| 341 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Maria Filatova.
Tegem külän parembaks
|
-
Ekskursii jatktase jo toižes čomas tahos, kus om babarmmujuižid kivimägid.
-
Nece om harvinaine rusked kivi.
-
Se om lujas kova.
-
Babarmmujuine kvarcit om kivi, mitte om tetab kogonaižes mirus.
-
Sišpäi om tehtud Leninan mavzolei Moskvas, Nikolai Ezmäižen muštpacaz Piteriš, Napoleonan sarkofag Parižas.
-
Posadas om karjeran pala, kus radoid ei ole.
-
Nece om čoma taho, i se voiži olda melentartuižen turistoile, no ekskursijoid tägä zavottihe tehta vaiše täl vodel.
-
I kaik nece om projektan abul, miččen tegeba školan pämez’ Nina Koren’kova ičeze openikoidenke.
-
Tägä om äi čomid tahoid”.
-
Nügüd’ Šokšun školan openikad vedäba ekskursijoid venäks, no planoiš heil om tehta niid vepsänki kelel.
|
| 342 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Irina Mironova.
Ühtes voib tehta äjan!
|
-
Voden lop nece om hüvä aig tehta ühthevedoid.
-
Nügüd’ sigä om ičeze ”Pihleine”-fol’klorkollektiv, mitte ihastoitab eläjid ičeze pajoil, ühtneb erazvuiččihe külän azjtegoihe.
-
Hän om kaikiden idejoiden päzavodii.
-
Üks’ niišpäi om ”Vepsläine sarn”-festival’, miččele tuleb äi adivoid Piterin da Vologdan agjoišpäi.
-
Tö küzut – mikš, ved’ Kalages om ičeze kul’turpert’?
-
Ka, om, no se jo pit’kha ei rada.
-
I nece om sur’ problem külän kehitoitusen täht.
-
Om hüvä, miše nügüd’ nece tärged kul’turpertihe sidotud küzund pättas, i nadeimoiš, miše se zavodib rata teravas.
-
Lämbituzsistem om vanhtunu, a tulleituzsistemad i vezivedod nikonz ei olend-ki.
-
Vodel 2018 kul’turpertin kohendusele anttihe 1200000 rubl’ad federaližes i respublikaližes b’udžetoišpäi programmoiden abul, miččed om oigetud igähižiden vähäluguižiden Pohjoižen, Sibirin i Edahaižen Päivnouzman rahvahiden kehitoitusehe, a mugažo sijaližiden iniciativoiden tugehe.
-
Nece om sur’ hašk külän kehitoitusen täht, no edes om völ äi radod.
-
Projektan satuseks tuli DVD-disk, kus om pagištoitusid külän vanhoiden eläjidenke Sures voinas.
-
”Om taht kehitoittas edemba-ki, kazvatada lapsid, ozutada heile, miččed hüväd ristitud eläba täs i mitte bohat kul’tur om vepsläižil”, – sanui Natalja Silakova.
-
Ka, lapsiš om tuleb aig, pidab opeta heid navedimha ičeze jurid, rahvahan tradicijoid, kel’t.
|
| 343 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Maria Filatova.
Etnine tem om arvos
|
-
Konkursan pätegend om tugeta lehtmehid, kudambad kirjutaba Venäman rahvahiden elos, neniden kul’turan da tradicijoiden polhe.
-
Nece om ozaidanus lahjakahiden lehtmehiden abul, kudambad kehitoitaba etništ temad i nügüd’ media-aloveht ei sa eskai kuvitelda necita temata”.
-
Galina Baburovan kirjutez om sanu koumanden sijan regionaližiden kompanijoiden keskes ”Kodikeled”-nominacijas.
-
Nece om sur’ vägestuz da hüvä arvznam meiden ”Kodima”-lehtesen radole.
|
| 344 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Heini Rostkova.
”Vepsläine pätnič”
|
-
Heiden keskes oliba kut vepsläižed, muga i toižed tahtnikad, Petroskoin eläjad, kudambil om melentartuz’ rahvahaližehe sömižehe.
-
Nagriž om popul’arine sömine vepsläižil.
-
No mugažo om tärged se, miše ned oma tarbhaižed tervhuden täht, täuttud vitaminoil da reskad.
-
Aleksei Cikarev starinoiči min täht pidetas kodikelen voz’, kuspäi sadas dengoid sen tegemižele da äjak, miččid melentartuižid projektoid da azjtegoid kodikelen kaičendan täht om toižiš maiš i miččid mö voižim ”otta” ičelemoi.
-
Ol’ga Gokkojeva radab Karjalan kelen kodiš, hän starinoiči, mi om ”etnostress”.
-
Hö jo tegiba pätandan sil aigal, konz toižed meletaba, miše hö ei el’gekoi, miš om pagin.
-
Nacein, läz kaikuččes rahvahas oma miččed-ni mifad, i niiš paksumba kaiked ei ole tot vai niile om ičeze süid.
-
Pohjoižrahvahad vaiše näguba höšakoin, sikš ku hö eläba sigä, kus om kova sä da hö oma tehnuded kaiken elon jügedoid radoid.
-
Om mugažo ningoine mif, miše karjalan da vepsän keled ei olgoi kehitoittud, sikš ku rauhoiden ristituiden paginoiš voib kulištada mugoižid sanoid kut ”samol’ot”, ”kompjuter” da toižid.
-
No velgsanad oma kaikuččes keles, paiči sidä äjile sanoile, miččed tuliba karjalan da vepsän kelihe möhemba, om jo meletadud uded – ”lendokoneh” (veps.
-
Ozutesikš, Karjalan Hoz’noja-jogi om kirjutadud kartal kut ”Горная”, a ”Ščekkila”-külä (karj.
-
Irma Ivanovna om mugošt mel’t, miše kaikuččes elotahoiden nimes kaičese mitte-ni istorii, rahvahan kul’turan ičenaižuz.
-
Kaikutte ezitai pagiži siš, miše Karjalan igähižile rahvahile om mil ülendadas.
-
Om männu se aig, konz oli huiged vai opak pagišta ičeze rahvahaližudes.
|
| 345 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Maria Košeleva.
Sügüz’lebupäiväd etnolagiriš
|
-
Om hüvä, miše täl kerdal lagerihe tuliba lapsed toižes regionaspäi.
-
Mugažo lapsed ajoiba Šoutjärven muzejaha da Karjalan kelen pert’he, mitte om Vedlozeros.
|
| 346 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Maria Košeleva.
Uded tedoavaidused
|
-
Nina Zaiceva: ”Minä olen otnu necen teman, sikš ku etnologijan tedotös sanutas, miše vepsläine kül’bet’ om ani nor’ materialižen kul’turan predmet.
-
Se om tulnu möhä.
-
Sanutas, miše om kaks’ gigienan tradicijad: kül’bet’ da päč.
-
Hot’ külän nimi om Voilaht, sigä nimittušt lahtad ei ole, vaiše sur’ so.
-
Se om ani jüged küzund, mikš muga om tehnus”.
-
Nece om ani uz’ tem hänen täht, hän zavodi oppida sidä, kerazi materialad da konferencijal eziti ezmäižid meletusid, tegi puhegiden klassifikacijad.
-
Ol’ga Žukova sanui, miše konferencijan päazj om ozutada ičeze satusid, kundelta küzundoid, antta vastusid, sada midä-se ut ičeze radon täht.
-
”Bubrihan lugemištod”-konferencii om hüvä tradicionaline azjtego, mitte jo pit’kha ühtenzoitab tedomehid, kudambad oppiba Baltianmerensuomalaižid kelid da kul’turad, kudambile ei ole üks’kaik nece tem, kudambad oma vaumhed jagatas ičeze tedoil toižidenke.
|
| 347 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Ei pida varaita jügedusid
|
-
Sarjärvenke om sidotud vepsän rahvahan flagan sündund.
-
A möhemba jo,
konz ištuim koumen kesken Markkul kodiš da meletim, miččen linneb vepsläine flag, ka kacuim nenid fotoid: midä om jänu Sarjärvespäi necihe čomaha londusehe.
-
Möhemba minä lugin oppijoiden kirjuteses, miše vepsläine flag om tehtud geral’dikan kaikiden sändoiden mödhe.
-
– Minun dissertacii om vepsän rahvahan tracionaližiden pertiden polhe.
-
Etnologijan da antropologijan institutas Vladimir Vladimirovič Pimenov om vaumičenu tetaban kirjan vepsläižiden polhe.
-
Konz minä päzuin opendamhas aspiranturaha, ka Vladimir Vladimirovič sanui minei, miše om keradanu lujas suren materialan – enamb 2000 anketad vepsläižiden, karjalaižiden da susedrahvahiden pertiden polhe.
-
Kut Sebr om sündnu?
-
Siloi om sündnu Vepsän kul’tursebr.
-
Kaiken meiden radon polhe om kirjutadud ”Vepsläižed: etnižen mobilizacijan modelid.
-
Nece kirj om internetas-ki.
-
– Päazj, miččen mö tegim Sebran 30 radon vodes, nece om se azj, miše vepsläižile nügüd’ ei pida peitta ičeze jurid.
-
– Minai om mugoine deviz – ei pida varaita jügedusid.
|
| 348 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Maria Filatova.
Kut voib eläda pajota?
|
-
Sügüzel Piterin agjan Maigarv’-küläs om hillüz da tünüz.
-
No om tägä pert’, miččes elo kehub ei vaiše lämäl aigal.
-
Sen pertin ižand om V’ačeslav Vasiljev.
-
AIG MÄNEB, KUTI VEZI JOKSEB
”Varasta”-fol’klorsebr om sündunu viž vot tagaze.
-
Irina om sündunu Tihvinan agjan Teplohinokülähä.
-
Hän sanub, miše rahvahan kul’tur om läheline hänen hengele.
-
Se om mel’he minei.
-
Minä iče olen sündnu küläs, i nece kul’tur om läheline minei.”
-
Nügüd’ ”Varasta”-sebras om toine-ki čoma naižen än’.
-
Ezmäi minä meletin, miše nece om mittese čud, mittušt ei sa koskta.
-
Se om kuti bohatuz.
-
Meil om sebrakaz ansambl’.
-
Meil om ühtejitte idei kaita tradicijad, kaita kel’t”.
-
PAJOS EI OLE PAHAD
”Varasta”-sebran repertuaras om vaiše pajoid, miččid vepsläižed pajatiba ende.
-
Korbas om üks’ pajo.
-
Haba mecas vändab – se om mugažo pajo.
-
Vezi jokseb – se-ki om pajo”.
-
Tozi om, pajo abutab kebnemba eläda.
-
Meletan, miše rahvahale nece azj om mel’he.
-
Heiden sädod om ombeltud ičeze käzil.
-
”Varasta”-sebran pajanik Andrei Korovaškin om čoma mastar’.
-
Hän om tehnu sebran täht kantelen da čudokahan vändimen, mitte koskub Jouhikkoho vai skripkaha.
-
Se om tehtud ühtes haugospäi.
-
Viktoria sanui: ”Neciš vändimes om koume jändet, kuti jouhikkol.
-
Necen vändimen tembr om läheline rahvahan muzikale.
-
Minei nece om mel’he.
-
Minei mugažo om mel’he, miše pajatades mö kuti süvenem enččehe aigaha.
-
”Varasta”-sebras om völ uz’ pajanik – Sergei Beloz’orov.
-
Hänel om vepsläižid jurid i, voib olda, sen taguiči, konz hän ezmäižen kerdan kulišti ”Varastad”, hän sid’-žo pakičihe neche sebraha.
-
Hän eli küläs, mitte om 12 kilometras täspäi.
-
Hö hüvin rižaba rahvahan pajod, tedaba, mitte se om.
-
Vepsläine pajo om londusine, sidä ei pajatagoi rahvahale, a pajatadas muite – radon da lebun aigal.
-
Siš om kibu da holid, siš om lämid-ki melid.
|
| 349 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Heini Rostkova.
Heimpäiväd Estinmal
|
-
ČOMA SETOMAA
Setomaa – nece om seto-rahvahan elotaho.
-
Nece taho om jagetud kahtel valdkundal – Venämal da Estinmal.
-
Vodespäi 2018 Setomaa Estinman poles om ühtenzoittud ühthe volostihe.
-
Heil om kaik hüvän elon täht.
-
Obinicas om ičeze atelje, kus ombeltas rahvahaližed södod.
-
Atelje sijadase školan toižel žirul, toižiš honusiš om kirjišt, sauna da sportzal.
-
Erased honused om anttud biznesan täht.
-
Azj om siš, miše penikaižes Obinica-küläs tehtas ekopampersoid lapsiden täht.
-
Värska om toine külä, kus mugažo oli oza olda konferencijale tulnuzile ristituile.
-
Rahvahan ičetundmusen vahvištoišoitandan da kaičendan täht setu sädi ičeze kunigahuden, miččes om eskai kunigaz.
-
Kunigahuz’ om tehtud projektan mödhe.
-
Mugažo om äi toižid čudokahid azjoid setu-rahvahal.
-
Siš aigaspäi mužikal kaiken om aig miše pipkutada, a akale kaiken pidab rata” – mugošt mul’tikad voib kacta Tartun muzejas.
-
Vepsläižed muzejas om ezitadud kasken tegemižel.
-
Kaikutte zal Tartun muzejas om omištadud erazvuiččile rahvahiden gruppoile.
-
Muga, Baltianmerensuomalaižiden rahvahiden zalas vepsläižidenke ühtes om ezitadud karjalaižed, suomalaižed, estilaižed, ižorad, livad da vod’jalaižed.
-
Muzejas om kül’betiden da pertiden sured maketad, radkaluiden da sädoiden ozutelused.
-
Kül’betiš voib ištta laučal, a elopertiš kulištada, kut päčiš räzaidaba haugod, kut koraidaba magates pertin emäg da ižand, nägištada mitte söm heil om vaumitud stolal.
-
Sigä om melentartušt kut aigvoččile, muga lapsile-ki.
-
Mugažo suril seinlaudoil muzejas om Keliden pu.
-
Nece om sur’kulu pert’, mitte kävutadas erazvuiččeks: sigä om konferenczal vai zal teatraližiden ezitusiden täht, om muzikzal, muzejan lauk.
-
Necen projektan pätegendan om ühtenzoitta suomalaiž-ugrilaižid rahvahid, vahvištoitta heiden kosketusid da libutada ristituil rahvahališt ičetundmust.
-
”Kelen kaičendan tem om ezmäižel sijal.
-
Kaikiden jügedusiden pohjal om kodikelen tedo.
-
Hot’ mö äjan starinoičem, kut hüvin eläb setu vai Kihnun eläjad (Kihnu – sar’ Baltian meres, Estinma), ka kodikelen kaičend om mugažo neniden rahvahiden päjügeduz.
-
I neniden rahvahiden pätegendan om kaita eläbad kel’t.
-
Komivaldkund om hüvä ozutez heile – sigä tehtas perehiden klubad, kus aigvoččed da lapsed pagižiba kodikelil.
-
Suomalaiž-ugrilaižid rahvahid om äi, a jügedused heil oma ühtejiččed.
-
Ozutesikš, radio- da TV-paginad rahvahaližil kelil mäneba efiras päiväl, konz ristutud oma völ radol, sijaližid uzištoid kacta ei ole kaikil tahtnikoil nügüdläižiden tarelkoiden tagut, äjiš küliš ei ole Internetad vai sil om lujas huba signal, kodikeliden urokad školiš mäneba ei openduzsistemas, a vaiše fakul’tativan, küliš ei ole radod, sikš nored ajaba elämaha lidnoihe.
-
Heimpäiväd – nece ei ole vaiše voimuz pagišta ühtejiččiš problemoiš, no om voimuzki löuta niile ühthižel vägel pätandoid.
|
| 350 |
New written Veps
|
Journalistic texts |
|
Galina Baburova.
Nügüdläižed formatad udes mediakeskuses
|
-
Sügüz’kus ”Periodika”- paindištos avaitihe mediakeskuz, miččes pagištihe äjan da mittušt lujas varastiba ristitud, kudambil om melentartuz’ karjalan, vepsän da suomen kelihe da kul’turaha.
-
Üks’ niišpäi om ”Melekaz pätnič”-projekt, mitte eläb Petroskoiš jo erasid vozid.
-
Projektan emäg om tetab Karjalas lehtmez’ Natalja Jermolina.
-
Nece om muga kebn – olda ozakahan.
-
I nece om tozi!”
-
Projekt om lujas popul’arine nügüd’ Karjalas norišton keskes.
-
”Projektan idei om ottud verhas maspäi, lekcijoiš mugoižes formatas tetas kogonaižes mirus”, – sanui Natalja Jermolina.
-
Rigehtigat kirjutadas, ühtnikoiden lugumär om märitud.
|
