Texts

Return to review | Return to list

Kašvinšyöntä Venäjällä ei ole “uutta muotie”

history

September 24, 2019 in 11:17 Нина Шибанова

• created the text
• created the text: Mie olen ollun kašvinšyöjänä 12 vuotta. Ka en ajatellun kašvinšyönnän istorijua Venäjällä kuni en ruvennun tutkimah Nikolai Leskovin tuotantuo yliopistošša. Konša luvin tämän omaperäsen kirjuttajan elämäštä, niin šain tietyä, jotta 1800-luvulla kašvinšyöntä tuli tosi šuositukši Venäjän Imperijašša. Ka ennein kuin šiirtyö šiih aikah, on pakko mainita, jotta kašvinšyönnällä on šyvät juuret Venäjällä oikieuškoisuon takie. Oikieuškosešša kalenterissa on noin 220 pyhähistä päivyä. Niin šuuret ta kunnivoitetut pyhät kuin Sergi Radonežski ta Serafim Sarovski ei šyöty lihua eikä kalua ta maituo. Legendan mukah, muamon marašša olleššah Sergi Radonežski kučču häntä kieltäytymäh ilettäväštä ruuvvašta, kumpaseh kuuluttih liha, kala ta maito. Tutkies’s’ani tätä teemua huomasin, jotta 1800-luvulla kašvinšyöntä-elämäntapa Venäjällä oli tosi monipuolini ta intensiivini. Šiih ošallistu erilaisie uškonnollisie šeuroja (sektoja), kaupunkin innokkahie šuarnajie šekä luomis- ta tietointelligenttija. Uškonnollisien šeurojen joukošša tunnetuimpina ta aktiivisimpina oltih nš. hlistit ili “Jumalan ihmiset”. Šeura šynty 1600-luvulla ta toimi Neuvoštoliiton aikah šuaten. “Jumalan ihmiset” piteliyvyttih askettista elämyä, kieltäyvyttih lihašta ta alkoholista. Hyö vuajittih asketismie kaikilta, jotta šuaha vetyä raja manahhojen ta mierolaisien välillä. Skoptsit piteliyvyttih Jumalan ihmisien šiäntöjä, ka kalan šyömini oli kuitenki mahollista. 1800-luvun loppupuolella Kiijovan gubernijašta olija Kondrati Mal’ovanni perušti oman uškollisen šeuran, kumpasen jäšenien mieleštä elukkoja ei šuanun käyttyä ieš työvoimana. Paičči lihua ta kalua, šeurašša ei šyöty jiäliččöjä, šentäh kun niissä on tulijan elämän šikivö. Tämmöseššä elämäntavašša Kondrati Mal’ovanni näki šielun lujentamista. Tuon takie valtijo piti sektoja vuarallisina. Hyvin rikeneh kašvinšyöjie ihmisie šyytettih sektatoiminnašta ta ilmotettih, jotta ne ollah hulluja. Ka kašvinšyöntä kehitty. Vuotena 1878 Europan Aikakauškirjašša julkaistih Andrei Nikolajevič Beketovin kirjutuš “Ihmisen ruokailu nykyjäh ta tulovaisuošša”. Beketov oli Piiterin yliopiston rehtori ta kuulusa kašvitieteilijä. Tutkija rohkiešti kannatti kašvinšyöntyä. Kirjutuš pohjautu biologisih, talouvellisih ta istorijallisih argumenttiloih. Vuotena 1887 Nikolai Leskov tuttavuštu Lev Tolstoin kera ta vuotena 1893 šuuren neron ajatukšien vaikutukšešta Leskovista tuli kašvinšyöjä. Nellyä vuotta aikasempah Leskov kirjutti Ihmini-kertomukšen, kumpasešša piähenkilönä oli kašvinšyöjä. Še oli enšimmäini tevoš Venäjän kirjallisuošša, mi kerto kašvinšyöjäštä. Vuotena 1891 Lev Tolstoi kirjutti Enšimmäini ašte -kuvaukšen, kumpasešša hiän moittiu liikašyöntie, laisutta ta huoruamista. Lisäkši kirjuttaja armottomašti kertou teuraštamošta. Lev Tolstoin mieleštä, liha ei ole tarpehellista ihmisellä. Kieltäytymini šiitä on puhtahan elämän piäasie. Täštä alko kašvinšyönnän aktiivisin kehittämini, kumpani kešti Enšimmäiseh muajilman šotah šuaten. Lev Tolstoin vuotena 1884 peruštamalla Posrednik-kirjapainolla oli šuuri merkityš kašvinšyönnän levittämiseššä. Venäjällä kuitenki kašvinšyöjih šuhtauvuttih epyällen. Vuotena 1891 Moskovašša avattih enšimmäini kašviruokala, ka kohta še pantih kiini. Šeuruava ruokala ilmešty Venäjän piäkaupunkissa vuotena 1894, ka poliisi käški omistajan ottua pois nimitaulušta kašvi-šanan. Piiterissäki oli kašviruokala. Kašvinšyöntä levisi ruttoh. Šen šeuruajie oli Kaukasilla, Uralilla, Turkestanissa ta Siperissä. Piiterissä 1. talvikuuta 1901 liäkärien ta professorien avulla peruššettih kašvinšyöjien šeura. Šen toiminnan rinnalla avattih kašvikirjašto ta valmissettih kašvišeurojen peruškirja. Vuotena 1904 Moskovašša toimi nellä kašviruokalua. Uuvvet šeurat šynnyttih muissa kaupunkiloissa. Vuotena 1904 Kišin’ovissa ilmešty Kašvikačahuš-aikakaušlehti. Šen kuštantajan I. Perperin mieleštä, Venäjän kašvinšyöjien tärkeimpinä proplemoina oltih hajallah olomini ta rahan puuteh. Vuotena 1913 piettih enšimmäini koko Venäjän kašvinšyöjien kerähmö. Vuotena 1914 alkanut šota haitti šeuruavan kerähmön pitämistä. Oraškuušša 1914 Kiijovašša julkaistih Kašviaikakauškirja. Kolmen kuukauven peräštä alko šota, kumpasen aikana kašvinšyöjien šeurat harraššettih hyvänluajintua. Tuiskukuun vallankumoukšen jälkeh kašvišeurojen toiminta jatku, julkaistih Tolstoin uškollisie kirjutukšie, šeloššettih. Ilmašša valtasi uušie toivoja. Ka vallankumouš ei toteuttan niitä. Uuši valta otti vaštah kašvinšyöjien kokoukšie epäillen ta haitti niitä. Šuuren vuokramakšun takie šeurojen ta ruokalojen toiminta vaikeutu. Kevyällä 1929 Moskovan kašvinšyöjien šeuran jäšenie vankittih ta työnnettih Solovetskin šuarella.