 1957 Hil’da sai tyttären . Konzu tuatto lähti linnah panemah tytöle nimie , kyzyi :
Ё – Val’oi , Man’oi , mittuzen nimen annammo tytöle ?
Sizäret yhteh iäneh sanottih :
– Gal’oi , Gal’oi !
Vuvvennu 1962 pereheh rodih Nad’oi , vuvvennu 1963 Hil’da sai Tol’a-poijan .Hyviä mieldy oli kaikil !Mišal oigei käzi hos oligi niistii , ga hänel joga ruado käis lähti : pyzyi käis kirves dai stoikku , pila dai hango .Häi oli korgei kazvol , vägevy mies .Oli miehis miesty olemas , ga Mišah ei niken ruohtinuh tartuo .Häi oli rohkei , sulavu , hyväsydämelline ristikanzu .Ylen äijäl suvaičči lapsii , lapset händy .Häi ainos sanoi :
– Lastu nikonzu ei pie pergua !Lastu pidäy nevvuo ! Nevvuo rauhasti , hyväl sanal .Sit häi ellendäy .
Hil’da Mišanke elettih 40 vuottu .Miša läževyi da kuoli vuvvennu 1987.
***
Oraskuun 9. päivy 2009.
– Kuibo elät , Hil’da Petrovna ?
– Hyvin elän , vai vahnus tuli , jo 83 vuottu on . Viizi lastu kazvatettu , opastettu .Kaheksa on vunukkua , kaheksa pravovunukkua .Midä vie pidäy ?!Kaikkie oli elokses , nygöi vai mustele !
– Musteletto , ga sit itkettögo ? – En itke ! Minä vikse kai kyynälet itkin pitkän ijän eläjes .Syväin on poluudittu !Elos hyväzesti sen poluudi !– A mittuine sinul olis piätahto ? – Gu ei olis voinua , ku kai rahvas elettäs rauhasti ! Kai oldas tervehen !
P .S . Tämä on meijän mamin igälangan pala , nelläs da nellähkymmenessäh .Puolendua pidi , a ližätty ei ole ni näppii , ni yhty tippastu .Ielleh sežo kebiedy elostu ollut !
Meil , hänen lapsil , vunukoil on suuri hämmästys , kui häi , pieni naine , omil käzil olgupiälöil voi kai kandua ?Muassah hänel kumardus !Muassah kumardus tuatal !Kačo heidy Suuri Jumal da vardoiče !
Poluudittu syväin
Livvi
New written Livvic
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
"
–
–
–
–
–
–
–
–
Sinitskaya, Natal'ya
Закаленное сердце
Russian
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
22
–
–
–
"
–
–
–
–
–
–
–
–
–