Texts
Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help
“Konzu lapset ollah pienet, heile voibi opastua hos midä”
“Konzu lapset ollah pienet, heile voibi opastua hos midä”
Livvi
New written Livvic
Karjalan
kielen aktivistu , päivykoin opastai kolatselgäläine Alisa Petrovna Gubareva on ruadanuh lapsien kazvattajannu 53 vuottu , niis 37 vuottu Petroskoin lapsien päivykois No 56 “Marjane ”.Alisa Petrovna oli enzimäzii , ken rubei 1980-vuozien lopus opastamah karjalan kieleh pienii lapsii päivykois .Karjalan kielen opastamizes pienile lapsile oli gi meijän pagin .
– Marjane-päivykois sinä opastit lapsii pagizemah karjalakse . Kui bo se tuli sinule mieleh ?
– Ku minä olen karjalane , minä olin pieni , en häi tiedänyh ven’an kieldy , ainos pagizimmo karjalakse . A gu roittih moizet vuvvet , tuli minul piäh : pidäy lapsile opastua karjalan kieldy .Miksebo se meijän čoma kieli rubieu häviemäh ?Se yksi .Da toine : konzu ollah lapset pienet , lapsil voibi opastua hos midä .Ku minä olin jo mondu vuottu ruadanuh , konzu annat lapset školah , sit ainos duumaičet , ku otat pienet lapset , midä nygöi nämmien lapsien kel uuttu vois opastuo ?I sit tuli mieleh : anna ei hävie meijän karjalan kieli .I rubein minä heil opastamah karjalan kieldy .
– Se häi oli se aigu , konzu karjalazil annettih valdu jiävie omua muamankieldy . Konzu ei pidänyh huijustellakseh , ku sinä olet karjalaine , ku pagizet karjalakse .Muga häi ?
– Myö emmo huijustelluh nikonzu . Kačo , minä gu školas opastuin , meidy , karjalazii , ei otettu ven’ankielizih kluassoih opastumah .Pidi kai opastuo suomen kielel .A ven’an kieli oli toizes kluasas .I sit oli , kačo : kois karjalakse , školas suomekse da sit vie ven’akse .Sit rodih moine aigu , pidäy säilyttiä omat kielet .
– Karjalazet sanotah : nuorete opastettu , ku kiveh kirjutettu . Mih bo aigah olis parembi ruveta opastamah lapsii pagizemah karjalakse , hos mihtahto toizeh kieleh ?
– Lapsis voi bo luadie hot midätahto , konzu hyö ollah pienet . I minä konzu zavodin opastamah , lapset ylen hyvin ruvettih mustamah Kai sanat .Vie pidi luadie kaikenmostu heil oman kielen kel , anna hyö sanottas kai toizet iänet .Vot se on vaigiembi .A muite lapsien kel , minä kačon , ei sua opastua muga , ku sano nenga da sano nenga .Se ei ole lapsil hyvä .A lapsil pidäy hyvin opastua gi pajozet , opastua gi runozet , suarnazet ...
– Sinuu tutah enzimäzenny , onnuako , ken rubei opastamah karjalan kieldy suarnoin kauti . I nämmien kazvattiloinke työ rubeitto luadimah suarnoi , spektakliloi pikkarazii .Kui bo se tuli mieleh ?
– Minä duumaičin , midä bo lapset suvaijah kaikis paras ? Suarnua häi suvaijah .Enzimäzet suarnat oldih pienet , “Nagris ” da “Pyöräkkö ”.Da sit pidi häi net luadie karjalan kielel .Da pidi häi sit pajozet gi luadie .Niilöil lapsil oli nelli vuottu , konzu minä zavodin heile net suarnazet opastua .Vaste vai rodih nelli .Ku lapset kazvetah , sit pidäy jongoi suurembat suarnat da sit ku kačot vahnembien kel .Konzu opastat “Nagristu ”, sie ei häi ole äijiä roulii : Died’oi , Buaboi , Bunukku da Nagris , Hiiri , Kaži da Koiru .A konzu kaikkien lapsien kel zavodit , oman joukon kel , vot sidä minä ellendin , se on kaikis paras .I lapsile , ku joga lapsi on mittumastahto roulis , i vahnembile .I vahnembat sit otetah parembi tämä opastus .
– Oli go kai ainos yhtenigäine joukko suarnas ?
– Oli , oli . A konzu lapset kazvettih , meil , kačo , oldih mittumat suarnat !I Karjalan TV jongoi otti 11 suarnua meijän lapsien kel .
– Sinul oli ylen äijy lastu nämmis vuozis , ket opastuttih karjalan kieleh . Oli go heijän keskes lastu , kuduat kois , libo buabas , died’ois , kustahto muijal kuultih karjalua , vai oldih vai umbiven’alazet ?
– Enämbäl buaboit , died’oit , kudamat tiettih karjalan kieldy . No tiä gu , Petroskois häi , ei häi kai maltettu karjalakse .Sit häi pidi kaikil heil opastuo se uuzi kieli .Meil päivykois myö , kačo , luajimmo ihan gorniččazen karjalan kielel , sinne minä keräin , midä vai pidi lapsil kaikkie .Anna hyö sih pertizeh tullah da tietäh : tiä paistah karjalakse .
– Midä bo lapsien vahnembat sanottih karjalankielizis suarnois , urokois , pajolois , kižois ?
– Lapsien vahnembat sih pidäy valmistua . Oli minul yksi tyttöine An’a Ipatova .Minä konzu zavodin opastua heile karjalan kieldy , i muamah sanoi kazvattajil toizil : “Minun lastu ei pie opastua karjalan kielel ”.Minä duumaičen : nu vuota , kačommo ...Minä gi An’an otin omil opastundučuassuloil .Konzu rodih lapsien vahnembien kerähmö , minä keräin , midä minul oli valmistettu .Kai ruutat lapsil ombelin , net toin sinne , anna kačotah .Meis kirjutettih lehtilöis , midä myö sie opastammo .I sit lapsien kel ozutimmo pienen suarnazen .I An’aine suarnazes oli .Konzu muamah net kai kačoi , sit tossupiän sanoi lapsien kazvattajil : “Anna minun tytär opastuu hos mittumal kielel , vai kävys tämän kazvattajan luo ”.Vot minä olen sidä mieldy : ku iče ylen äijäl tahtot , sit voit luadie hos midä lapsien kel .
– Vahnembat sanotah : miksebo pidäy ? Ymbäri ei ole karjalakse pagizijua .Ymbäri paistah ven’akse .Muailmal , kunne lähtenet , pidäy tiediä anglien kieli .Emmo go ni rubie aigua menettämäh sudre da opastumah kieldy , kudamua nikus et kuule .
– Yksi professoru Helsinkin yliopistospäi , konzu minä olin kursiloil Suomes , ainos sanoi : “Ku lapsi aijombi zavodiu tostu kieldy pagizemah , hänel rodieu parembi musto , hänel parembi kai sanat lähtietäh kielespäi . Se lapsel ylen äijän avvuttau elokses ”.
– Teijän häi päivykodih käydih ei vai ven’alazet lapset . On häi Petroskoil äijy gi muijalpäi tulluttu .I oli häi teile kaksi lastu , kudamat onnuako parahite , parembi toizii , paistih karjalakse .
– Nämä lapset oldih Gruuziespäi . I hyö oldih vie pienet , ku minä zavodin häi täs joukos karjalan kieldy opastamah .I gu tuatto , Paata , tuli häi lapsii ottamah , minä sanoin : “Minä toizii lapsii opastan karjalan kieleh , a teijän lapset gu tietäh oma kieli , gruuzien kieli , kois paistah omal kielel , da nygöi päivykodih tuldih , ruvettih ven’an kieleh pagizemah , ei häi pie heile karjalua opastua ?”Häi minul sanoi muga : “Anna hyö opastutah kaikkeh kieleh , se on paras , ku myö elämmö Karjalas , anna suvaijah tädä kul’tuurua , muadu , tädä kieldy .”Vot nämä sanat minä ainos toizil vahnembil gi sanon .Pidäy suvaija omua kieldy , omua kul’tuurua da omua rahvastu .
– Se on tozi . Sinä hätken ruavoit täs “Marjazes ”.Konzu lähtit penziele , jäi go kedä sinun ruavon jatkajakse ?
– Sie on kaksi lapsien kazvattajua , yksi on Jelena Andrejeva , a toine on Julija Kalinina . Hyö ollah mollembat karjalazet , hyvin tietäh oma karjalan kieli .Lena kävyy Oma Pajo -horah .Hyö ruatah nygöi yhtes joukos , i lapset sie ylen hyvin maltetah karjalan kieldy .
– Miksebo pidäy opastua lapsii karjalan kieleh ? Mikse myö tahtommo , ku kazvas uuzi polvi karjalakse pagizijua da voimmo go kazvattua sen ?
– Miksebo pidäy hävittiä oma kieli ? Miksebo ainos pidäy paista vai yhtel kielel ?Ga se häi on hyvä , konzu lapsi voibi paista monil kielil .I karjalakse , i ven’akse , i angliekse , dai suomen kielel .Suomes ku maltat paista suomekse , sit jo toizin otetah gi vastah .Ku menet toizeh kohtah i maltat paista sih kieleh , sie gi otetah vastah .Oma kieli on ainos oma kieli .Oma kul’tuuru on ainos oma kul’tuuru .Miksebo myö nygöi , ket hyvin paistih karjalakse , ku lähtemmö iäres täs muailmas , ga miksebo se pidäy hävittiä ?Anna eläy meijän kieli , anna eläy meijän kul’tuuru .Anna eläy meijän Karjal .
– Ylen suuret passibot sinule paginas i sinun ruavos . Minä tiijän , ku sinä ruat nygöi gi , ainos kävyt nevvomah toizii kazvattajii päivykodiloih , piet heile pikkarazii opastuskursiloi .Lykkyy sinule ruadoh , tervehytty , pitkiä igiä !Passibo suuri .
– Passibo teile gi .
“Konzu lapset ollah pienet, heile voibi opastua hos midä”
Livvi
New written Livvic