VepKar :: Texts

Texts

Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help

Petraš Valentina . Ruado-komuunu Nannulas. 1

Petraš Valentina

Ruado-komuunu Nannulas. 1

Livvi
New written Livvic
Ammuzis aijois rahvas ruattih muadu, ga muatalovuon kehittymine meni hil’l’ah. Oldih konzuliennöy yksittäzet muapaikat, komuunat, muatalovusartelit, a sit rahvas yhtyttih kolhozoih, jälles roittih souhozatgi.

NANNULAN HIERUN HISTOURIEDU
Minun rovus ijän kaiken ruattih muadu.
Konzu rubein eččimäh tiedoloi omis ezi-ižis, tiijustin, gu minun lähäzet omat oldih Ruado-komuunale aluskivilöi panemas minun roindukyläs Nannulas. Nannulan hieruine seizou Sudalan tuan, nellän kilometrin piäs Anuksen linnaspäi Lodienoin puolehpäi. Oniegan viij endeksen verokirjois Nannul on mainittu jo vuozinnu 1875-1876. Sie on kirjutettu: "Nannoje kylä Mägrien joven rannal da sie seiččie dvorua". Nannulan hierun nimi on lähtenyh Nannumiehen nimes, kudai ven’akse on Ananii. Ekonoumiekan puoles Nannulan hieru oli pahoi kehitynnyh. Karjalazet polvi polveh siirrettih omii taboi da perindölöi, paistih karjalakse.

ENZIMÄINE SÄDE-MUATALOVUSKOMUUNU
Minun mieles enzikse pidäy sellittiä, kui da mikse Nevvosto-Karjalah tuli Amierikan da Kanuadan suomelastu da kui rodih enzimäine Säde-muatalovuskomuunu, kudaman ezimerkil jälles roittih toizetgi komuunat.

Mennyt vuozisuan allus Amierikkah da Kanuadah muutti kymmenii tuhanzii suomelazii. Enimistö heis pagei sinne hyvän eloksen peräh I muailman voinan aigah da sen jälgivuozinnu. A konzu Amierikas da Kanuadasgi vuozinnu 1920 sytyi muailman ekonoumiekan kriizissu, Ven’ale pagei äijy migrantua. Ven’alhäi sil aigua nostettih socializmua. Ekonoumie kan kehittamizeh niškoi pidi löydiä hyvii da kädevii ruadajii. Moizet ammattimiehet lövvyttihgi suomelazien keskes. Vuozinnu 1920-1930 enämbi kuuttu puolenke tuhattu suomelastu Amierikas da Kanadaspäi tuli Karjalah nostamah uuttu socialististu Nevvostotazavaldua. Heijän joukos oli nerokastu mečänkuadajua, inženierua, muuzikkumiesty, taidoilijua, muanruadajua, rakendajua. Vuvvennu 1925 joukko Kanuadan suomelastu oli luadinuh Anuksen ujezdas enzimazen muatalovuskomuunan, kudamale annettih nimi "Säde". Komuunah niškoi heile annettih tuhjol kazvoitunnuot muat Papaninas, Nannulan lähäl. Puna Karjala -lehtes oli kirjutettu: "Yheksähengine joukko rahvastu Lahtespäi tuli Ven’ale. Keräl Kanuadan suomelazet tuodih Geis-puindukonehen, Žender-traktorupluugan, jauhonpieksettävän melličän. Omih jengoih oli ostettu traktoru da mečänpiluandulaitos". A samazes lehtes Stepanovan kirjutukses oli sanottu: "Säde-artelil on mašinua da muanruandubrujua. On kaksi Fordzon-traktorua, yksi ojienkaivandumašin, kaksi Gankmo-nimisty astavua da muudugi ruadobrujua da konehtu".
Lyhyös aijas komunuarat pandih kundoh 91 gektuarua annettuu meččymuadu da järjestettih ruado muga, gu toizetgi käydih kaččomah da opastumah, kui hyö ruatah. Tiettäväine hyvät da korgiet ruadotulokset ei voidu jättiä bokkah Nannulan rahvastugi. Heil sežo rodih himo luadie oma, "Säden" jyttyine komuunu.

RUADO-KOMUUNAN JÄRJESTÄNDY
Vuozinnu 1929-1931, konzu rahvastu kirjutettih kolhozoih, a ken eli parembi, vägehes otettih kiini, rodihgi Ruado-komuunu Nannulas.
Vuodessah 1925 Nannulan muanruadajat kazakoittih Vakulovien da Larionovien perehii, talvel oldih meččyruadolois. Jo silloi Nannulan köyhat rahvas nähtih, kui Säde-komuunas hyllätyt peldomuat tehniekan avul muututah čomikse, kynnettylöikse paikoikse, kudamil kazvau kai. Se ei voinuh jättiä bokkah Nannulan rahvastu, da hyö ruvettih jo pagizemah yhtehizes talovuon pidämizes. Sih niškoi kerävyi iniciatiivujoukko, arteli. Dokumentas, kudaman minä lövvin Karjalan kanzallizes arhiivas, on kirjutettu artelin ustuavan hyväksymizes. Artelin vahnimakse oli vallittu V.M. Šlipkin. Hänen abuniekakse rodih Nekin. Sen artelin nimekse pandih "Ruado".
Ruado-komuunah yhtyi 36 köyhiä karjalastu perehty omien mualoin da žiivatoinke. Kahtelkymmenel perehel ei olluh hebuo, dostaliloil nigo hebuo, nigo lehmiä. Komuunan ruaduo johti da pidi silmäl yhtehine kerähmö, kudai kerävyi kaksi kerdua vuvves, da halličus, kus oli viizi hengie. Sidä johti Mihail Sem’onov. Hänen sijahizekse vallittih Dmitrii Ivanov. Vie kolme hengie: Jegor F’odorov, P’otr Filippov da Jegor Aksentjev avvutettih heile komuunan ruadohommis. Karjalan kanzallizes arhiivas minul puutui löydiä vahnat dokumentat, Ruado-komuunan erähät protokolat, kudamis on kirjutettu, mih näh piettih paginua kerähmölöin aigua. Komunuarat paistih peldoruadolois, manufakturan da jallaččiloin ostamizes, rahvahan kommunistoin puoloveheh ottamizes da toizis kyzymyksis.