VepKar :: Texts

Texts

Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help

Sokraščonnii katihisis

Сокраще́нный катихи́сїсъ

Є̃̃нзимѧйне Кю́зюндү.
Ми́дѧме си́нѧ са́ноттосъ ри́стиканзу?
Са́нонъ.
Си́дѧме, ми́ ми́на ү́сконъ юмалахъ мейѧнъ спа́сале сю́ндүле, и̑ пѣ́нъ гѧ́ненъ пю́гитетюнъ за́конанъ.

То́йне кю́зюнду.
Ми́хъ ѻ́паставъ риститюжекъ вѣ́ро?
Са́нонъ.
Ѻ́паставъ ю́га то́везъ, и ю́га гю́вѧнъ ла́индахъ ими́ллъ вѧ́ллѣтту са́нотту кни́гойсъ ка́гижȋойнъ и̑ апо́столойнъ; алю́гемби ра́ди ми́нунъ мyштонтѧхъ ка́и сѐ ки́рьютетту лү́ѧсъ вѣ́росъ ме́йѧнъ ри́стиканзойнъ, кү́дамъ лү́ѧ мѣ́лесъ пѣ́нъ, и ко́нзу пи́дѧвъ сѐ си́ль ма́нерилъ лү́генъ: ү́сконъ юхтехъ ю́малахъ и́жѧхъ и мyйду.

Ко́лмасъ кю́зюнду.
Ми́лъ си́нуле є́нне кайкѣ тѧ́мѧ лýѧ мýштойтавъ?
Са́нонъ.
Ю́мала мѝ гѧ́й минү̀, и̑ ка́йкенъ и́льманъ ла́дїй, минү̀ и ка́и и́льму не́ввовъ, и ва́рдѣйчовъ, и си́дѧме сю́дѧмъ ми́нунъ ми́луле мү́штеловъ ю́ленъ па́ксүхъ, кү́й гѧ́ндю лю́бѧ сю́дѧмель, почито́йѧ є́й ро́жамѧрѧ, и вѣ́рѧ, ми Си́ллой ми́нѧ дү́майнъ, и ла́йнъ гю́вѧнъ, ко́нзү дү́майнъ, и ла́йнъ, мѝ гѧ́ненъ пю́гѧ за́конъ кѧ́сковъ.

Не́ллѧсъ кю́зюндю.
Кү́й си́нѧ ю́мала дү́майтъ и є́лендѧтъ?
Са́нонъ.
Ми́нѧ дү́майнъ, є́ллендѧнъ, и ү́сконъ, ми́ ю́малъ ю́кси, и є́рѧстү гѧндю єй оле то́штү, мѝ гѧ́й ва́рзи ѻ́ли и є́йоле ни а́лгүо ни а́гьѧ, мѝ гѧ́й ѻ́нъ ге́нгги ги́бьѧто̀й и сү́рматой, и си́тенъ ѻ́йгей сү́дью, ми́лости сю́вѧйнъ ка́йкалъ, є́гаи́желъ сїа́лъ ѻ́нъ, ка́й нѧ́говъ, ка́й кү́ловъ, ка́й те́дѧвъ, и само́итъ ме́летъ ме́йѧнъ и та́хтондатъ.

Вíесъ кю́зюндү.
Кю́ллѧлго мү́га ю́мала тү́та и є́ллѣндѧ, а ла́дѧ кү́й та́хтотъ?
Са́нонъ.
Ни~кү́й, ми́нѧ кү́й смѣ́тинъ ю́мала, мү́га гю́вѧ се́нъкелѧ и є́лѧ ла́йхъ, ни́метенъ: ко́нзү ми́нѧ ты́ѧнъ, мѝ ю́малъ ѻ́йгѣй, мү́га ле́ненъ ва́ра~махъ па́га ла́дѧ, кү́й єйпү́та гѧ́ненъ ѻ́игехъ сү́дохъ и є́й є́ройтаксехъ гѧ́ненъ ми́лостисъ ко́нзү ю́малъ ми́лостисү́вѧйнъ, мү́га ми́нѧ лѣ́ненъ ѻ́мисъ па́гоисъ а́жойсъ ка́ймагазе, на́дѣймосъ мѝ гѧ́и ми́нүнъ ка́инда є́й лю́ккѧ. Кү́й гѧ́й ка́йкѣлъ ѻ́нъ, и ка́и тѣ́дѧвъ, мү́га ми́на лѣ́ненъ ва́рдеѧксехъ, ми́въ є́йми па́га є́йладѧ: и є́й нидү́майѧ, а слү́жа гѧ́неле ва́рзи пү́хтагалъ сю́дѧмель имѣ́лелъ па́раганнү.

Кү́ввесъ кю́зюндү.
Ми́хъ ѻ́паставъ ри́стика́нзонъ вѣ́ро ю́малахъ ме́йенъ спа́сахъ сю́ндюхъ?
Са́нонъ.
Мѝ гѧ́й ми́лостисювѧ́йндүме и́ччехъ ме́йле рѧ́хкѧгижиле ге́йтыхъ та́йвагасъ, и ѻ́тты ме́йѧнъ иче́ллехъ ги́бьѧнъ, а́вай ме́йле ва́лланъ ѻ́манъ, и пи́меннюгю́нъ ме́йѧнъ мѣ́ленъ ва́лгашты лү́ѧлъ ю́маланъ тү́ннендалъ: аѧ́лгимѧй сви́дѣтельствүйчехъ ѻ́малъ то́бьѧлъ ме́йле лю́бовалъ и ра́ди пү́хтастанда рѧ́хки ме́йѧнъ ри́сталъ ко́ли, и ко́лманденъ пѧ́йвѧнъ ко́ндүй, и ги́бьѧнкелѧ но́взи тайвагазе.

Се́йчемесъ кю́зюнъ.
Тѧ́мѧ ри́ститтюженъ вѣ́ро ѻ́паставъ мѝ гю́вѧ то́въ па́рембахъ си́нүнъ є́лѧндахъ?
Са́нонъ.
є́нъ ѻ́топрѣ кѧ́сковъ ми́нү лю́бимахъ ю́мала. Си́дѧме күй ю́малъ сенъ ве́рдү лю́бивъ ми́нү мѝ, гю́вѧлъ во́лѧлъ ѻ́тетүсъ ги́бьѧсъ ка́й ми́нүнъ та́чи ти́рпамахъ, и ко́лемахъ сѐ ѻ́лижинъ бы ми́нѧ є́й гю́вѧнъ мү́штай ка́йкисъ тва́рилойсъ, и кү́й є́нъ та́хтонүжъ гѧ́ндю ва́рзи сю́дѧмель лю́бѧ, и лю́бова гѧ́ненъ ка́йкесъ по́читойѧ, а си́тъ ми́нү а́йѧлъ и́гастүттавъ, и тѧ́мѧ, мѝ сѐ мо́йне вѣ́ро єйтү́життавъ на́дѣймосъ ю́маласъ ка́й ко́гьемюсъ по́лүччѧ, а кү́й гѧ́й по́йга ѻ́ма є́й жа́лѣйнютъ ра́ди ми́нү, се кү́й и то́йне мѝ ра́ди гѧ́ндю ми́нүле є́йла́гъ~ѧнүтъ.

Ка́гексасъ кю́зюнъ.
Ми́нъ си́нѧ ѻ́татъ то́зѧсъ пю́гѧ ри́стиндѧсъ?
Ѻ́твѣттү.
Ѻ́танъ пү́хтастанданъ рѧ́хкисъ и лү́ѧммосъ ке́рѧ~вюксехъ ри́ститюженъ; а си́тъ ю́маланъ, и гѧ́ненъ ки́риконъ є́лъ а́ннанъ ү́скалмонъ, мү́га пү́хтагасти, и гю́важести ѻ́манъ є́лѧнданъ вíйѧ, кү́й ми́нѧ пү́хтасъ и ва́лгей лѧ́хтынъ кү́пелисъ.

Ю̃́гексѧсъ кю́зюнъ.
Ми́ндѧхъ си́нѧ пю́гатъ ѻ́татъ?
Са́нонъ.
Ми́бы ѻ́тандисъ свѧ́тойтъ пю́гѧтъ лү́ѧтаксе ми́нүле и́челлехъ сю́ндүле, пү́ттүжъ ү́зи вѧ́ги, и гю́вѧ, є́лѧ, пю́гѧшти, и ри́ститюженъ ютү́й, а си́тъ ка́йкїй ми́нүнъ ве́ллилой ри́ститюжїй ига́стүтта си́лъ, мѝ ми́нѧ ге́ѧнкелѧ, ю́хтесъ а́стүнъ ѻ́лтарилло, ү́скотанъ гейдю, ми ми́нѧ ки́рикосъ є́нъ єро́йтеттү и ге́йѧнъ келѧ ва́рзи лю́бовасъ и ю́хтелъ мѣ́лелъ ѻ́лла та́хтонъ.

Кю́мменесъ кю́зюнъ.
Ми́ндѧхъ си́нѧ та́хтотъ каи́магазе?
Са́нонъ.
ми́бъ тү́вва ка́инданъ ю́малале ѻ́мисъ рѧ́хкис се́нъ келѧ̀, ми́бъ є́ллехпѧ́й єлѧ̀ па́ремби и гю́вѧнъ ла́итосъ, си́дѧме́те ми́нүнъ ка́индү по́лүччѧ ми́лостисъ ю́маланъ ке́ритүске́скү́съ ижѧ̀ дүхо́внойнъ.

Ю́ксито́штүкюменъ кюзюнъ.
Мү́ввалла́хъ, ри́ститтюжѣнъ гю́вѧнъ ла́дүженъ кү́й си́нѧ по́стүпойѧ та́хтотъ?
Са́нонъ.
Кү́й кѧ́скѣновъ, и кѧ́сковъ ми́нүле ма́мо ми́нүнъ ки́рикко. ми́дѧмѣ и лѣ́ненъ ю́мала мо́лимахъ гейтелемата, ми́бъ ми́нүле гѧ́несъ нико́нзү є́й ѻ́тстүпойѧ, и па́ета го́ппүлойсъ, ра́сколой, и ка́йкѧдү є́йлюбова.

Кансито́штүкю́менъ кю́зюнъ.
Ми́дѧ си́нѧ гю́вѧнъ ла́дүженъ спра́винданъ ри́ститтюженъ ла́инда надѣйтосъ?
Са́нонъ.
Надѣймосъ ю́маласъ гю́вѧнъ ла́дїасъ по́лүччѧ ка́йкѣнъ бла́гословеньѧ и а́гайне, и и́гѧйне, и ѻ́нъ тѧ́ль є́лѧндѧлъ ка́йкенъ кю́ллѧйне, и по́чито́йндү, а тү́лѧлъ и́гѧйне гю́вѧ. Си́дѧмѣ ми́нѧ ү́сконъ, мѝ пра́ведной, ю́малъ ми́нүнъ тү́ловъ сү́димахъ є́лѧвїй, и ка́лѣїй, кү́дамалъ сү́долъ, кү́й гю́вѧнъ ла́дилой ра́гвагїй гю́вѧхъ, мүга па́ганла́дижїй ра́гвагїй мо́кале єйлѣ́не а́гьѧ.

Ко́лмасъ~то́штү кю́зюнъ.
Кю́ллѧйнего спа́синдахъ ю́кси вѣ́ро гю́вѧта а́жата?
Са́нонъ.
Ни́күй: си́дѧмѣ вѣ́ро а́жата ко́лїй ѻ́нъ.

Неллито́штү кю́зюнъ.
Кү́съ си́нүле кирьюте́ттү пра́вилотъ гю́вихъ а́жойхъ?
Са́нонъ.
За́конасъ ю́маланъ, кү́дамъ лү́ѧттү тү́лїисъ кюмменесъ за́повѣдисъ:
є́йзимѧйне: Ми́нѧ ѻ́ленъ ю́малъ, ю́малъ си́нүнъ, єйлѣдѧне си́нүле ю́малайдү то́йжїй кро́мѣ ми́нү.

То́йне: ̓А́лѧлай си́нүлесъ бо́лвана ни ка́йкенъ юттүма мо́штү, кү́й та́йвагалъ ю́лѧганъ, и күй малъ алаганъ, и кү́й ве́зилойсъ, и ма́нъ а́лъ, и є́лѧ кү́мардайте ге́йле и є́лѧ слү́жи ге́йле.
Колмасъ: Алѧо́та ни́мѣ спа́санъ ю́маланъ си́нүнъ тю́гъѧхъ.
Не́ллѧсъ: Мү́шта пѧ́йвю со́ватїта́гине пюгитѧта гѧ́ндү, кү́зи пѧ́йвѧ ла́ди, и а́зүжитъ ге́йсъ ка́й а́жатъ си́нүнъ, апѧ́йвю се́йчемесъ со́ваттү спа́сале ю́малале си́нүнъ.
Вíеесъ: По́читойче и́жѧ си́нүнъ и ємѧ синүнъ и гювѧ, си́нүле лѣ́новъ, и пи́ткюи́гѧйне лѣ́нетъ ма́лъ.
Кү́ввесъ: ̓А́лѧтапа.
Се́йчемесъ: ̓Є́лѧ пре́любодѣйствүй.
Ка́гексасъ: ̓А́лѧва́рраста.
Ю́гексасъ: ̓Є́лѧ кү́леттай дрү́ганъ си́нүнъ сви́дѣтельствүйнда тю́гьѧ.
Кю́мменесъ: ̓Є́лѧ та́хто на́штү, тү́ттаванъ си́нүнъ, є́лѧ та́хто ко́дїй лѧ́гиштү си́нүнъ, ни є́лѧнда гѧ́ненъ, ни слү́га гѧ́ненъ, ни слү́жанка гѧ́ненъ, ни гѧ́ркѧ гѧ́ненъ, ни ге́бо гѧненъ, ни ка́йке жи́ватта гѧ́ненъ ни ка́йке мѝ лѧ́гиштю си́нүнъ.

Вижито́штү кю́зюнъ.
Ми́хъ ѻ́паставъ є́нзимѧйне за́повѣди?
Са́нонъ.
Ѻ́паставъ сю́дѧмелъ тү́ндемахъ, и гү́лилъ ка́имагазе ю́хтеле си́лле ю́малале, гѧ́нвидү ю́хтү є́нѧмби ка́йки лю́бѣ, и по́читойѧ, и гѧ́неле ю́хтеле надѣ́йѧксехъ, и си́дѧмѣ кайкѣчи па́єта ю́мала́ттома, а́йѧю́мала, ко́лдүйченда, тю́гъѧнъ ү́сконда, па́гой вѣ́рой, и ра́сколой, мү́гаже ю́лѧгѧнъ мѣ́легюттү, ми́бъ на́дѣйѧксе ѻми́хъ дү́михъ, ѻ́махъ, ли́бо то́йженъ вѧ́гехъ, ли́бо бо́гатствахъ є́й радѧ̀ пра́мүзлахъ ю́маланъ.

Күвесъ⁓то́штү кю́зюнъ.
Кү́й ла́ихъ по́читойѧ свѧ́тойлой үго́днѣкой ю́маланъ?
Са́нонъ.
Є́й мү́га, кү́й и́ччедахъ ю́мала и кү́й үго́днѣкой ю́маланъ ю́малале спа́синдасъ ме́йѧнъ мо́лѣттаванъ, а си́тъ по́дражайѧ є́лѧндѧлѣ ге́йѧнъ.

Се́йчемесъ⁓то́штү кю́зюнъ.
Мѝ кѣ́лдѧвъ ю́малъ то́йжесъ за́повѣдисъ?
Са́нонъ.
Ми́бъ є́й кү́марделаксе бо́лванойле, ли́бо ми́ттүмале то́йжеле тва́риле, кү́й ю́малале, мү́гаже є́й ѻ́лла тю́гъѧнъ вѣролѣ, и ли́цемѣрїѧле, ни ро́стовщекале и ма́генъ лю́бїѧле. Си́дѧме ро́стүнъ ѻ́ттай, и ма́генъ лю́бїй ва́чале слү́живъ, кү́й ми́ттүмале и́долале.

Ка́гексасъ⁓то́штү кю́зюнъ.
Кү́й ла́ихъ по́читойѧ свѧ́тойлой и́коной?
Са́нонъ.
Ла́ихъ ге́йдү по́читойѧ є́йюмалашта си́дѧмѣ, и́конатъ ѻ́ллахъ ю́кси ѻ́зютендатъ, и слү́житагъ мү́штелендахъ а́жой ю́маланъ, и үго́днѣкой гѧ́ненъ ми́бъ мѣ̀ гейхъ ка́ччожимо ра́дѣйжимо свѧ́тойнъ є́лѧндахъ геѧнъ.

Ю́гексасъ⁓то́штү кю́зюнъ.
Мѝ ко́лмандесъ за́повѣдисъ кѣ́льдѧвъ ю́малъ?
Са́нонъ.
Кѣ́льдѧвъ, ми́бъ ни́ми гѧ́ненъ є́й мүштелла ка́йкѣта ра́збора, и си́тъ ма́литтүлѣйсъ нү́жагижисъ, кле́ниндойсъ и при́сѧгойсъ, да и си́тъ сү́ренъ благоговѣньѧлъ и ва́рдѣитендалъ. и си́дѧмѣ ю́ленъ рѧ́хкю, мѝ нибүдь ва́стахъ ю́мала, вѣ́ро и ки́рикко пю́гѧжѧ па́гижѧ клѧ́тванъ ке́риттѧ, нү́жата бо́жѣксехъ. ми́да нибү́дь є́й присто́йнойдү ю́маласъ па́кита, илѝ пре́стүппѧ ѻ́матъ гю́вѧтъ ѧ́ксиндатъ.

Ка́кси⁓кю́мменесъ кю́зюнъ.
Мѝ кѧ́сковъ ю́малъ не́ллѧндесъ за́повѣдисъ?
Са́нонъ.
Кѧ́сковъ ка́икисъ пюгѧпѧйвисъ, и пра́зднѣкойнъ пѧ́ивинъ ѧ́тта ѻ́матъ а́жатъ и ра́дотъ, кѧ́ввѧ ки́риккохъ кү́нелла, и лү́гѣ є́лленда⁓мижелъ ѻ́пастандатъ дү́ховнойдъ, ко́дисъ не́ввола́пси ѻ́ми, и ко́динѣкой за́конахъ ю́маланъ, и кү́й ка́й мү́га а є́риже нѧ́мѧтъ пю́гѧжетъ пѧ́йвѧтъ ва́рдѣйѧксе, ми́лъ нíолишъ бе́зчестнойлъ а́жойлъ, и ла́димижилъ, є́нѧмби гү́малахъ па́генда.

Ка́ксикюменъ ю́кси кю́зюнъ.
Ми́нъ кѧ́сковъ ю́малъ вíендесъ за́повѣдисъ?
Са́нонъ.
Кѧ́сковъ са́їй ѻ́мїй, и ни́меленъ ге́йѧнъ, є́изимѧй Ца́рїй, па́ймолой ге́нгенъ, и пра́вїатъ ли́ннойнъ, ѻ́пастаи гю́вѧнъ ла́дїѧтъ, и ү́кколой по́читойѧ, ге́йле по́винойѧксе, да и є́гаи́штү мѣ́стү лю́бѣ кү́й и́чче.

Ка́кси⁓кюменъ то́йне кю́зюнъ.
Ми́ттүйне ве́лгү ѻ́нъ са́їй и ла́псїй?
Са́нонъ.
Са́ѧтъ вельгүнекатъ ла́псїй ѻ́мїй ѻ́паста, вара́махъ ю́мала, и ѻ́паста за́конахъ пѣ́нисъ и́гисъ, ѻ́пастелла ге́идү трү́дале, ко́динъ ла́индахъ, и гю́вѧнъ ра́гваганъкелѧ кѧ́вюмахъ, ва́рдѣйта ге́идү па́гойлой дрү́жбей, а є́нѧмби кү́й и́челе ге́ѧйнъ є́ль ни́мидѧ є́йпаишта, и є́йладѧ собла́зна, испра́вѧ ге́йдү є́нѧмбѧлъ сми́реньѧлъ, є́йкүй стро́гостилъ, и лүѧхъ ю́ретта мѣ́лѣхъ ге́йѧнъ, мѝ ю́кси гю́вѧнъ ла́дїй ла́дивъ ра́гвастү ѻ́заваксе, а па́га ва́рзи мѣ́геле па́гитенъ а ла́псиле ве́лгү ѻ́нъ: са́й ѻ́мїй лю́бѣ по́читойѧ, ге́йле ви́нѧксе. Ай⁓ѧлъ же ке́вгюстү, и ва́нгатүстү сѣ́тта ге́йдү, и по́коѧ, и си́ль ма́кса ве́лгү ѻ́йгеѧ бла́годаринда.

Ка́кси⁓кю́менъ ко́лмасъ кю́зюнъ.
Ми́ттүйне ве́лгү ѻ́нъ го́сподой, и ѻ́рьи?
Са́нонъ.
Ба́ѧритъ ве́лгүнѣкатъ пи́дѧта ѻ́рьи, кү́й и́жѧтъ; а ѻ́рьѧтъ ве́лгүнѣкатъ ба́ѧрилойле ви́нѧксе и ѻ́лла трү́досүва́йченнү, вѣ́рнойнъ, и по́читойѧ.

Ка́ксикю́менъ не́ллѧсъ кю́зюнъ.
Ми́ттүне ве́лгү ѻ́нъ мѣгїй и найжїй?
Са́нонъ.
Мѣ́съ ве́лгүнѣкү на́штү ѻ́ма лю́бѣ, єй сү́түстенъ гѧ́ненъ ке́лѧ по́стүпайѧ: и мѣ́лѧвѧнъ кѧвю́ндалъ, и́справѧ гѧ́ненъ вѧ́ллюйне, и ю́хтегижесъ и́жѧксендесъ, и ла́пси сѣ́ттѧ ипи́дѧ гѧ́ндю вѣ́рнойнъ ѻ́манъ а́бүнѣканнү, а на́еженъ велгү ѻ́нъ любѣ, и почитойѧ ѻ́мїй мѣ́гїй, та́батъ ѻ́матъ ге́йѧнъ ү́годиндахъ скло́нѧ, и са́мотъ ге́йѧнъ а́бѣйчендатъ ка́нда ке́зистиге́нгге, а мо́лленбѣнъ ге́йѧнъ ве́лгү ѻ́нъ ва́рдѣйта пү́хтагасти сíѧ ѻ́ма вѣ́рнойнъ.

Ка́ксикюменъ вíесъ кю́зюнъ.
Ми́ттүйне ве́лгү ѻ́нъ є̑гаиштү мѣ́стү ро́зсүдѧ ка́йкїй ю́хтехъ?
Са́нонъ.
Є́га мѣ́съ си́воттү ка́йкинъ-келѧ кѧ́вѧксе ла́скаванъ, вѣ́жленнү, ла́скаженнү нѧ́глѧштү сѣ́тта, а́ластү со́витта, во́йматтома по́сѣттѧ, рѧ́хкигиштү рѧ́хкѧсъ ло́йтонда є́йтедаѧ за́конасъ невво, а́нда гю́вѧ дү́мү, и спа́синданъ є́гайжелъ мо́лѣксехъ ми́лостивойле ю́малале.

Ка́ксикюменъ кү́квесъ кю́зюнъ.
Ми́нъ ке́лдавъ си́нүле ю́малъ кү́ввендесъ за́повѣдисъ?
Са́нонъ.
Кѣлдавъ, ми́дѧбъ ми́нѧ нике́лле ними́дѧ є́нъла́динүхъ ѻ́бида ни́кескѣ и́ччедү и́ччѣ ни́кескѣсъ то́йжисъ, ни а́жалъ, ни мѣ́лелъ, а є́нѧмби є́гаиштү кайкѣсъ па́гасъ ва́рдѣйчижинъ, и си́дѧмѣ а́йѧлъ є́съ ю́маланъ рѧ́хкю мѣ́стү ми́лъ нибү́дь по́рѧднѧлъ ко́летта, ли́бо си́хъ а́нда дү́мү а́бү, ли́бо та́пандахъ па́га ла́скѣ, на́примѣръ: те́дѧ па́га мѣ́ли, є́й доно́ссѧ, ли́бо во́рїй и́челло пе́йта, ли́бо нѧ́хта то́ранъ є́й є́ройта либо тү́липало є́й са́ммүтта, ли́бо ва́йважеле, и во́йматомале ни́милъ є́й а́вүтта. и́тѧль же за́повѣдилъ юле́нъ кѣ́лдѧвъ є́ройта и́ччедахъ и́чче́є́лѧндѧ, а ва́стахъ ва́рдѣйта ѻ́ма те́рвегюсъ, кү́й ка́ллишъ ю́маланъ ла́гью.

Ка́ксикюменъ се́йчемесъ кю́зюнъ.
Ми́нъ кѣ́лдѧвъ си́нүле ю́малъ се́йчемендесъ за́повѣдисъ?
Са́нонъ.
Кѣ́лдѧвъ ми́нүле блү́дүнъ, пре́любодѣйнданъ и ка́йкенъ рѧ́хкѧнъ ги́бьѧлъ є́й пү́хтасъ, и ми́лъ мѣ́съ по́хотилъ па́ландүвъ, мү́гаже и сѐ мѝ ге́йле товъ кү́й сѐ: гү́малъ, є́вдавүсъ пагаса́на, плѧ́шиндү, ки́жѧндү сү́йѧтъ па́ѣтъ и кни́гатъ, и си́дѧмѣ мѣ́стю и на́штү си́довъ къ цѣ́ломүдройхъ и є́й рѧ́хкѧгижехъ є́лѧндахъ.

Ка́ксикюменъ ка́генсасъ кю́зюнъ.
Ми́нъ кѣлдѧвъ си́нүле ю́малъ ка́гександесъ за́повѣдисъ?
Са́нонъ.
Кѣ́лдѧвъ ми́нүле ю́малъ ни ѩвно, ни пе́йтосъ ни́кель ни⁓ми́дѧ є́й ѻ́тта. ле́ввѧтү брү́ѧ є́й пе́йта, ли́бо бѣ́глойдү мѣ́стү єйпе́йта, вѣ́растү ра́до ге́йнюнитандѧ, ли́бо а́йда ѻ́милъ жи́ватойле є́йсѣ́та вѣ́рагалъ ма́лъ є́й вла́дѣйѧ, мѣ́нъ⁓дакъ а́йѧнъ ѻ́стаесъ и ва́ехтүксесъ нике́да є́й ма́нитта ка́закойлъ па́лка є́й пѣ́тта, ро́стү, осо́бливо ске́вгисъ є́й ѻ́тта, де́нга Ца́ринъ ки́риконъ, и ни́кененъ є́й ва́рраста, и є́й пе́йта и се́ндахъ си́тъ ла́ихъ па́ета є́вдавүстү, а ѻ́лла трү́данъ лю́биндасъ. иси́дѧмѣ по́йки ра́вонъ є́й мү́га и́ччедахъ и ко́дилажїй во́ивъ кю́ллѧжесъ пи́дѧ, но и ва́йважїй на́градѧ.

Ка́ксикюменъ ю́гексасъ кю́зюнъ.
Ми́нъ кѣ́лдѧвъ си́нүле ю́малъ ю́гексѧндесъ за́повѣдисъ?
Са́нонъ.
Кѣ́льдѧвъ ми́нүле ю́малъ тю́гьѧ то́йженъ пѧ́ле свидѣ́тельствоймахъ, тю́гьѧ до́носсѧ, кѣлитта, и бе́зчестѧ, на́граксехъ, ѻ́судимахъ, вѣ́раги, са́ной па́гой то́лкүйѧ, са́налъ: ва́рдѣйѧксехъ ка́йкѣ кѣ́ласту и ма́нитто си́ль є́нѧмби, мѝ гѣ̀ кѧ́ввѧхъ и́жасъ кѣ́лагасъ дьѧволисъ.

Ко́лмасъ⁓кю́менъ кю́зюнъ.
Ми́нъ кѣ́лдѧвъ кю́мменесъ за́повѣдисъ?
Са́нонъ.
Кѣ́льдѧвъ, ми́бъ є́йми па́га є́йладѧ: но се́нъ⁓тѧхъ є́йнидү́майѧ, и сю́дѧмесъ си́дѧ є́йже́лайѧ, си́дѧмѣ па́гойсъ мѣ́лисъ а́йѧле во́йвъ во́йѧхъ тү́лемахъ па́гатъ а́жатъ.

л̃а̃ кю́зюнъ.
Ра́ди тѧ́втевюштү за́повѣдилой ю́маланъ, мѝ нү́жү ѻ́нъ?
Са́нонъ.
̓А́зүндү гю́вѧхъ ю́маланъ, кү́дамъ, кү́й и ка́йкѣнъ гю́вѧнъ по́лүччихъ сю́дѧмелижель мо́леньѧлъ, и ма́литтү ѻ́нъ но́взендү мѣ́лїй и сю́дѧмѣ ме́йѧнъ ю́малахъ кю́зюндалъ гѧ́несъ ге́нггеке́бьемүстү гю́вѧ.
Х

Sokraščonnii katihisis

Livvi
Old written Livvic
Enzimäine Kyzyndy.
Midä myö sinä sanottos ristikanzu?
Sanon.
Sidä myö, mi minä uskon jumalah meijän spuasale syndyle, i pien hänen pyhitetyn zakonan.

Toine kyzyndy.
Mih opastau ristittyžen viero?
Sanon.
Opastau yhä toves, i yhä hyvän luajindah i mil välletty sanottu kniigois pagižijoin i apostoloin; a lyhembi ruadi minun mušton täh kai se kirjutettu lujas vieros meijän ristikanzoin, kudam luja mieles pien, i konzu pidäy se sil manieril lugen: uskon yhteh jumalah ižäh i muidu.

Kolmas kyzyndy.
Mil sinule enne kaikkie tämä luja muštoittau?
Sanon.
Jumalua mi häi minuu, i kaiken ilman luadii, minuu i kai ilmua nevvou, i vardeiččou, i sidä myö sydän minun minule muštelou ylen puaksuh, kui händy l’ubia sydämel, počitoija ei rožamiäriä, i vieriä, mi Silloi minä duumain, i lain hyvän, konzu duumain, i lain, mi hänen pyhä zakon käsköy.

Nelläs kyzyndy.
Kui sinä jumalua duumait i ellendät?
Sanon.
Minä duumain, ellendän, i uskon, mi jumal yksi, i erästy händy ei ole toštu, mi häi varzi oli i ei ole ni alguu ni agjua, mi häi on hengi hibjatoi i surmatoi, i siten oigei sud’ju, miilostii syväin kaikkial, jogaižel sijal on, kai nägöy, kai kuulou, kai tiedäy, i suamoit mielet meijän i tahtondat.

Viijes kyzyndy.
Kyllälgo muga jumalua tuta i ellendiä, a luadia kui tahtot?
Sanon.
Nikui, minä kui smietin jumalua, muga hyvä sen kelä i eliä laih, nimittiän: konzu minä tiijän, mi jumal oigei, muga lienen varuamah pahua luadia, kui ei puuta hänen oigieh suudoh i ei eroittuakseh hänen miilostis konzu jumal miilostisyväin, muga minä lienen omis pahois ažois kuajimahaze, nadeimmos mi häi minun kaindua ei lykkiä. Kui häi kaikel on, i kai tiedäy, muga minä lienen vardeijakseh, mib ei mi paha ei luadia: i ei ni duumaija, a sluužia hänele varzi puhtahal sydämel i mielel parahannu.


Kuvves kyzyndy.
Mih opastau ristikanzan viero jumalah meijän spuasah syndyh?
Sanon.
Mi häi miilostisyväindy myö iččeh meile riähkähižile heittih taivahas, i otti meijän ičelleh hibjan, avai meile vallan oman, i pimennyhyön meijän mielen valgašti lujal jumalan tunnendal: a jälgimäi svidetel’stvuičeh omal tobjal meile l’uboval i ruadi puhtastandua riähkii meijän ristal kuoli, i kolmanden päivän kuondui, i hibjan kelä nouzi taivahaze.

Seiččemes kyzyn.
Tämä ristittyžen viero opastau mi hyviä tuou parembah sinun eländäh?
Sanon.
En otopre käsköy minuu l’ubimah jumalua. Sidä myö kui jumal sen verdu l’ubiu minuu mi, hyväl vol’al otetus hibjas kai minun tuači tirpamah, i kuolemah se oližin bi minä ei hyvän muštai kaikis tvuarilois, i kui en tahtonuž händy varzi sydämel l’ubia, i l’ubovua hänen kaikes počitoija, a sit minuu äijäl ihastuttau, i tämä, mi se moine viero ei tužittau nadeimos jumalas kai kogemus poluččia, a kui häi poigua omua ei žaleinut ruadi minuu, se kui i toine mi ruadi händy minule ei lahjanut.

Kaheksas kyzyn.
Min sinä otat tozias pyhä ristindäs?
Otviettu.
Otan puhtastandan riähkis i lujammos kerävykseh ristittyžien; a sit jumalan, i hänen kirikön iel annan uskalmon, muga puhtahasti, i hyväžesti oman eländän viijä, kui minä puhtas i valgei lähtin kupelis.

Yheksäs kyzyn.
Mindäh sinä pyhät otat?
Sanon.
Mibi otandis sv’atoit pyhät lujatakse minule ičelleh syndyle, puuttuž uuzi vägi, i hyvä, eliä, pyhäšti, i ristittyžen jytyi, a sit kaikkii minun vellilöi ristittyžіi ihastuttua sil, mi minä heijän kelä, yhtes astun oltarilluo, uskotan heidy, mi minä kirikös en eroitettu i heijän kelä varzi l’ubovas i yhtel mielel olla tahton.

Kymmenes kyzyn.
Mindäh sinä tahtot kuajimahaze?
Sanon.
Mib tuvva kuajindan jumalale omis riähkis sen kelä, mib iellehpäi eliä parembi i hyvän laittos, sidä myöte minun kuajindua poluččia milostis jumalan kerityskeskus ižä duhovnoin.

Yksitoštukymmen kyzyn.
Muvvallah, ristittyžen hyvän luadužen kui sinä postupoija tahtot?
Sanon.
Kui käskenöy, i käsköy minule muamo minun kirikkö. Midä myö i lienen jumalua molimah heittelemätä, mib minule hänes nikonzu ei otstupoija, i pajeta hoppulois, raskoloi, i kaikkiadu ei l’ubovua.

Kaksitoštukymmen kyzyn.
Midä sinä hyvän luadužen spruavindan ristittyžen laindua nadeittos?
Sanon.
Nadeimmos jumalas hyvän luadіjas poluččia kaiken blagoslovenjua i aigaine, i igäine, i on täl eländäl kaiken kylläine, i počitoindu, a tulijal igäine hyvä. Sidä myö minä uskon, mi pravednoi, jumal minun tulou suudimah elävii, i kuolijii, kudamal suudol, kui hyvän luadiloi rahvahii hyväh, muga pahan luadižіi rahvahii muokale ei liene agjua.

Kolmastoštu kyzyn.
Kylläinego spuasindah yksi viero hyvätä ažiata?
Sanon.
Nikui: sidä myö viero ažiata kuolii on.

Nellitoštu kyzyn.
Kus sinule kirjutettu pruavilot hyvih ažoih?
Sanon.
Zakonas jumalan, kudam lujattu tulіjis kymmenes zapovedis:
Enzimäine: Minä olen jumal, jumal sinun, ei liene sinule jumalaidu toižii krome minuu.

Toine: Älä lai sinules bolvanua ni kaiken jyttymiä moštu, kui taivahal ylähän, i kui mual alahan, i kui vezilöis, i muan al, i elä kumardaite heile i elä sluuži heile.
Kolmas: Älä ota nimie spuasan jumalan sinun tyhjäh.
Nelläs: Mušta päivy suovattahine pyhitätä händy, kuuzi päiviä luadi, i azužit heis kai ažiat sinun, a päivy seiččemes suovattu spuasale jumalale sinun.
Viijes: Počitoiče ižiä sinun i emiä sinun i hyvä, sinule liennou, i pitkyigäine lienet mual.
Kuvves: Älä tapa.
Seiččemes: Elä prel’ubodeistvui.
Kaheksas: Älä varrasta.
Yheksäs: Elä kuulettai druugan sinun svidetel’stvuindua tyhjiä.
Kymmenes: Elä tahto naštu, tuttavan sinun, elä tahto kodii lähišty sinun, ni eländiä hänen, ni slugua hänen, ni služankua hänen, ni härgiä hänen, ni hebuo hänen, ni kaikkie žiivattua hänen ni kaikkie mi lähišty sinun.

Viižitoštu kyzyn.
Mih opastau enzimäine zapovedi?
Sanon.
Opastau sydämel tundemah, i huulil kuajimahaze yhtele sille jumalale, händy yhty enämbi kaikkii l’ubie, i počitoija, i hänele yhtele nadeijakseh, i sidä myö kaikeči pajeta jumalattomua, äijiä jumalua, kolduičendua, tyhjän uskondua, pahoi vieroi, i raskoloi, mugaže ylähän mielehytty, mib nadeijakse omih duumih, omah, libo toižen vägeh, libo bogatstvah ei ruadia pruamuzlah jumalan.

Kuvvestoštu kyzyn.
Kui laih počitoija sv’atoiloi ugodniekkoi jumalan?
Sanon.
Ei muga, kui iččiedäh jumalua i kui ugodnekkoi jumalan jumalale spuasindas meijän moliettavan, a sit podražaija eländäle heijän.

Seiččemestoštu kyzyn.
Mi kieldäy jumal toižes zapovedis?
Sanon.
Mib ei kumardelakse bolvanoile, libo mittumale toižele tvarile, kui jumalale, mugaže ei olla tyhjän vierole, i licemerіjale, ni rostovščekale i magien l’ubіjale. Sidä myö rostun ottai, i magien l’ubіi vačale sluužiu, kui mittumale idolale.

Kaheksastoštu kyzyn.
Kui laih počitoija sv’atoiloi ikonoi?
Sanon.
Luajih heidy počitoija ei jumalaštua sidä myö, ikonat ollah yksi ozutendat, i sluužitah muštelendah ažoi jumalan, i ugodniekkoi hänen mib myö heih kaččožimo ruadeižimo sv’atoin eländäh heijän.

Yheksästoštu kyzyn.
Mi kolmandes zapovedis kieldäy jumal?
Sanon.
Kieldäy, mib nimie hänen ei muštella kaiketa razborua, i sit malittulois nuužahižis, klenindois i pris’uagois, da i sit suuren blagogoven’jal i vardeitendal. I sidä myö ylen riähky, mi nibud’ vastah jumalua, vieruo i kirikkyö pyhäžiä pagiža kl’atvan kerittiä, nuužata božiekseh. Midä nibud’ ei pristoinoidu jumalas pakita, ili prestuppia omat hyvät jiäksindät.

Kaksikymmenes kyzyn.
Mi käsköy jumal nelländes zapovedis?
Sanon.
Käsköy kaikis pyhäpäivis, i pruazdniekoin päivin jättiä omat ažiat i ruadot, kävvä kirikköh kuunella, i lugie ellendiämižel opastandat duuhovnoit, kodis nevvuo lapsii omii, i kodiniekkoi zakonah jumalan, i kui kai muga a eriže nämät pyhäžet päivät vardeijakse, mil ni oliš bezčestnoil ažoil, i luadimižil, enämbi humalah pahendua.

Kaksikymmen yksi kyzyn.
Min käsköy jumal viijendes zapovedis?
Sanon.
Käsköy suajii omii, i nimelöin heijän, enzimäi Cuarii, paimoloi hengen, i pruavіjat linnoin, opastajii hyvän luadіjat, i ukkoloi počitoija, heile povinoijakse, da i jogaištu miesty l’ubie kui iččie.

Kaksikymmen toine kyzyn.
Mittuine velgu on suajii i lapsii?
Sanon.
Suajat vel’guniekat lapsii omii opastua, varuamah jumalua, i opastua zakonah pienis igis, opastella heidy trudale, kodin laindah, i hyvän rahvahan kelä kävymäh, vardeita heidy pahoiloi druužbei, a enämbi kui ičele heijän iel nimidä ei paišta, i ei luadia soblaznua, ispravia heidy enämbäl smiren’jal, ei kui strogostil, i lujah juurettua mieleh heijän, mi yksi hyvän luadii luadiu rahvastu ozavakse, a paha varzi miehele pahiten. A lapsile velgu on: suajii omii l’ubie počitoija, heile viniäkse. Aijal že keyhysty, i vanhatustu syöttiä heidy, i pokoija, i sil’ maksua velgu oigejua blagodarindua.

Kaksikymmen kolmas kyzyn.
Mittuine velgu on hospodoi, i orjii?
Sanon.
Bajarit velguniekat pidätä orjii, kui ižät; a orjat velguniekat bajariloile viniäkse i olla trudosuvaičennu, viernoin, i počitoija.

Kaksikymmen nelläs kyzyn.
Mittune velgu on miehii i naižii?
Sanon.
Mies velguniekku naštu omua l’ubie, ei suutusten hänen kelä postupaija: i mielevän kävyndäl, ispravia hänen vällyine, i yhtehižes ižäksendes, i lapsii syöttiä i pidiä händy viernoin oman abuniekannu, a naižen velgu on l’ubie, i počitoija omii miehii, tabat omat heijän ugodindah sklonia, i suamot heijän abeičendat kandua kezisti hengie, a mollembien heijän velgu on vardeita puhtahasti sijua omua viernoin.

Kaksikymmen viijes kyzyn.
Mittuine velgu on jogaištu miesty rozsud’ia kaikkii yhteh?
Sanon.
Joga mies sivottu kaikkien kelä kävväkse laskavan, viežlennu, luaskažennu nälgäšty syöttiä, alastu sovittua, voimattomua posettia, riähkihišty riähkäs loitondua eitiedäjiä zakonas nevvuo, andua hyvä dumu, i spuasindan jogaižel moliekseh milostivoile jumalale.

Kaksikymmen kuvves kyzyn.
Min kieldäy sinule jumal kuvvendes zapovedis?
Sanon.
Kieldäy, midäb minä nikelle nimidä en luadinuh obiidua ni keskie iččiedy iččie ni keskes toižis, ni ažial, ni mielel, a enämbi jogaištu kaikes pahas vardeiččižin, i sidä myö aijal ies jumalan riähky miesty mil nibud’ por’adn’al kuolettua, libo sih andua duumu abuu, libo tapandah paha laskie, naprimer: tiediä paha mieli, ei donos’s’ia, libo vorii ičelluo peittiä, libo nähtä toran ei eroittua libo tulipalo ei sammuttua, libo vaivažele, i voimattomale nimil ei avuttua. I täl že zapovedil ylen kieldäy eroittua iččiedäh iččie eländiä, a vastah vardeita oma tervehys, kui kalliš jumalan lahju.

Kaksikymmen seiččemes kyzyn.
Min kieldäy sinule jumal seiččemendes zapovedis?
Sanon.
Kieldäy minule bluudun, prel’ubodeindan i kaiken riähkän hibjal ei puhtas, i mil mies pohotil palanduu, mugaže i se mi heile tuou kui se: humal, joudavus paha sana, pläšindy, kižuandu suijat pajot i kniigat, i sidä myö miesty i naštu sidou k cielomudroih i ei riähkähižeh eländäh.

Kaksikymmen kaheksas kyzyn.
Min kieldäy sinule jumal kaheksandes zapovedis?
Sanon.
Kieldäy minule jumal ni javno, ni peitos nikel’ nimidä ei ottua. lövvättyy bruujua ei peittiä, libo biegloidu miesty ei peittiä, vierastu ruaduo heinyniitändiä, libo aidua omil žiivatoile ei syöttiä vierahal mual ei vladeija, myöndän aijan ostajes i vajehtukses nikedä ei muanittua kazakoil palkua ei piettiä, rostuo, osoblivo s keyhis ei ottua, dengua Cuarin kirikön, i nikenen ei varrastua, i ei peittiä i sendäh sit laih pajeta joudavustu, a olla truudan l’ubindas. I sidä myö poikki ruavon ei muga iččiedäh i kodilažii voiv kylläžes pidiä, no i vaivažii nagradia.

Kaksikymmen yheksäs kyzyn.
Min kieldäy sinule jumal yheksändes zapovedis?
Sanon.
Kieldäy minule jumal tyhjiä toižen piäle svidietel’stvoimah, tyhjiä donos’s’ia, kielittiä, i bezčestiä, nagruakseh, osudimah, vierahii, sanoi pahoi tolkuija, sanal: vardeijakseh kaikkie kielastu i muanittuo sil enämbi, mi hyö kävväh ižäs kielahas d’javolis.

Kolmaskymmen kyzyn.
Min kieldäy kymmenes zapovedis?
Sanon.
Kieldäy, mib ei mi pahua ei luadia: no sentäh ei ni duumaija, i sydämes sidä ei želaija, sidä myö pahois mielis äijäle voiv voijah tulemah pahat ažiat.

La kyzyn.
Ruadi täytevyšty zapovediloi jumalan, mi nuužu on?
Sanon.
Azundu hyväh jumalan, kudam, kui i kaiken hyvän poluččih sydämelližel molen’jal, i malittu on nouzendu mielii i sydämii meijän jumalah kyzyndäl hänes hengekebjemysty hyviä.

Сокращённый катехизис

Russian
Первый вопрос.
Почему ты называешься Христианин?
Ответ.
Потому, что я верую в Господа нашего Иисуса Христа, и содержу Его святой закон.

Второй вопрос.
Чему учит Христианская вера?
Ответ.
Учит всякой истине и всякой добродетели, о чем пространно изъяснено в книгах Пророческих и Апостольских: а кратко для моей памяти все то заключено в Символе веры нашей православной: которой Символ в мысли содержу, и когда надобно оной таким образом читаю: Верую во единого Бога Отца: и прочая.

Третий вопрос.
О чем тебе прежде всего сей Символ напоминает?
Ответ.
О Боге, что он меня и весь свет создал, меня и весь свет управляет, и хранит, и потому совесть моя мне напоминает ежечасно, чтоб Его любить сердечно почитать нелицемерно, и верить, что тогда я думаю, и делаю хорошо, когда думаю и делаю, что Его святой закон повелевает.

Четвертый вопрос.
Как ты о Боге думаешь и рассуждаешь?
Ответ.
Я думаю, рассуждаю, и верю, что Бог един и кроме Его нет другого, что Он всегда был, и не имеет ни начала ни конца: что Он есть дух бестелесный и бессмертный, притом правосуден, милосерд, везде на всяком месте есть, все видит, все слышит, все знает, и самые мысли наши и намерения.

Пятый вопрос.
Довольно ли так о Боге знать и рассуждать, а делать как хочешь?
Ответ.
Никак: я как рассуждаю о Боге, так согласно с тем и жить должен, а именно: когда я знаю, что Бог справедлив, так буду опасаться худое делать, дабы не подпасть Его правосудию: и не лишиться Его милости, когда Бог милосерд, так я буду в своих худых делах каяться, надеясь, что Он мое покаяние не отвергнет. Ежели Он везде есть, и все знает, так я буду беречься, чтоб не только худого не делать, но и не думать, а служить Ему всегда чистою совестью, и мыслью непорочною.

Шестой вопрос.
Чему учит Христианская вера о Господе нашем Иисусе Христе?
Ответ.
Что Он по милосердию своему к нам грешным сошел с неба, и приняв нашу на себя плоть, открыл нам волю свою, и потемненную нашу мысль просветил истинным Богопознанием: а напоследок к засвидетельствованию своей великой к нам любви, и для очищения грехов наших на кресте умер: и в третий день воскрес, и плотью вознесся на небо.

Седьмой вопрос.
Сие Христианския веры учение что пользы приносит к лучшему твоему житию?
Ответ.
Неотрицательно заставляет меня любить Бога, ибо есть ли Бог столь возлюбил меня, что благоволил в приятой плоти все за меня претерпеть, и умереть, то был бы я неблагодарнейший всех тварей, есть ли бы не желал Его всегда сердечно любить, и любовь Его всему предпочитать, а притом меня вельми утешает, и сие, что по таковой вере несомнительно надеюсь от Бога все полезное получить, Ежели Он Сына своего не пощадил для меня, то как и другое, что для Него мне не дарует.

Восьмой вопрос.
Что ты приемлешь чрез святое крещение?
Ответ.
Приемлю очищение грехов, и причисляюсь к собранию Христиан: а притом пред Богом, и пред Его церковью даю обещание, так чисто и непорочно свое житие вести, как я чист, и непорочен вышел из купели.

Девятый вопрос.
Для чего ты причащаешься?
Ответ.
Чтоб принимая святое причастие приобщиться мне самому Христу, получить новую силу и благодать, жить свято и по христиански, а притом всех моих собратьев Христиан обрадовать тем, что я с ними вместе приступая к алтарю, уверяю их, что я от церкви не разлучен, и с ними всегда в любви и единомыслии пребывать желаю.

Десятый вопрос.
Для чего ты должен исповедоваться?
Ответ.
Чтоб приносить покаяние Богу во своих грехах с тем, чтоб впредь жить исправнее, и добродетельнее, и по таковому моему покаянию получить от милосердия Божия разрешение чрез отца духовного.

Одиннадцатый вопрос.
Впрочем, по Христианской благопристойности как ты поступать должен?
Ответ.
Как повелевает, и повелит мне мать моя церковь. Почему и буду Бога молить непрестанно, чтоб мне от нея никогда не отступать, и бегать раздоров, расколов, и всякого несогласия.

Двенадцатый вопрос.
Чего ты за совершенное исполнение Христианской должности надеешься?
Ответ.
Надеюсь от Бога милосердного получить всякое благословение и временное, и вечное, то есть в сей жизни всякое довольство, и почтение, а в будущей вечное блаженство. Ибо я верую, что праведный Господь мой придет судить живых, и мертвых, по котором суде как добродетельных людей блаженству, так нечестивых людей мучению не будет конца.

Тринадцатый вопрос.
Довольна ли ко спасению одна вера без добрых дел?
Ответ.
Никак: ибо вера без дел мертва есть.

Четырнадцатый вопрос.
Где тебе предписаны правила добрых дел?
Ответ.
В законе Божии, который заключается в следующих десяти заповедях:
Первая: Аз есмь Господь Бог твой, да не будут тебе бози инии разве мене.

Вторая: Не сотвори тебе кумира, ни всякого подобия, елико на небеси горе, и елико на земли низу, елико в водах и под землею, да не поклонишися им, и да не послужиши им.
Третья: Не приемли имене Господа Бога твоего всуе.
Четвертая: Помни день субботний святити его, шесть дней делай, и сотворивши в них вся дела твоя, а день седьмой суббота Господу Богу твоему.
Пятая: Чти отца твоего, и матерь твою, да благо ти будет, и долголетен будешь на земли.
Шестая: Не убий.
Седьмая: Не прелюбодействуй.
Восьмая: Не укради.
Девятая: Не послушествуй на друга твоего свидетельства ложна.
Десятая: Не пожелай жены искреннего твоего, не пожелай дому ближнего твоего, ни села его, ни раба его, ни рабыни его, ни вола его, ни осла его, ни всего скота его, ни всего елико ближнего твоего.

Пятнадцатый вопрос.
Чему учит первая заповедь?
Ответ.
Учит сердцем признавать, и устами исповедовать единого токмо Бога, Его единого паче всего любить и почитать, и на Него единого уповать, и потому всемерно убегать безбожия, многобожия, волшебства, суеверия, ересей и расколов, также высокоумия, чтоб надеяться на свои выдумки, на свою или на других силу, или богатство, не радя о промысле Божием.

Шестнадцатый вопрос.
Как надлежит почитать святых угодников Божиих?
Ответ.
Не так, как самого Бога: но как угодников Божиих Богу о спасении нашем молящихся, а притом подражать житию их.

Семнадцатый вопрос.
Что запрещает Бог во второй заповеди?
Ответ.
Чтоб не кланяться болванам, или какой другой твари, как Богу, также не быть суевером, и лицемером, ниже лихоимцем и сластолюбцем, ибо лихоимец и сластолюбец мамоне служит как некоторому идолу.

Восемнадцатый вопрос.
Как надлежит чествовать святые иконы?
Ответ.
Надлежит их чествовать а не боготворить: ибо иконы суть токмо изображения, и служат к воспоминанию дел Божиих, и угодников Его, чтоб мы на них взирая подражали святому житию их.

Девятнадцатый вопрос.
Что в третей заповеди запрещает Бог?
Ответ.
Запрещает, чтоб имя Его не воспоминать без всякого разбору, но только в молитвах, в нужных клятвах и присягах, да и то с великим благоговением и осторожностью: и потому вельми грешно, что-нибудь против Бога, веры и церкви святые говорить, клятву нарушать, без нужды божиться, чего-нибудь непристойного от Бога просить, или преступать свои благие обещания.

Двадцатый вопрос.
Что повелевает Бог в четвертой заповеди?
Ответ.
Повелевает во все воскресные и праздничные дни, оставив свои дела и работы, приходить в церковь, слушать и читать со вниманием поучения духовные, в дому наставлять детей своих, и домашних закону Божию, и как все, так особливо сии святые дни беречься, какими нибудь бесчестными делами, и упражнениями а паче пьянством опорочить.

Двадцать первый вопрос.
Что повелевает Бог в пятой заповеди?
Ответ.
Повелевает родителей своих, и под именем их, во-первых Государя, пастырей духовных, и правителей гражданских, учителей, благодетелей, и стариков почитать, и им повиноваться, да и всякого человека любить как себя.

Двадцать второй вопрос.
Какая должность есть родителей и детей?
Ответ.
Родители должны детей своих воспитывать в страхе Божии, и обучать закону с малых лет, приучать их трудолюбию, домостроительству, и к честному с людьми обхождению: остерегать их от дурных содружеств, кольми паче самим пред ними ничего не говорить и не делать соблазнительного: исправлять их больше кротостью, нежели строгостью, и твердо вкоренить в мысль их, что одна добродетель делает людей счастливыми, а порок всегда человеку пагубен. А детей долг есть, родителей своих любить, почитать, им повиноваться: во время же скудости и престарелости питать их и покоить, и тем платить долг справедливые благодарности.

Двадцать третий вопрос.
Какая должность есть господ и рабов?
Ответ.
Господа должны содержать рабов, как отцы: а рабы должны господам повиноваться, и быть трудолюбивы, верны и почтительны.

Двадцать четвертый вопрос.
Какая должность есть мужей и жен?
Ответ.
Муж должен жену свою любить, не свирепо с нею поступать: но разумным снисхождением исправлять ея слабости, и в общем хозяйстве, и детей воспитании иметь ее за вернейшую свою помощницу, а жен долг есть любить, и почитать своих мужей, нравы свои к их угождению склонять, и самые их оскорбления сносить в кротости духа, а обоих их должность есть хранить непорочно ложа своего верность.

Двадцать пятый вопрос.
Какая должность есть всякого человека, в рассуждении всех вообще?
Ответ.
Всякой человек обязан со всеми обходиться ласково, учтиво, снисходительно, алчущего накормить, нагого одеть, больного посетить, грешащего от греха отвесть, невежу в законе наставить, подать добрый совет, и о спасении всякого молиться милосердому Богу.

Двадцать шестой вопрос.
Что запрещает тебе Бог в шестой заповеди?
Ответ.
Запрещает, чтоб я никому никакой не делал обиды, ни чрез самого себя ни чрез других, ни делом, ни мыслью, но паче каждого от всякого вреда оберегал бы, и потому вельми пред Богом грешно, человека каким-нибудь образом умертвить, или к тому подать совет, помочь, или до убийства, вреда допустить, например: знать худой умысел, а не доносить, или воров у себя скрывать, или видеть драку, а не разнимать, или пожар не тушить, или бедному и больному ничем не помочь. Сею же заповедью весьма воспрещается лишить самого себя жизни, а напротив беречь свое здоровье, как дражайший Божий дар.

Двадцать седьмой вопрос.
Что запрещает тебе Бог в седьмой заповеди?
Ответ.
Запрещает мне блуд, прелюбодеяние, и всякую греховную плотскую нечистоту, к коим человек похоти возжигается. Также и то, что к ним приводит: как то пьянство, праздность, сквернословие, пляски, игрища, срамныя песни и книги, и потому мужа и жену обязывает к житию целомудренному и непорочному.

Двадцать восьмой вопрос.
Что запрещает тебе Бог восьмой заповеди?
Ответ.
Запрещает мне Бог ни явно, ни тайно, ни у кого ничего не отнимать, найденную вещь не утаивать, или беглого человека не укрывать, чужой пашни, сенокоса или огорода своею скотиною не травить, чужою землею не владеть, при продаже, покупке и обмене никого не обманывать, у работников платы не удерживать, росту, особливо с бедных не брать, денег государевых, церковных и ни чьих не красть и не утаивать, и для того надлежит убегать праздности, а быть трудолюбивым: ибо чрез труд не только себя и домашних можно в довольстве содержать, но и бедных снабдить.

Двадцать девятый вопрос.
Что запрещает тебе Бог в девятой заповеди?
Ответ.
Запрещает мне Бог ложно на другого свидетельствовать, ложно доносить, клеветать и бесчестить, насмехаться, осуждать, чужие слова худо толковать, словом беречься всякой лжи, и обмана тем больше, что они происходят от отца лжи Диавола.

Тридцатый вопрос.
Что запрещает в десятой заповеди?
Ответ.
Запрещает, чтоб не токмо худа не делать, но о том и не думать, и в сердце того не желать: ибо от худых мыслей весьма удобно могут последовать и худые дела.

Тридцать первый вопрос.
Для исполнения заповедей Божиих что нужно есть?
Ответ.
Содействие благодати Божия, которая, как и всякое добро получается усердною молитвою, а молитва есть возношение мысли и сердца нашего к Богу, с прошением от него душеполезных благ.
Х