Texts
Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help
Larin Paraske
Larin Paraske
Livvi
New written Livvic
Larin Paraske (oigiel
nimel Paraskeva Nikitična Nikitina (miehele mendyy Stepanova , (27. talvikuudu vuvvennu 1832 (8. pakkaskuudu 1833 – 3. pakkaskuudu 1904) on ižoralaine runonpajattai da suarnansanelii , tiezi enämbän 32 000 runuo . Häi pajatti ižoran rahvahan da omii keksittylöi pajoloi .
Eloskerdu
Paraskeva Nikitična oli roinnuhes ižoralazeh orjumuanruadajien pereheh Mäkienkylän Miskunmäki-huutoras , Lempaalas . Se oli Suomen rajua lähäl .Perehes oli nelli lastu , kaksi poigua da kaksi tytärdy , Paraskeva oli heis nuorimannu .Tuattah Nikita Nikitovič oli roinnuhes vuvvennu 1802, 13-vuodizennu rubei ruadamah sepän opastujannu Piiteris , sit jo vahnembas ijäs tilanomistai Ivan Kuzov siirdi händy Miskunmägi-huutorale .Muamah Tatjana Vasiljevna oli roinnuhes vuvven 1800 mail Suomes Vaskelan kyläs paikallizen tiedoiniekan perehes .Paraskevan muamah kuoli talvikuul vuvvennu 1848, tuattah — vuvvennu 1851.
Lapsusaijas Paraskeva kuuli da pani mustoh oman rahvahan vahnoi runoloi .Oman enzimäzen pajon häi pani mustoh nellän vuvven ijäs muamal yskäs istujes rinnaleläjän svuad'bas .
16. kezäkuudu vuvvennu 1853 Paraskeva meni miehele da muutti ukon Gavrila Stepanovan luo Vaskela-kyläh , Ven'a-suomelazen rajan toizele puolele , kus ei tietty muaorjuttu . Gavrilal pidi maksua tilanomistajale 24 rubl'ua .Kodi , kuduas eli runonpajattajan pereh , suomelazien perindölöin mugah sanottih Larin tupakse (Larin taloikse ), sendäh Paraskeva otti ičelleh peittonimen Larin Paraske .Parasken ukol Vaskelas oli 0,166 mantalan suuruine muapala .Pereheh rodih yheksä lastu , kuuzi heis kuoli pienete .Larin Parasken ukkoh oli 20 vuottu händy vahnembi , äijäl läži da kuoli vuvvennu 1888.
Larin Paraskel pidi äijy ruadua , pidi elättiä pereh da läžii ukko .Häi käveli jallai Piiterih .Nenga häi iče sanoi sih nähte :
"Minä otin Piiteris suojupaikaspäi ottolapsii , ku suas heidy jalloilleh suaja , heidy minul oli läs 50 da jogahizes sain mondu rubl'ua .Piiteris da matkas järilleh mennes en žiälöinnyh syvvä kuivua leivän kannikkuo , kudaman sain ilmai ".
Häi ruadoi joga jygiedy ruaduo , kyndi , niitti , kai oli suuren vedäjän ruadolois , vedi gruuzittuloi jaloi da soimii yläh Taipale-jogie myöte .
Vuvvennu 1877 Paraskeva sai tovvellizen kuulužuon , konzu folklourankerijäjät Axel August Borenius-Lähteenkorva tuli hänellyö Vaskelah da kirjutti hänes 24 pajuo .Jälles Paraskevas kirjutti itkuvirzilöi da runoloi paikalline pastoru Adol'f Alarik Neovius , kudamale enzimäzen vastavuksen aigah Larin Paraske enimite heittelemättäh pajatti runuo kaksien suutkien aigah .Kaikkiedah Neovius-pastorale häi pajatti da sanoi 1152 runuo , 1750 sananpolvie da 336 arbaitustu , kogonaine rivilöin miäry oli 32 670.Vuvvennu 1893 pastoru Neovius piästi ilmah Larin Parasken enzimäzen runoloin kogomuksen .Sen algusanois sanottih :
"Parasken runot ollah loistavu tovestus sille runollizele nerokkahuole , kudai vie on suomelazel rahvahal .Pajattai , ijäkäs naine on Karjalan liidehpuolen pohjas-inkeriläzen perindön nerokas ezittäi .Häi tiedäy kuulužua Raijajoven mollembis puolis .Sendäh on syy jullata hänen pajatettuloi pajoloi erillizenny kogomuksennu .Parasken runot ei olla vaiku Kalevalan variantoi , ga iččenäine tevos .Äijän uuttu da enne tundemattomua löydäy lugii täs kogomukses .Runollizen mielen da runon lajin sobu ozutetah , mittumat ollah pajattajan luonnollizet ellendykset da tarku sanavalličendu .
Vuvvennu 1890 pastoru Neovius muutti Porvooh da rubei kuččumah händy ezittymäh rahvahien ies .Vuozinnu 1891—1894 häi eli enimälleh Porvoos .Hänen neruo ihailtih runoilijat , Larin Parasken itkuvirzilöi kirjutti Jan Sibelius , a tundietut Suomen taidoilijat , ku Albert Edelfelt , Eero Jarnefelt , Elin Alfhild Nordlund , Hanna Frosterus-Segerstråle , Berndt Lagerstam luajittih runonpajattajan portriettoi .Larin Parasken runoloi ruvettih julguamah eri julgavolois : germuanielazes K . Rhammin julgavos — vuvven 1893 "Gloubusas " № 8; anglielazes Dž . Aberkrombin da A . Klaiv-Boilen julgavos — vuvven 1893 "Akadiemies " № 7 da 14; Pragas Josef Holčekan ilmah piästettylöis vuvven 1894 "Rahvahan Lehtilöis " (ven . "Народные Листы ").
Vaskelah järilleh tulduu Paraskel oli loppumatoi denguhädä , talohus da kodi hänel tuli jagua puolekkai Vasilii-poijanke , Larin Paraske äijäl läžiigi .Pastoru Neovius avun ečos kiändyi Suomen Kirjalližuon Seurah .Vaste pakkaskuul vuvvennu 1899 Seuru andoi hänele 100 markan suuruot abudengat , kudamat sit roittih vuozieläkkehekse .Ga pellastua kezäl vuvvennu 1899 verovelgoin periä myödy kodi Larin Paraskel ei puuttunuh , hänel tuli eliä rinnaleläjien kylys .
Vuvvennu 1902 poigu sai ostua muamalleh kaimatun oman koin .Ijän loppuvuozinnu Paraskeva eli voimattomannu köyhyös , häi kuoli 3. pakkaskuudu vuvvennu 1904.Händy pandih muah pravosluavnoin Andrejevskoin kirikön kalmužimale Palkealas (nygöi Zamostje-kylä ).
Musto
Vuvvennu 1911, tundietun runonpajattajan kuolendas seiččie vuottu mendyy , Suvi-Karjalan nuorižoliitto da Suomen Kirjalližuon Seuru azetettih hänen kalmale mustopaččahan .Sih kirjutettih Larin runorivit .
"Приносил мне песни ветер ,
Ледяной порыв весенний ,
Их ко мне толкало море ,
Гнали их морские волны ".
Nevvostoliiton aigah mustopačas murendettih .Sen suadih endizeh kundoh suomelazet vuozinnu 2000.
Vuvvennu 1936 kuvanvestäi Alpo Sailo luadi Larin Prasken vestokuvan , se azetettih vuvvennu 1949 Helsinkis Hakasalmen puustos .
Helsinkis Kaarelan lähäl on uuličču , kudai sai Parasken nimen .
Mustomerki , kuduas on kirjutettu , ku täs piiris eli Larin Paraske , on erähän laukan seinäs , kudai on Vaskelovon da Lembolovon kylien välis .
Suomen yhteiskunnalline Kalevalazien Naizien Liitto joga vuottu jagau Larin Parasken palkinduo "sananeros ".
Vuvvennu 2004 Larin Paraske sai 87. sijan iänestykses , kudaman pidi Suomen TV-yhtevys YLE "100 kuulužan suomelazen " ilmoittamizekse .
9. kezäkuudu vuvvennu 2021 Suomen pravosluavine kirikkö omas arhijereinevvottelus ezitti Konstantinopolin patriarhale Varfolomeile kehoituksen andua Larin Paraskele pyhän pruavednoin Parasken nimen (Paraskeva Nikitična (Nikitina ) Stepanova , kudamua sanottih Larin Paraskekse , 1833—1904).
Larin Paraske
Livvi
New written Livvic
"
"
Ларин Параске
Russian
"
"