Texts
Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help
Valentina Libertsova. Kenbo eläy kuopas
Valentina Libertsova
Kenbo eläy kuopas
Livvi
New written Livvic
Tiettänehgo nygözet
nuoret , mi on se kuoppu ?Toizin , vähäzel ven'an luaduh , sidä vie sanottih kartouhkuhavvakse .Erähih kylih net vie jiädih , suau nähtä loittonsah – erinomazet kolmekolkazet levozet ihan mual , toiči čieppizien mugah vönyjät kylänagjan pitkin .Dai toinahgi ristittyöt käytetäh , hos suurdy hädiä niih nygöi ei ole : žiivattua emmo pie , suurin perehin emmo elä , a mi pidäy kahtele-kolmele hengele kartouhkua , ga voibi panna tallele lattien uale libo saruah - pieneh ei ylen syväh haudazet .Erähät jo , gu linnalazet , ei kehtata kazvattua kartoukua peldolois , gu se rodih kallehembi laukas ostettuu .Tiettäväine , ei kai myödävy kartouhku voi olla mieldy myö , ga onhäi voindat vallitta , gu nenga äijy on kaikenjyttysty myöndykohtua .
Kuoppien levot ojan piäl
A enne kuopat oldih tävenny joga kylän ozannu .Kerras mustoittuu Novinka-kylä Torasjärven da Anuksen keskes , kuduas siiriči ajeltah mašinat .A konzu reissuavtoubusat käydih sydämeh , ylen hyvin nägyi ikkunah : järven rannal yksi juno lähembi vetty – kylyt , a lähembi hieruu , korgiembal kohtal – kuoppien levot .
Meil Lökinselläl sežo kuopat oli pandu joukkoloilleh – mägyččäzil da uroloil ojan piäl .Kuoppua oli enämbi taloidu .Suuret perehet piettih pienembi haudaine koilluo sikse , gu vois toiči kiirehes kebjiembi tavata keittoine .Ga kaikil taloloil oli onnuako kaksin kuopin , gu piettih tävvet tahnuot žiivattua .Yhteh loittozembah kuoppah tavan mugah pandih siemenkartouhat da parembat , luijembat – toizeh kezässah , a toizeh – dostalit kartouhkat .
Karjat – lehmile , hienot – vazoile
Syyskuul kaivetut kartoukat meijän tuatto käski levittiä sarualoin ta senčoloin lattieloi myö nedälikse .Sit buabo opasti kui net lajitella : kuduat jo ruvettih vihandoimah da kovenemah – net siemenih , kaikis karjimat – kartoukujauhoh , suurembat da čomembat – tuliekse keziä , kuduat ehtittih hapata – net havvattih pahah muah , puolelleh hapannuot sellitettih da hyvät palat pilkottih žiivatoile .Kaikis pienimät - pun'ut - sežo annettih žiivatoile .Buoloin pilkondu oli ihan lapsien ruado , pidi vai eroittua : karjembah – lehmile da lähtemile , hienombah – vazoile da lambahile , pikoi-pikkarazet – vuonazile da kanoile .Talvel žiivatoile annettih enämbän keitettiä .
Kuopat oldih toven havvat , puoldutostu metrii syvät , net pidi olla viluzet , gu ei nostas ennen aigua idozet , eigo vilut - gu juuret ei kylmettäs .Kuivat , gu ei hapattas , ga ei ylen – gu ei kuivettas .Meijän kyläs lavvoil obšivoittih vai seinät da lat’e , da piälysty , keskele seinii ei pandu , heitettih da piettih kartoukat suuris korvikkahis viršilöis , kudamii kezil kuivattih rinnal .Muan piäl azuttih kolmekolkaine levo lavvois – gu kois , vai piäliči vie katettih mual da turbieloil , a menendykohtu salvattih laudu - da sobakattieloil – se talvekse , a sygyzyl da kezäl piettih avvoi , vai keppizet lykättih gu ei ken sordus .
Kumman kohtu
Lapsil kuopat oldih mieldykiinittäjät kohtat , sit vahnembat pölläteltih : sie eletäh mavot .Jumalanke , niidy nähtä ei puuttunuh , a löpšölöi buabo toiči siepäi lykkii .Muiten avvuttamah lapsii otettih puaksuh , sit ehtiimö kaččuo , tiezimmö , mittuine on kuoppu sydämespäi .Ga emmo ni tungevunnuh haudoih , gu hädiä ei olluh .Oli vai yksi kuoppu Lökinselläl , kudai houkuttelli kaikkii meidy - hierun lapsii .
Se oli , enzimäzikse , "občoi ", yhtehine , abulaitoksen huonus .Meijän perehes , kuduas muamo oli alguškolan johtajanu , tuatto – tuttavannu meččytalovuon brigadierannu , a buabo Jumalah uskojannu , lapsil ei yhteh kerdah lujasti oli pripivöitty : vierastu koskie ei sua , olla "občoin " huonuksis loitombi , agu midä emmo murendas .Toizekse , seizoi se kuoppu eriže niityn da peldoloin rannal .Kolmandendekse , ei olluh havvanu mägyčän piäl , kui toizet , a mäinpaltiel , gu koin veriälöis läbi vedi mägimuan sydämeh .Nelländekse , oli azuttu puolelleh puus , a puolelleh valgies valetus kives – sementas .Viijendekse , oli vahnu da hyllätty .Vai oli yksi tapahtumu , konzu kezäl tuodih tänne toizen rannan fermaspäi rikkahambile paimendusmualoile ehätyslautal vazazii , sinne yökse pandih voimatoi vazaine .Huondeksel , konzu nostuu myö kaikin juostozil kerävyimmö aijan tuakse , sie nikedä jo ei olluh .Sit suurembat hierun brihačut varaitettih toizii lapsii , gu elättizen söi se , kudai eläy kuopansydämes .
Toiči babizet , kuduat elettih rinnal , kyzyttih brigadieral da kuivattih valgieloil kivil heinii , huavoloi , viršilöi , dai häi ičegi midälienne lykkäili sih , onnuako sydämeh niken heis sydinyhes ei .Se vie suurendi lapsien mielet peitoččukummah niškoi da himon se arvata .
Kerran kezoidu kylbijes
Kerran joukko hierun lapsii joudui kylbemäh kezoidu On'an randah .Harvah kerävyi nenga äijy lastu , gu kaikil pidi avvuttua vanhembii heinarres , peldoloil , mečäs .Jo erähil sinistyttih huulet , kolketettih hambahat , hibjuhiiri selgiä myö juoksendeli , a lähtie iäres ei himoitannuh .Nostih viespäi da azetuttih hiilunuzil , gu kylynpäčči , kivilöile , istuttihes venehien lavvoile , perile , hyvä oligi ohjata lauttulaudazet , kudamis mieleh on bringuttua jalgoi rannan lämmäzes heinyvies da brizguttua toizii .Nagrot da paginat jatkuttih , i siltiedy kenlienne jouhatti vahnan kuopan peitočun da rubei šeikuimmah , ken sie eläy .
Enzimäzikse sanan otti kaikis suurin kazvol järei brihačču Miikul , kudai oli gostis On'an talois :
- Minä tiijän !Minä tiijän !Tossargen , konzu kaikin hierulazet kerättih žiivatat tahnuoloih da istuttihes illastamah , mina peitoči yoksin kuopalluo da kačahtimmos sydämeh .A sie - mustan mustu , suuri , karvakas , redumuakäbälienke !Gu rubei märehtimäh da minuhpäi lähenemäh , ga pöllästyksis juoksin aiduveriällyö tagančuraspäi .Tahtoin kaččuo , toinah lähtöy ullos , sit nägemättömäs kohtas novvittazin , ken sie eläy .Ga eibo lähtenyh !Rubei muga märehtimäh , ga kai hibjan kauheloitti .En musta , kui ojan sildazessah juostozil puutuin .
Lapset ruvettih nagramah :
- Ga , Miikulaine , sinä gu et ole meijän lökinselgäläine , ga et ni tiijä , gu Mat'oi-buabo omua kehnon häkii , kudai vois ga kaiken liävän dai hierun levittäs , sidelöy ehtikse da toičigi yölöikse nuorah "občoin " piha-aitan tuakse .Sil kohtal kymmeniene vuottu tagaperin paloi buaban piha-aittu , sit sie on turbiet heinät .Eibo raukku neče paha muga syö , kui pollettau .Agu tunnustannou kagran duuhun libo lehmän kuullou , sit märehtiy tävvel keroil , sruasti on kuunnelta , da vie kabjal muadu išköy .Hyvä gu pageit , agu aijas piäliči hypännys ?Tundemattommii voibigi puskie .Oli jo yksi Sroičanpäivän gost'aine Mäin Vas'alluo , humalikos rubei , ul'l'oi , häkkii pagizuttamah , ga odva ehti buaban krinčoile juosta da veriän salvata : elätti murendi aijanveriän , nuorukepin riuhtai , da kuni ei emändy ehtinyh , puolen pihua kabjal kyndi !Sinä , Kol'oi , sen kummanke vastavuit , et kuoppahizen !Vai päivänlaskupuolespäi sidä ei suannuh nähtä .
Šižiliukat – uardehen vardoiččijat
Hoiskei valgeipiätyttöne Gal'oi , kudai ylen äijäl suvaičči lugie , vagavasti rubei sanelemah omii mielii :
- Minä sih kävähtimmös jälles heinien šiblondua .Sanoin omale babale : huogavun tual kivel kodvazen .Häi ei ehtinyh vastata , silkeskie Rodin lammasjoukko piäzi Man'oin aidah ,sit buabo juoksi niidy ajamah .A minä , konzu lähenin , kuopan piäl lämbii suuri joukko šižiliuhkua kaikenjyttysty värii dai kazvuo .Mustattogo školas luvimmo Bažovan starinan "Vaskimäin emändy "?Vikse hänen net avvuttaijat oldihgi !Toinah meijän mäis sežo on kaikkie uarrehtu , a kuopas läbi voibi sinne puuttuo .
- Midäbo sydämes näit ? Ollahgo veriät muanalazih laitoksih ?
- Ei suannuh nähtä , jälles pihan räšköttäjiä päivypastuo sydämes ozuttihes vai pimei . A sit buabo karkoitti iäres .
- Se on tyttölöin kaččomine ! Puoleldorogua kai aziet keskustetah , - kurketettih brihačut da sovittih kävvä sinne yhtes , kui vai voidaneh vallita aigu .
- Iče hyvät ! vastai toine tyttöine – Zina .Häi oli korgei , kahten kassazenke , sežo ainos lugi , kezil ajeli Anukseh ad'voih , sie kävyi kirjastoh da tiezi äijän mostu , midä ei voidu lugie toižet kylän lapset .Paista liigua ei suvainnuh , oli ylbei , ga lienne sanonuh – sit sanoi lujah .- Minä sežo kačahtelimos , en sano , kui da konzu . Näin sydämes parven valgiedu lendelijua .Toinah net el'fat tansittih ?
- Čakat da puarmat , - burahtih Semoi-brihačču dai kerras vaikastui , gu sai pläčkyn selgäh rinnal istujas .
Kaikin kodvazekse vaikastuttih .
- Minä vie luvin , gu on mostu piäsköi-linduu , kuduat pezii azutah ei levoloin ual , kui meijän hierutalolois , a muah – uroloih . Rannat meil on madalat , niih peziä et azu .Ainavos biržu-uros toizel puolel vahnat parret katetah kai mua .Toinah randupiäsköihyöt azuttih pezät ?hil'l'al iänel sanoi pieni da näbei , gu nybläine , Zoja-neičykky .
- A nägigo ken lendelemäs moizii ?
- Hyö eihäi äijäl eroituta saraipiäskölöis ...
Mado , kuolluh vai kuldu ?
Sit nostaldi piän veziloimoin katkondas čieppih kaikis vahnin , jo Petroskois opastui , ihan täyzi neidine An'ka .Kezäloman aigah kodimual yhtenigäzii ei olluh , sit puaksuh "paimendi " lapsii .
- Sanottihhäi teile vahnembat : meijän omis pienis kuopis eletäh mavot . Pikkarazet .Erähis - höstömavot , net ni purta ei – vai vastumieli on nähtä .A sit kuopas eletäh suuret , sangiet , puričut .Hyö peitytäh syväh muah , sithäi emmo näi , agu ken nostatannou , sit nostah muale dai kaikkii meidy muokatah da tapetah .Olgua vai tarkembat , kuunelkua vahnembii !
- Oldanehgo heil siivet , gu Gorinič-mavol da dinozauroil ? kyzyi pieni On'an Van'aine .
- En tiijä , nähnyh en . Agu siepäi pyrgiettännehes , ga sit meijän tiijot jo ei pätä nikunne , - vastai An'ka koval iänel , veziloimoin čieppie kaglah pannes .
- Sinä pienembii älä varaittele tyhjäl , keksittylöil tyhjil kuvil , - sanoi ylen vahnembakse menii Mit'an Vovvi , kudai kai kezoil olles ei heittänyh movvokastu kepkua . - Minus , on toven varattavua , vahnembat tietäh , ga varatah sanella . Ettogo näi , kui neče kuoppu on yhtennägöine voinanaigazien blindažoinke ?Täs kohtas suurii torii , tiettäväine , ei olluh , ga ristittyöt lendokonehien bombituksis peittyttih Valgiel suol .Toinah sil aigua vihaniekat pandih kuoppah miinat , orožat , libo pandih muah omat kuolluot …
- Ga , toinahgi kullat , meijän valdivoherroil otettut ? Midägo et sano .Voinan jället jo ei yhtel kerral kai tarkastettih , sih varavuo ei maksa pidiä .
- Kehtattihgo yhten kuopan täh tulla nengomah loittozeh hieruh tarkastamah ?..
Kuopan sydämeh
Täh paginat loppevuttih , gu vuottamattah randah soudi veneh naizienke , kuduat sil päiväl huondekses suatuttih podsobnoin kazvattiloin kytkemizil , a nygoi hyväs mieles tuldih kodih dai yhteltiedy puašitettih lapsii syömäh .
Jälles murginua minä piätin vältämättäh kävvä kuoppah .Taivahas sil tiedy zavodittih kerävyö joukkoloih kylläzet , gu In'a-buaban bošit , pilvet .Läheni vihmu , toinahgi toranjyttyön jyrynke .Kaikin kiirehel tabailtih levon uale heinii , kuivajii sobii , vuonazii , kanoi , salbailtih ikkunoi da saraiveriälöi , katettih läpettäjii astieloi .Hieru tyhjeni .Kuni juoksin , enzi pizaret jo tuikattih tagaraivoh da olgupiäh .Sit kerras , ičentiedämätä kruapikoičimmos lavvoin da keppilöin piäliči kuopan sydämeh , a sit vai rubein kaččelemahes ymbäri .Sie oli viluine , sementuseinät juattih syväin kahtekse , keskeh jäi pertiväli , kuduas minä seizoin .Ielleh sai piästä mollembih puolih .Ni maduo , ni šižiliukkua nägynyh ei ,vikse pöllästyksis peityttih muah .
Valgiedu lendelijiä oli täyzi seinil dai mualattiel .Loitombas čupus viruttih mitlienne rivut , onnuako huavot .Ylähän oli pezä , ga ei piäskölöin , tunzin ambujazien , toine moine virui palazilleh lattiel ga nägyi oli vahnu .Tiäpäi pidi kirkiembäh pajeta .Vai lekahtimmos , lais rubei pakkumah muadu .Lähtie oli jygiembi , mäin piäl jo räškötettih tuleniškut .Hyvä hos vihmu ei kiirehtännyh libuo .Buabat piästettih hiäs .Vaigu ehtin puuttuo žiiloitukkuh kuopan ies da rubein siepäi piäzemäh , aijantagan rämähtih Mat'oi-buaban iäni : "Kellebo myös rodih kuoppahkäyndyhädä ?Vuota tabuan , ga viččua suat !Dai vahnembile sanon !Agu sinne muan uale kattanou ?Libo purrou ken – kembo sit vastuau ?Voishäi kentahto sen čiisto havvata , kuni ei lapset puututa pahah hädäh ".
Mukkiloinke juoksin aijois piäliči , azettumata čuglaimmos omah halgosaruah , pakutin kymmeniezen kalustu , pannutu verehen pinon piäle .Sit vai , kuni alevutin hengitysty , rubein särizemäh , mittuzih kummih voinnuzin puuttuo .Piätin sanuo toizile lapsie , ga uskotannehgo .Olin moine vagavu ainos , ga sanotah : en ruohtinuh kävvä , kielastan .
Mugai rodih .Mat'oi-buabo vahnoil silmil minuu tundenuh ei ,toššupiän kävyi Miikulan Nast'oilluo , kudual oli joukko raviedu da ylgiedu tytärdy , käski kyzellä , kudai kävyi kuoppah , da pripivöijä , gu enämbiä sinne neniä ei syvittäs .Meijän Pan'a-buabo kačoi minun jalloin kyndžityksii da žiiloin poltandutačmoi , vikse ellendi , kus puututtih .Lykkäi pitkembän sovan : "Pane , älä ozuta muamalles da tuatalles , eiga kezäilot loppietahes .Muitengi ruaduo täydyi , ga hos vähäzel vie annetah huogavuo da muata huondeksil , a gu tabavuttaneh , sit vällät aijat hubevutetah ".
Jälles kuilienne paginat kuoppah niškoi alevuttih .Liennego kai käydy iče kaččomah , vai uskottih da kuuneltih vahnembii ?A toinah kezäs myö vähäzel kazvoimmo …
Kenbo eläy kuopas
Livvi
New written Livvic
-
-
-
Libertsova, Valentina
Кто живёт в картофельной яме?
Russian
-
-
-