Texts
Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help
Nadežda Mičurova. Voinal murjottu lapsusaigu
Nadežda Mičurova
Voinal murjottu lapsusaigu
Livvi
New written Livvic
Oraskuun
päivinny myö mustelemmo suurii da tragiedellizii tapahtumii .On mennyh jo seiččiekymmen yheksä vuottu , kui loppih Suuri Ižänmualline voinu .Tänäpäi onnuako ei ole ni yhty perehty , kenes siiriči ei mennys tämä suuri tragiedii .Nygöi on jiännyh pikoi näppine niilöi , ken nägi da mustau Suuren voinan sruastiloi da gorii .Enimyölleh elos nygöi ollah vai voinan lapset .Tiedoloin mugah , Suuren Ižänmuallizen voinan jalgoih oli hävinnyh kolmetostu miljounua lastu .Kengo kuoli pahal surmal luagerilois , kengo ei voinnuh kestiä miehittäjien blokuadua , a kengo , saldatoin jyttyöh , puolisti meijän muadu partizuanujoukkolois .Äijy lastu jäi ilmai muamoloi da tuattoloi , vellilöi da sizärii .Gu säilyttiä tämä musto , yhteskunnallizet da veteruanoin järjestöt kiinitetäh suurdu huomivuo patriottizeh ruadoh omis eländykohtis .Niilöih ruadoloih kuulutah voinan lapsien da veteruanoin vastavukset školaniekoinke , konferensieloin pidämine , voinuveteruanois tiedoloin keriämine , mustoppaččahien pystyttämine da videofil’moin azumine .Joga lapsen mieleh painui oma musto sit voinas .Minä pagizutin Kotkatjärven eläjiä , 87-vuodistu voinan lastu Marija Pavlovnua Pelešenko .
– Konzu algavui voinu , minul oli nelli vuottu . Mustan , kui myö pagoh lähtimmö , konzu sanottih , gu voinu on tulemas .Jallai menimmö , voibi sanuo , ihan Lodienoissah .Kuun astuimmo hieruloi da meččydorogoi myö , toiči yölöilgi magaimmo mečäs , toiči kodilois da sarualois .Kotkatjärvespäi meččydorogua myö menimmö Hoškilah , iellehpäi Päčyle da Čilmiele .Astuimmo Kuujärvessäh , ihan Svirissah , ga Sviris poikki emmo ehtinyh piästä .Sie jo mendih bojut .Tossupiän meile sanottih , gu voimmo mennä järilleh kodiloih , i sit myö ihastuksis lähtimmö kodih päi .Mustan , kui meile vastah tuli susiedu-tyttöine kaksi kudžustu käis .Häi meile sanoi : "Teijän Vikki kudžuzet sai ".Toko vai oli sit meile kaikile ihastustu , mustelou voinan aigua Marija Pavlovna .
GOR’A YHTISTI RAHVASTU
– Konzu voinu sytyi , kaikingo lähtiettih pagoh ?
– Kai hieru oli meijänke . Se oli vikse juattu heboloih .Kymmene hebuo oli .Viizi-kuuzi perehty yhteh heboh , sit toizeh .Ga sie otettih vähäine muattavakse sobua da onnuako jauhuogi leivän pastamizekse .A muite oli meil keräl lehmy , vaza da poččigi , a koiru ei lähtenyh , gu vuotti kudžuloi .Sit muga , palazen hieruu astummo , sit nälgy roih , mama lehmän lypsäy , myö juommo , sit myöstin matkah .Konzu lähtimmö pagoh , hieruh nikedä ei jiännyh .Ei olluh mostu , gu ei otettu kedätahto libo kenentahto lomuloi .Kaikin olimmo yhtes .Toine tostu kannatimmo da piimmö hyvin .En tiijä , ken muga hyvin järjesti sen dielon .
– Näitgo , kui bombitettih Kotkatjärvie da toizii hieruloi ?
Erähäs hierus myö olimmo kuopas .Sil aigua bombitettih vai liennöy muite ammuttih , en tiijä .Kaikkii akkoi da lapsii pandih kuoppah .Kuopas , minä mustan , hätken olimmo , moine sie oli ilmu jygei , kai hengen täppäi .
RUADUA VAHNEMBIEN JYTTYÖH
– Kaikkii miehii otettih voinale , naizet , lapset da vahnat jiädih hieruloih .Midä naizet da lapset ruattih voinan aigua ?
– Naizil pidi kai mužikan ruavot ruadua . Lapset avvutettih .Minä mustan lapsennu voinan aigua oli ruaduo enämbi , migu konzu rodih oma pereh .Tahtonet syvvä suaja , ga sit pidi telmiä .Lapsennu myö duumaičimmo , gu muga i pidäy ainos ruadua-radžaittua .Yhtelläh löydyi aigua kižoih da kezoile kävyndöihgi .Mustan , kezät oldih silloi ylen räket , ainos kezoitimmo .Meil oli järves poikki sildu .Yhten kerran , minä mustan , jo Kotkatjärven školah pidäs lähtie sygyzyl nelländen kluasan loppiettuu , Emiänpäivy meil oli pruazniekku , 29.elokuudu .Sit kezoile myö hyppäimmö .Minul oldih jallas uvvet tuflizet da sukkazet , muite ainos kengättäh juoksendelin .A sit školua vaste net , en tiijä kui , ostettih minule .Ga minä terväzeh pluat’an lykkäin da hyppäin sillaspäi vedeh .Mustan , kui jalgoi rubei pohjah vedämäh .Sit tostavuin , gu uuzis tuflizis hyppäin vedeh .Sit oli nagruo .Laptuh da peittozil kižaimmo ainos .Lövvimmö sih aigua , hos i ruaduo oli .
VOITON ILO
– Myö tiijämmö , gu Karjal oli kogonah piästetty vihaniekois 30.syvyskuudu 1944 Sviri-Petroskoilazen operatsien aigah .Enne sidä kezäkuus Anus oli puhtistettu valloittajis .
– Mustan hyvin Voitonpäiviä . Minä jo ezmäzeh kluassah kävyin .Kuulen huondeksel muga äijäl iätäh .Ylen äijy rahvastu kuului pihal .Minä ylen terväzeh hyppäin pihale , ga sie kai rahvas nagretah da kirrutah : "Voinu loppih !Voinu loppih !"Erähät itkietäh , a lapset sanotah : "Mama , älä itke , johäi voinu loppih !"Myö emmo vie tiedänyh , gu ei kaikin tulla kodih .
PARAS SYÖMINE
– Jälles voinua oli ylen jygei aigu : oligo nälgy , oligo vilu .Uut’arven školas minä opastuin nelländeh kluassassah .Sie oli meile školan tagan peldo , kartohkua kazvatimmo .Sit keitettih net kartohkat , myö vai vähäzen leibiä toimmo .A kenel kois vie maiduo oli , sit päivy hyvin meni .A sit gu Kotkatjärven školah tulimmo opastumah , sie äijängo reppuzeh saimmo ottua , kandua syödäviä .Leibiä buitegu otimmo nedälikse , ga sidä ei täydynyh .Nellänpiän leiby loppih .Piätteniččän jo ei olluh nimidä .Suovattan kodih tulla pidi , ga hyvä školas oli suksii .Suksii meil ainos annettih talvel kodih ajeltes .Suksittua maltoimmo ylen hyvin , i dorogu oli äijiä kebjiembi migu jallai astuo .Kotkatjärven školas kolme vuottu opastuin , a sit jo lähtin Petroskoin pedagouguopistoh opastumah , sie jo stipendii maksettih .Jo äijiä parembi oli .A sit ruado Kotkatjärven školas .
LAPSII PIDÄY HARJAITTUA RUADOH
– Hierulois nägyy , gu rahvas ruatah , kannatetah veteruanoi , voinan lapsii ...
– Muga . Myö olemmo nygöi , näit , kaheksakymmenvuodizet da piäle sidä .Himoittas , gu toiči lapset školaspäi tuldas avvuttamah vahnoile , kui jälles voinua se oli .Enne oli moine Timurovskoi ruado .Vahnoile avvutimmo , yksinäzile avvutimmo .Kui on kirjutettu kniigoih , peitoči avvutettih , gu rahvas ei tiijustettas , ken nečis ruadoi da ihastuttas .Da ruattih , pidäy sanuo , hyvin .Školah kävyn kerdomah nuorile voinas da sen jälgivuozis .Nygözet nuoret , tiettäväine , kuunnellah , ga niken ei kyzy , pidänöygo minul mittustu abuu .Ičel kui ollou ei himoita kyzyö .Olis hyvä , gu nuoret enzikse avvutettas omile .Minul toiči avvutetah vahnembat lapset Kotkatjärven internuataspäi .Nämmähäi jo ollah suuret lapset , jo voijah ruadua da avvuttua .Toiči lundu tuuččuau äijäl , sit pidäy dorogazet vähäzel suomie libo kezäl kyndiä vagozii .Se ei ole jygei ruado , minä jo olen ylen väzynyh , a lapset voijah ihan hyvin sen ruavon ruadua .Pahakse mieldy , ruadoh ei harjaiteta kois .Meile enne školas oli predmettu – ruavon kauti kazvatus .Himoittas sanuo vahnembile : "Opastakkua ruadoh lapsii !".Pruazniekkupäivil himoittau toivottua kaikile tervehytty , ozua da rauhua !
Voinal murjottu lapsusaigu
Livvi
New written Livvic
–
–
–
–
–