VepKar :: Texts

Texts

Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help

Irina Sotnikova. Mail'man ümbrišton päiv

Irina Sotnikova

Mail'man ümbrišton päiv

Veps
New written Veps
Mail'man ümbrišton päivrahvahidenkeskeine ekologine praznik, joga voden praznuitas 5.kezakud vodelpäi 1973. Nece praznik tehtihe sen täht, miše kingitada kaiken mez'kundan homaičust planetan londusen problemoihe.
Istorii
15.tal'vkud vodel 1972 Ühthižrahvazkundoiden (ÜRK) assamblejan (27 ištundal oli sätud "Mail'man ümbrišton päiv" (Rezol'uciiA/RES/2994 (XXVII)).

Praznikan päivmäran täht oli valitud 5.kezakudpäiv, konz vedetihe Ühthižrahvazkundoiden konferencii londusen problemoiden polhe vodel 1972[3]. Necen konferencijan aigan oli sätud uz' organizacii Ühthižrahvazkundoiden sistemasÜhthižrahvazkundoiden programm londusen mödhe.
Praznikan päsü om kingitada mez'kundan homaičust londusen problemoihe.
5.kezakud vodel 1973 ezmäižen kerdan praznuitihe "Mail'man ümbrišton päiv" Ühthižrahvazkundoiden programman ohjandusel.
Sidotud aigtegod
Vodel 1993 Amerikas Rik Fedricci, Devid Gotfrid i Maik Italjano sädiba ezmäižen Mail'man nevondišton ekologižen sauvotusen mödhe.
Se oli oigetud sihe, miše popul'arizoitta praktikoid, miččed abutaškaba kehitoitta Vihandad sauvotus.
Vodel 2009 oli sätud Nevondišt ekologižen sauvotusen mödhe Venämal.
"Mail'man londusen päivän" emblem, voz' 2008.
Temad
Vodelpäi 1974 joga voden valitas "Mail'man ümbrišton päivän" tem da lozung, a mugažo valitas ma, kus mäneškaba praznikale omištadud päazjtegod.

1974 — "Vaiše üks' Ma" (Spokan (Vašington)).
1975 — "Elotahod" (Dakka).
1976 — "Vezielon päpurde" (Ontario).
1977 — "Ozonpindan kaičuzproblem; maiden kadotuz" (Silhet).
1978 — "Kehitoitta muremata" (Silhet).
1979 — "Vaiše üks' tulii aig meiden lapsiden tähtkehitoituz murenduseta" (Silhet).
1980 — "Uz' küzu uden voz'kümnen täht: Kehitoitta muremata" (Silhet).
1981 — "Pohjvezi; Himižed ainehed ristitun sömcepiš" (Silhet).
1982 — "Kümnes vodes päliči Stokgol'man jäl'ghe" (Dakka).
1983 — "Varukahiden jändusiden keradamine da heitämine: himine vihm i energii" (Silhet).
1984 — "Maiden degradacii" (Radžšahi).
1985 — "Norišt: rahvaz i londuz" (Islamabad).
1986 — "Pu mirun täht" (Ontario).
1987 — "Londuz i kodi: enamba, mi katuz" (Nairobi).
1988 — "Konz ristituil londuz om ezmäižel sijal, kehitoituz ei lopte" (Bangkok).
1989 — "Il'mišton lämptumine" (Br'ussel').
1990 — "Lapsed i londuz" (Mehiko).
1991 — "Il'mišton vajehtamine. Pidab ühtenzoitta väged" (Stokgol'm).
1992 — "Ma om üks' kaikilühtes kaičeškam sidä" (Rio-de-Žaneiro).
1993 — "Gol'l'uz' i londuzlopta pahad cepid" (Pekin).
1994 — "Üks' maüks' kanz" (London).
1995 — ", rahvahad: ühtenzoituz londusen täht" (Pretoria).
1996 — "Meiden Ma, meiden londuseline elonümbrišt, meiden kodi" (Stambul).
1997 — "Elon täht Mal" (Seul).
1998 — "Elon täht Malkaikam meiden merid" (Moskva).
1999 — "Meiden mameiden tulii aig. Kaikam se!" (Tokio).
2000 — "Londusen tuhakümneom aig tehta" (Adelaida).
2001 — "Tulda Mail'man elon verkoho" (Turin, Gavana).
2002 — "Antta Male šans" (Šen'čžen').
2003 — "Vezikahtele millionale ristituile se lujas tariž!" (Beirut).
2004 — "Pidab merid da valdmerid! Eläbid, ei kolnuzid!"(Barselona).
2005 — "Vihandad lidnad: Plan planetan täht!" (San-Francisko).
2006 — "Letetazangištod i maiden tühjenzoitandSanum ei kuividen maiden tühjenzoitandale!! (Alžir).
2007 — "Jän sulamineTärged tem!" (London).
2008 — "Päzugat ripmudespäi! Tel ekonomikaha uglerodan penen tacindanke!" (Vellington).
2009 — "Teiden planet ei voi olda teita" (Mehiko).
2010 — "Roduiden äjüz'. Üks' planet. Üks' tulii aig" (Rangpur).
2011 — "Mecad: kävutades londust" (Deli).
2012 — "Vihand ekonomik: a sinä sen pala?" (Brazilia).
2013 — "Meleta. . Kaiče" (Ulan-Bator).
2014 — "Pened sared i il'mišton vajehtamine" — "Lenda ičeiž än't, a ei meren pindad!" (Bridžtaun).
2015 — "Seičeme milliardad unid. Üks' Planet. Kävuta tarkašti" (Rim).
2016 — "Politik om zakonotoman mecživatoiden möndan vaste" (Luanda).
2017 — "Minä olen londusenke" (Ottava).
2018 — "Voibištelend plastikanke" (Nju-Deli).
2019 — "Voibištelend il'man redustoitandan vaste" (Kitai).
2020 — "Londusen aig" (Kolumbia).
2021 — "Kacta udes. Udessündutada. Tehta udes" (Pakistan).
2022 — "Vaiše üks' Ma" — "Nece planetmeiden üksjaine pert', miččen röunatadud varoid ristitule pidab kaita" (Šveicaria).
2023 — "Voibištelend plastikanke" (Kot-d’Ivuarр, Niderlandad).
2024 — "Meiden Ma. Meiden tulii aig. udessündundan sugupol'v" (Saudovskaja Aravia).
2025 — "Voibištelend plastikan redustoitandanke!" (Čedžudo).
Ühthižrahvazkundoiden päsekretar' joga voden praznikaks painab sanoid mez'kundale.
Azjtegod
Erazvuiččiš maiš tehtas mugoižid azjtegoid, kut:
Tetabiden ekologoiden pauklahjoičend.

Tauguh mecoiš, puištoiš, erazvuiččiden vezištoiden randoil.
Puiden ištutand.
Ekskursijad kaičuztahoze i Rahvahaližehe puištoho.
Lidnazjtegod (mitingad, paradad, huzaidand velokezroil, "vihandad" koncertad.
Lekcijad da seminarad muzejiš i školiš.
"Mail'man ümbrišton päiväs" pagištas erazvuiččiš joukvestištoiš. Ozutesikš, socialižiš verkoiš nece päiv mäneb heštegoidenke #Mail'manÜmbrištonPäiv, #Sugupol'vUdessündutand i muga edemba.
Joga voden Ühthižrahvazkundoiden Assamblei vedäb rahvahidenkeskeižid azjtegoid, miččed om oigetud londusen kaičendaha i paremboitusehe.
Vodelpäi 2021 vodehesai 2030 Ühthižrahvazkundoiden Assamblei vahvištoiti planan "Ühthižrahvazkundoiden kümnevoded ekosisteman udištamižen mödhe". Muga vodel 2024 oli vedetud azjtegod, miččed om oigetud maiden udištamižehe i kuivuden harjenimižehe. Er-Rijadas mäni 16.ištund, kus pagištihe voibištelendas maiden degradacijanke[4].
Vodel 2010 Italias OIKOS-organizacii tegi akcijoid, miččed om oigetud ümbrišton paremboitusehe.
Vodel 2022 Švecijas mäniba rahvahidenkeskeižed praznikan azjtegod.
Vodel 2023 azjtegod mäniba Kot-d’Ivuaras ühtes Niderlandoidenke.
Vodel 2024 azjtegod mäniba Saudovskaja Aravijas.
Vodel 2025 azjtegod mäniba Korejan Valdkundas, Čedžudo-sarel.
Venämal
Vodelpäi 1996 prezidentan Boris Jel'cinan käskön mödhe tetabile ekologoile anttas arvnimi "Venäman arvostadud ekolog" i medal'.

Vodelpäi 2008 Venämal necil päiväl praznuitas mugažo "Ekologan päiv".
Vodel 1998 oli valitud Moskva-lidn rahvahidenkeskeižiden necen päivän päazjtegoiden tegemižen täht.
Vodel 2024 Moskvas mäni rahvahidenkeskeine forum "Ekologii".

Всемирный день окружающей среды

Russian
Всеми́рный де́нь окружа́ющей среды́международный экологический праздник, ежегодно отмечаемый 5 июня с 1973 года. Этот день призван обратить внимание всего человечества к проблемам окружающей среды планеты.
История
15 декабря 1972 года на 27-й сессии Генеральной Ассамблеи ООН был учреждён "Всемирный день окружающей среды" (РезолюцияA/RES/2994 (XXVII)).

Датой проведения праздника было установлено 5 июнядень проведения Стокгольмской конференции по проблемам окружающей человека среды (1972 год). В рамках этой конференции была создана новая организация в системе ООНПрограмма ООН по окружающей среде.

Целью дня является привлечение внимания мирового сообщества и всего человечества к проблемам окружающей среды.
5 июня 1973 года впервые был отмечен "Всемирный день окружающей среды" под руководством Программы ООН по окружающей среде.
Связанные события
В 1993 году в США Риком Федрицци, Дэвидом Готфридом и Майком Итальяно был создан первый Всемирный Совет по экологическому строительству,
направленный на продвижение практик, ориентированных на устойчивое развитие в строительной отрасли (Зелёное строительство).
В 2009 году был создан Совет по экологическому строительству в России.
Эмблема "Всемирного дня окружающей среды", 2008 год.
Темы
С 1974 года ежегодно определяется тема и лозунг "Всемирного дня окружающей среды", а также выбирается страна проведения основных международных мероприятий.


1974 — "Только одна Земля" (Спокан).
1975 — "Населённые пункты" (Дакка).
1976 — "Водаключевой ресурс жизни" (Онтарио).
1977 — "Природоохранная проблема озонового слоя; утрата земель и деградация почв" (Силхет).
1978 — "Развитие без разрушения" (Силхет).
1979 — "Только одно будущее для наших детейразвитие без разрушения" (Силхет).
1980 — "Новый вызов для нового десятилетия: развитие без разрушения" (Силхет).
1981 — "Грунтовые воды; токсичные химические вещества в пищевой цепи человека" (Силхет).
1982 — "Через десять лет после Стокгольма (обзор природоохранных проблем)" (Дакка).
1983 — "Организация сбора, удаления и захоронения опасных отходов: кислотные дожди и энергия" (Силхет).
1984 — "Опустынивание" (Раджшахи).
1985 — "Молодёжь: население и окружающая среда" (Исламабад).
1986 — "Дерево для мира" (Онтарио).
1987 — "Окружающая среда и кров: больше, чем крыша" (Найроби).
1988 — "Когда люди ставят окружающую среду на первое место, развитие не прекратится" (Бангкок).
1989 — "Глобальное потепление, глобальное предостережение" (Брюссель).
1990 — "Дети и окружающая среда" (Мехико).
1991 — "Изменение климата. Необходимость глобального партнёрства" (Стокгольм).
1992 — "Земля у всех однавместе позаботимся о ней" (Рио-де-Жанейро).
1993 — "Бедность и окружающая средаразорвать порочный круг" (Пекин).
1994 — "Одна Земляодна семья" (Лондон).
1995 — "Мы, народы: объединение ради глобальной окружающей среды" (Претория).
1996 — "Наша Земля, наша среда обитания, наш дом" (Стамбул).
1997 — "Ради жизни на Земле" (Сеул).
1998 — "Ради жизни на Землеспасём наши моря" (Москва).
1999 — "Наша Землянаше будущее. Спасём её!" (Токио).
2000 — "Тысячелетие окружающей средывремя действовать" (Аделаида).
2001 — "Войти во Всемирную паутину жизни" (Турин, Гавана).
2002 — "Дать Земле шанс" (Шэньчжэнь).
2003 — "Водадва миллиарда людей в ней остро нуждаются!" (Бейрут).
2004 — "Нужны моря и океаны! Живыми, а не мёртвыми" (Барселона).
2005 — ""Зелёные города": План для планеты!" (Сан-Франциско).
2006 — "Пустыни и опустыниваниеНет опустыниванию засушливых земель!" (Алжир).
2007 — "Таяние льдаГорячая тема!" (Лондон).
2008 — "Освободись от зависимости! На пути к экономике с низкими выбросами углерода!" (Веллингтон).
2009 — "Ваша планета нуждается в вас" (Мехико).
2010 — "Множество видов. Одна планета. Одно будущее" (Рангпур).
2011 — "Леса: используя услуги природы" (Дели).
2012 — "Зелёная экономика: а ты её часть?" (Бразилия).
2013 — "Думай. Ешь. Сохраняй" (Улан-Батор).
2014 — "Малые острова и изменение климата" — "Подними свой голос, но не уровень моря!" (Бриджтаун).
2015 — "Семь миллиардов снов. Одна Планета. Потребляй с осторожностью" (Рим).
2016 — "Политика абсолютной нетерпимости к незаконной торговле дикими животными" (Луанда).
2017 — "Я с природой" (Оттава).
2018 — "Бой загрязнению пластиком" (Нью-Дели).
2019 — "Бой загрязнению воздуха" (Китай).
2020 — "Время природы" (Колумбия).
2021 — "Переосмыслить. Воссоздать. Восстановить" (Пакистан).
2022 — "Только одна Земля" — "Эта планетанаш единственный дом, ограниченные ресурсы которого человечество должно беречь" (Швеция).
2023 — "Борьба с пластиковым загрязнением планеты" (Кот-д’Ивуар, Нидерланды).
2024 — "Наша земля. Наше будущее. Мы#ПоколениеВосстановления" (Саудовская Аравия).
2025 — "Бой пластиковому загрязнению!" (Чеджудо).
Также Генеральным секретарём ООН по случаю праздника ежегодно публикуются послания к человечеству.
Мероприятия
В разных странах проходят такие мероприятия как:
награждения выдающихся экологов.

субботники в лесах, парках, на берегах различных водоёмов.
акции по высадке деревьев.
экскурсии в заповедники и национальные парки.
городские мероприятия (митинги, парады велосипедистов, "зелёные" концерты).
лекции и семинары в музеях и школах.
"Всемирный день окружающей среды" широка освещается в различных СМИ. К примеру, в социальных сетях этот день проходит под хештегами #ВсемирныйДеньОкружающейСреды, #ПоколениеВосстановления и т.д.
Каждый год Генеральной Ассамблеей ООН проводятся международные мероприятия по сохранению и улучшению окружающей среды.
С 2021 по 2030 годы Генеральной Ассамблеей ООН был утверждён план "Десятилетия ООН по восстановлению экосистем". Так в 2024 году состоялся ряд мероприятий направленный на восстановление земель по прекращению процесса опустынивания, и повышению устойчивости к засухе. В Эр-Рияде прошла 16-я сессия Конференция сторон Конвенции ООН по борьбе с опустыниванием.
В 2010 году в Италии компанией OIKOS была проведена серия акций направленных на улучшение окружающей среды.
В 2022 году в Швеции состоялись главные международные мероприятия праздник.
В 2023 году мероприятия прошли в Кот-д’Ивуаре совместно с Нидерландами.
В 2024 году Саудовская Аравия была выбрана для проведения мероприятий.
В 2025 году мероприятия были проведены в Республике Корея, остров Чеджудо.
В России
С 1996 года по указу президента Б.Н.Ельциным выдающимся экологам присваивают звание "Заслуженный эколог РФ" и вручают нагрудный знак отличия.

С 2008 года в России в этот день также отмечается "День эколога".
В 1998 году Москва была выбрана принимающим городом для проведения главных международных мероприятий этого дня.
В 2024 году в Москве прошёл международный форум "Экология".