| 271 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Galina Baburova.
Üks’ om hüvä, a kaks’ – paremb
|
-
Tatjana Islamajeva ei amu pördihe tagaze Petroskoihe Helsinkišpäi.
-
Ol’gan sanoiden mödhe, nece ei ole jüged azj, ližaks, se om maksutoi.
-
Ol’gad kazvatadihe karjalan kelel, nelländehe vodehesai hän ei tedand venän kel’t.
-
Hän sanub, ku hänen elorad ei oliži sidotud kodikel’he, ka hän kaik-se opendaiži last sihe.
-
Ol’ga starinoiči siš, midä tehta, ku laps’ kazdes ei tahtoi pagišta kodikelel, ved’ nece oleskeleb lujas paksus.
-
Ku laps’ küzub venäks, antkat vastusid kodikelel vai tehkat muga, kuti tö el’gendat vaiše kodikel’t i algat tehkoi sidä, midä pakičeb laps’, kuni hän ei sanu kodikelel.
-
Sv’atoslav lugeb kaik vepsänkelišt literaturad, mitte lähteb Petroskoiš, hän kacub užištoid da kundleb radiopaginoid kodikelel, kävub Paginkluban vastusile, hän ecib kaikuttušt voimust pagišta vepsän kelel, miše ei unohtada sidä.
-
Kel’peza radab lapsiden päivkodiš, i se ei erine päivkodišpäi ni-mil paiči sidä, miše sigä lapsed 1,5-7 vodehesai homendesespäi ehthasai kuleba vaiše karjalan kel’t.
-
Tedomehed todenzoitiba, miše kaks’keližuz’ ei telusta lapsiden kazvatandas.
-
”Melekaz pätnič” oli lujas melentartuine, no kut homaičiba sen ühtnikad, kundelta lekcijoid Karjalan igähižiš rahvahiš tuleskeleba nene ristitud, kudambad muite-ki tundeba hüvin toine tošt, mikš-se neniden ristituiden ümbruz ei levigande voziden sirttes.
|
| 272 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Maria Košeleva.
Tärged eloten valičuz
|
-
Keza-aig ei olend kebn heile.
-
Neiččed sanuiba, miše ei tekoi nenid kelid, no meletaba, miše neniden keliden tedo abutab heile elos.
|
| 273 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Maria Filatova.
Eläb tradicii
|
-
Näl’ghižid adivoid praznikal ei olend!
-
Eskai rauhad posadan eläjad ei pöl’gastanugoi kül’mäd säd da tuliba.
-
Ei unohtagoi tradicijad noredki mehed.
|
| 274 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Irina Sotnikova.
Praznik vepsän mal
|
-
Ka, necil kezal meile muga ei täudu lämäd, päiväšt, no meiden hengid lämbitaba vepsläižed pajod, ristituiden muhud, miččid mö nägim i kulem praznikoil vepsän mal.
|
| 275 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Larisa Smolina.
Maman starin armhas poigaižes
|
-
Hän nikut ei tahtoi lähtta Taisia–tütrennoks susedkülähä Vidlaha.
-
Sid’ l’otčikad venuiba mugažo, hö sanuiba: ”Näged, Kol’a, sinä sanuid, mišto mamoi ei tule, a hän tuli.”
-
Anttud Karjalan mal rahvahan kirjutajan nimi ei anda nimidä Nikolajale.
-
Hänele ei tari jo nimiččid arvnimid, no meile, hänen navedijoile, lugijoile da sebranikoile, se andab hüväd muštod da el’gendust, miše Nikolai oli tozi lahjakaz, sur’znamasine mez’.
|
| 276 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Socialine pensii Karjalas eläjile vepsläižile
|
-
Konz nel’l’ vot tagaze vepsläižed putuiba vähäluguižiden rahvahiden lugetišhe, nene agjad ei putnugoi sinna, nece oli tehtud vaiše täl vodel.
-
Tärged om, miše heil ei oliži radod, ei oliži toižid rahatuged da raha–abud.
-
– Petroskoi ei ole vepsläižiden tradicionaline elotaho.
-
Petroskoin vepsläižil ei ole mugošt oiktust.
-
Radajad ristitud ei voigoi sada sociališt pensijad.
-
– Pensiifondan informacijan mödhe mugoižid pakičusid oli jo vepsläi žil päi, no niid ei hüväksitud, sikš ku ristituil ei ol nu keratud kaik tar bhaižid dokumentoid.
|
| 277 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Liza Mironova.
Ei sa abutada sille, ken iče ei tahtoi
|
-
Ezmäks, pidab starinoita Vengrian polhe ristituile, kudambad nimidä ei tekoi neciš mas.
-
No minä el’gendan, miše ei sa abutada sille, ken iče ei tahtoi.
|
| 278 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Nina Zaiceva.
Vepsläižil om toivoid i varastusid
|
-
Om melentartušt, miše pam’atnikan ezipaginas 1848 vodel kirjutadihe: külän eläjad čomin pagižeba kelel, no ”...nimiččid toivoid vai varastusid Kuštjärven eläjil ei ole”.
-
No kut ozutab nügüdläine aig, nece ei ole muga.
-
Om männu jo enamba 170 vot, vaiše vepsläižed ei kadotanugoi ”toivoid i varastusid”, i äjad heišpäi tegeba kaiken, miše kel’ i rahvaz eläižiba edemba.
-
Nügüd’ kanzad ei olgoi üks’nacionaližed, i kanzas ezisijale om tulnu venäkel’.
-
Tuli mugoižid opendajid, ked ei olnugoi¦-ki filologad, a, voib olda, matematikad, fizikad, likundurokoiden vedäjad, eskai muzejan radnikad...
-
Erašti voib kulištada mu gošt mel’pidod: ”Ei ole tärged, kuna radole lähteba pästnikad.
-
Olen mugošt mel’t, miše nece ei ole oiged meletuz.
-
Pidab ei vaiše opeta äjak-se, no kazvatada¦-ki mugošt intelligencijad, kenele mel’he om ičemoi rahvahan kel’ da kul’tur, ked eciba voimust radmaha sen kul’turan da kelen oblastiš.
-
Muite nece om kuti dengoiden rajadand, a kul’turaha ni üks’ mugoine openus specialist ei tule.
-
Ka, hot’ vepsläine intelligencii ei ole äiluguine, no ühtenzoittud vägil, kuna ühtniba mugažo sebran aktivistad, tedomehed, küläintelligencii, om tehtud nenil vozil äi tarbhaižid tegoid.
-
Siloi kaikutte lehtesen nomer oli kuti mitte-se ani geroitego: ei täudund vaihid, orfografii i oli alapordhal, ei olend korrespondentoid.
-
Nügüd’ tehtas uden pol’ven openduzkirjoid (om tehtud jo viž kirjad), miččed om enamba adaptiruitud sihe, miše opeta mugoižid lapsid vepsän kel’he, ked hondoin jo pagižeba vai ei pagiškoiki kelel, oma vaiše genetižed vepsläižed.
-
Minei ei ole mel’he vaiše se, miše openduzkirjoid kätas, ozutesikš, pohjoižkarjalan kelespäi vepsän kel’he.
-
Pohjoižkarjalas sidä ei ole¦-ki.
-
Mö voim pagišta kelel enambiš temoiš, sanoid löudub, hot’ ei¦-ki erašti täudu.
-
Ičeze aigan Elias Lönnrot vodel 1842 kirjuti matkkirjaha muga: ”Konz ei ole kirjkel’t, ei sündu literaturad¦-ki.
-
Konz sidä ei ole, nece rigehtoitab kelen surmad.
-
No ku literatur¦-ki ei voi muga vahvas tugeta kel’t, i se kaiken¦se sambub, literatur kaičeb ičesaze čoman mušton kelen polhe.”
-
Konz mö seižuim Kul’tursebran alandusil, ei voind kuvitelda¦-ki, miše vepsänkeline literatur tegese tetabaks suomalaiž–ugrilaižiden rahvahiden keskes.
-
Pidab vaiše uskta ičemoi vägihe i el’geta, miše kel’rad, rahvahan udessündutand ei ole vaiše fol’klortradicii vai fol’klorpraznik.
-
Ei, minä en ole sidä vasthapäi – fol’kloran kaičendata rahvahal ei ole jurid.
-
No keleta ei ole henged.
-
Ku ei linne kel’t – ka mil mö erineškandem toižiš rahvahišpäi?
|
| 279 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Nina Zaiceva.
Meiden ezitatoiden kel’ om nügüd’ Vepsän kel’atlasas
|
-
No siloi ei olend aigad da tedovägid kerata materialad, i nece küzundkogomuz jäi stolale, bumagoiden alle.
-
Ozutesikš, sana pä ei andaiži-ki tehta kartad, sikš ku kaiktäna om se-žo üks’ sana i sen znamoičend.
-
Sikš ei sa sanuda, miše miččense paginan sana om paremb vai oiktemb, mi toine.
-
Tarbiž olda korktad mel’t kaikuččes kaičenus kelen sanas, ei pida nenagata, konz lehteses vai gazetas om mitte-se lugijale tundmatoi sana vai vajeh.
-
Sikš tedomehed tedaba-ki, kut sanuda paremba, miše ei oliži mugošt surt venän kelen painamišt.
-
Hö tarkištaba, kut sünduiba paginad, midä niiš jäi prakelespäi, kut vajehtihe erasiden sanoiden znamoičend, miččid uzid sanoid om sündunu kel’he da paginoihe, miččid ei ole eskai toižiš-ki heimkeliš: döl (tullei), purde, lač, korzik, hul, čunz’ i m.e.
-
Mugoižiden sanoiden rivi ei ole-ki lühüd, sanoid sündui vepsän kelen paginoihe vai völ sen endevanhaze prakel’he ei vähän-ki.
-
No ved’ tagana – nece om-ki tagana, a ei ole ezil vai edehepäi.
-
– om tulnu venäkelespäi vepsän kelen paginoihe jo ani amu) sirttas edemba, ka pidab kacuhtada vepsän kelen vai ičeze mušton süvüdehe, vai vajehnikaha, ecihtada sigäpäi vanhoid-ki sanoid, kaita sanoid, miše ned ei sambuižigoi keles da meiden muštos, ei pagenižigoi sišpäi.
-
Venänikad čomin sanuba: ”Mi om kirjutadud bumagale, ei sa čapta kirvhel-ki”.
-
Minä el’gendan – paremb oliži, ku kaikutte laps’ voiži kulištada vepsläšt paginad kodiš, kanzoiš-perehiš, no ei kaikutte meiden kazvatai pagižeb ičemoi kelel, ei ole kenenke pagišta, dai äjiš školiš vepsän kel’t-ki ei ole.
-
Erašti sana om tulnu jo muga endevanhoin, ka sidä ei sa vajehtada, ozutesikš, luzik-sana.
-
No minä kucun nenid, kenen südäin om vepsläine i se kibištab kelen da rahvahan edeližes elos, otmaha kädehe da abuhu ut Vepsän kel’atlasad mugažo vepsläižid openduzkirjoid, lehtesid, toižid abukirjoid, kacuhtamha kelen formiden da sanoiden äjudehe, el’gendamha, miše kel’ ei seižu sijal, a sen paginoiš om kaičenus endevanh ičemoikeline fond, miččen voib otta da sirtta edemba, meiden norembile, meiden lapsile, miše vepsän kel’, čoma da mahtokaz, vändai da lirine, meiden ezitatoiden kel’ voiži eläda edemba-ki, a ei kadoda man pälpäi.
|
| 280 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Irina Sotnikova.
Pagiškat ičetoi kelel!
|
-
Hän tahtoib sündutada melentartust kodikelen opendamižehe ei vaiše lapsil, no heiden vanhembil-ki.
-
Lapsed ühtes vanhembidenke oppiba ei vaiše ičeze röunan istorijad, no ičeze kanzan istorijad-ki.
-
Ku kanzoiš ei zavotkoi pagišta kelel, ka rata-ki linneb jügedamb”.
-
Meile ei vaiše starinoitihe, kut opetas lapsid kel’he Vidlas, no ozutadihe-ki.
|
