Texts
Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help
Maikki Kuntijärvi. Kun ruohtinet maissella kevätkalua, olet karjalaini!
Maikki Kuntijärvi
Kun ruohtinet maissella kevätkalua, olet karjalaini!
Karelian Proper
New written karelian
Nykyajan lapšena
en ole konšana maistan šitä herkkuo , min takie karjalaisie šanotah hapannuon kalan šyöjikši , vaikka olenki kašvan karjalaisešša pereheššä .
Monet miun ikähisistä ei tiijetä kevätkalašta mitänä , paičči šen , jotta kala kovuan haisu ta šitä oli , pehmiešti šanuon , epämukava šyyvvä .Eräš nuori mieš kerto miula , jotta kerran , kymmenisen vuotta takaperin , hiän uškaltautu maissella kevätkalua sakuskana Kiestinkissä eryähän emännän luona .Olipa šiinä hajuo koko talošša emännän aštuos’s’a kynnykšen yli kevätkalapl’uota kiäššä !Kalan šyönnin jälkeh hyvin pitäkši kävi käsien ta šuun pešömini , vaikka iče kala maistuki hyvältä .
Mie piätin ottua šelvyä , mitein kevätkalua valmissettih , mitein ta konša šitä šyötih , ta oliko še tovella hapannutta , kutein monet šanotah .Pakauttelin Kiestinkissä ta Piäjärveššä eläjie karjalaisie , šelailin šanakirjoja , keittokirjoja ta nettišivuja .Niin ni tuli pieni šeloššuš kevätkalašta .
Karjalašša kevätkala ruokalajina oli tuttu vain Kalevalan ta ošittain Louhen (entisen Kiestinkin ) piirin eläjillä .
Karel’skaja kuhn’a -kirjašša (Roza Nikol’skaja , Petroskoi , 1989) on kerrottu , mitein kevätkalua valmissettih .Esimerkiksi , kalua pyyvvettih kevyällä kutuaikana .Kalat (paičči matikkua ) puhissettih ta peštih hyväsisti , šuolattih kyllälti ta pantih aštieh .Piällä pantih kanši .Konša kala rupesi antamah rossolua , nin kannen piällä pantih paino ta vietih aštie vilposah paikkah (aittah tahi šinččih ).Kešän aikah kala rupesi haisumah , vaikka oliki hyvin šuolattu .Kylissä , missä šemmoista “hajukalua ” ei tykätty , aštieh kalarivien välih pantih čiilahaista , kumpani ešti valmista tämän hajun .
Kevätkalan valmistamisen perinneh polveutuu hyvin vanhoista ajoista , konša šuolua oli vähän , še oli kallista tahi šitä ei ollun ollenkana .Eikä ollun ihmisillä jiäškuappija , missä vois šäilyttyä einehie pitemmän aikua .Ka miun pakauttelomat karjalaiset yhteh iäneh šanottih , jotta kalua šuolattih hyvin , niin kuin tavallisešti kalua šuolatah .Pakauttelujen aikana šelvisi , jotta kevätkalua oli kahta lajie : lujahajuni ta vähähajuni .Enšimmäistä šuatih aikah , kun šuolua rossolah pantih vähän , šilloin ni kalaliha oli pehmie .Toista , kovalihaista ta vähähajuista , lajie valmistuas’s’a käytettih äijän šuolua .
Tuattoni Vladimir Vlasov šynty Kiisjoven kyläššä Tuoppajärven rannalla .Hiän hyvin tietäy , mi on kevätkala .Šitä šuau vain kevyällä šuolatušta ahvenešta , kumpasen liha tulou vualienruškiekši ta še vašta rupieu niin erityisešti haisumah .Tuoppajärvellä kevät alko vašta jäijen lähettyö pois .Šilloin kalua pyyvvettih verkkoloilla ta šuolattih .Šuolattuo kalua šäilytettih puisissa , kumpasie piettih vilposašša aitašša hauvašša .Tuaton šanojen mukah , šemmoista kalua valmissettih juuri šitä varoin , jotta šyyvvä heinäniiton aikana , konša še oli miltei ainuona ruokana .Šyötih šitä leivän kera .Hyvin šuolattu kala ešti elimistyö janottamašta , šillä mitä enämmän juot , šitä enämmän hieššyt .Valmista kevätkalua šyötih heinäkuun kešeltä alkuan ta šiitä koko kešän , a toičči vieläi šajekuuššaki , konša niitettih ruokuo ta kaislua .Tuatto muistau , jotta kevätkalua valmissettih kaikin , še maistu hyvältä , ta šillä oli ihan tavallini erikoini haju , mi on luonnollista šuolatulla kalalla .
Mieleštäni , kevätkala on ollun yksi tärkeimmistä ta kuulusimmista Karjalan brendeistä , vain nyt še on unohtumašša .Voin šanuo ihan tarkkah , jotta Kiestinkissä šitä ei enyä luajita , en tiijä Kalevalašta .Vet ennein šuolattih šitä kalua , mitä ei keritty šyyvvä verekšenä , eihän jiäškuappie ollun .Šuolattuna kala šäily pitälti , vain ajan mittah rossola kuitenki alko hapata ta kala , još še oli kevyällä pyyvvetty , rupesi erikoisešti haisumah , onnakko makieta še oli .
Kun ruohtinet maissella kevätkalua, olet karjalaini!
Karelian Proper
New written karelian