Тексты
Вернуться к просмотру | Вернуться к списку
Lyydin korpus kielen tiedustajile da opastujile abuh
История изменений
14 июля 2021 в 11:26 Нина Шибанова
- создал(а) текст
- создал(а) текст: Orazkuun 23. päivän pidetäh Lyydiläižen päiväd. Mikš täl päiväl? Lähes kaks’kymment vuotte tagaperin vuodel 2003 orazkuun lopus Lyydin siebran valičuksen siebralaižed tuldih Kujärveh ruadomatkah, kus piätettih opastamah lyydin dialektad Kujärves. Lyydin dialektan opastajakse miärättin Lid’a Potaševan. Voin sanoda, što tämä piätand oli tulnu kielen da kul’tuuran elävzoittamižen algotuksekse. Sil vuodelgi 23. orazkuud miärätettin Lyydiläižen päiväkse. Kuuden vuoden peras, 23.orazkuud 2009, Kujärves avaitih Lyydin kodi -etnokultuuran keskuč, tämän kekučan piäruadandakse on tulnu lyydin dialektan elohdiämine i sen kohenduz. Kahtenkymmenen vuoden aigah lyydin dialektan elohdiämižen näh oli azuttu äijän. “Lyydin siebran” abul Suomes oli piästetty ilmah ezmaine “ABC-kird’”, rahvahuzliteratuur, ezmaiže Lyydiläine-žurnal. Ven’al puolel Rahvazpolitikan ministerstvan abul oli piästetty ilmah ezmaine paginsananik da Lugem lyydikš -opastunkniig. Kielen, literatuuran da hištorijan instituutan ruadajad Matematikan institutan ruadajiin yhtes luadittih ylen merkiččijan elektronnuoin resursan, kudam sežo voi abuttada kaikiile, ken tahtou tiedustada lyydin dialektad. Tämä muga sanottu “Lyydin korpus” on olemas VepKar-korpusan podkorpus. Tämän vuoden algus “Omas Muas” oli d’o kirjoitettu VepKar-korpusas (kačo artikkel’: Natalie Pellinen Kaunista karjalua šähköresurssilla. “Oma Mua”, 01, 2021). Nygyy starinoičen lyhydaks lyydin korpusas, kudai on olemas VepKar-platformas http://dictorpus.krc.karelia.ru. VepKar-korpusas nygyy on olemas 253 tekstad lyydin dialektal, moned niilyöis (läs 200 tekstad) on otettu Lyydin kieliozuteksed- da Näytteitä karjalan kielestä -kniigoispiäi. Lyydin kieliozutuksed -kird’ah oli kerättu kieliozutuksed pyhärven dialektal kirjuttamad: kerdomuksed Pyhärves, Pyhärven rindal olijas kylis, kyliin eläjiis imi., sežo siit on olemas kerdomuksed voinan aigasgi. Näytteitä karjalan kielestä -kniigas löydyy tekstad Tiudian da Kujärven dialektal, kudamad Aleksandr Barancev kerazi 1980-vuozil. Nygyy kai tekstad nämmis kieliozutuksiispiäi oldah VepKar-korpusas. D’oga korpusan tekstan tiedoih on pandu dialekt, kus tämä tekst oli otettu; informantan tiedod: nimi, familii, rodindaig, rodindkoht, mugažo tiedomiehen kai tiedod. Krome dialektnuoid tekstiid korpussah on ližätty muga sanottu lyydin dialektan kirjakielil kirjutetut tekstadgi, ned oldah, ezimarkaks, tekstad paginsananikas, kudai oli luadinu Nadežda Koval’cuk vuodel 2017. Sežo täl vuodel oli ližatty lyydin dialektal kirjutetut tekstad “Omas Muasgi”. Moižiid testiid on vie ylen vähä, no minä toivon, gu lyydilaižed tuldaiš aktivizembakse, da iče zavoditah kirjuttamah omad kirjutuksed daigi omad mieled muaman kielel. Krome tekstiid, VepKar korpusas on oma elektronnuoi sananik. Nygyy siih on kerätty yli 6500 lyydilaište sanad (korpusas sana = lemma). Tiettav, gu ezimarkaks, livvin dialektan libo vepsan kielen lemmid on enamba, sendäh gu korpussah on d’o ližätty kai akademijahižiden sananikoin sanad, kudamad oldah painettu nämmil dialektal da kielel. Muluižel vuodel lyydin korpussah oli ližätty sanad Sopostavitel’no-onomasiologičeskii slovar’ dialektov karel’skogo, vepsskogo, saamskogo jazikov -kniigaspiäi. Täs sananikas on olemas sanad lyydilaizis dialektoispiäis (paginluaduispiäi): Koikarispiäi, Haldärvespiäi, Pyhärvespiäi da Kujärvespiäi. Kai sanad sih sananikah kerättih Aleksandr Barancev (Haldärv da Kujärv) da A. Sozonova (Koikari da Pyhärv). ... Nämäd sanad ozutetah, gu lyydin paginluadud eroitah toine toižes. Korpussah sananikan sanad oldah ven’an asištan mugah, gu kaikiile oliiš kebdemba löytä tarbehelline sana, muga sanottu on luadittu pien’ ven’a-lyydilaine sananik. Nygyy lyydin dialektad opastetah kerhois lapsiile da kielikursiil aiguižiile. No yks’kaik sidä on vähä, pidäiš, gu lyydin dialetad opastetaiš urokan školis, opistoiš daigi universitetas. Oliiš hyvä, štob lyydin dialektal oli kirjutettu opastunkrd’ad daigi sananikad. A sih niškoi pidaiš, štobi oliiš kerätty yhteh kieli- da literatuuran materijalad, kudamad voidaiš pol’zuizetta opastundkird’oin kirjuttamizeh näh. Olen sida miel’t, gu sih voi abuttada Lyydin korpus.