Тексты

Вернуться к просмотру | Вернуться к списку

Outin elämäštä

История изменений

23 мая 2024 в 12:15 Нина Шибанова

• создал(а) текст
• создал(а) текст: Koštamukšen kaupunkipiirissä Kiitehenjärven rannoilla ennein šijoutu 17 kylyä. Akonlahen kylä oli šuurin niistä. Šiih kuulu lähimmäisie huuttorija. Kaikkieh šiinä eli 600 henkie. Kotišeutututkija Valentina Dmitrijeva kerto Lyttä-huuttorilla šyntynyön jyškyjärviläisen opaštajan istorijašta. T utkies’s’a ainehistuo kylän istorijašta Valentina Arhipovna šai šelväkši, jotta Lyttä-huuttorilla šynty monien tykkyämä matematiikan opaštaja, nuorien opaštajien juohattaja, Jyškyjärven keškikoulun varajohtaja Jevdokija Artemjevna Tarasova. – Myö, nuoret opaštajat, oikein kunnivoittima Jevdokija Artemjevnua. Otin yhteyttä hänen tyttärih Valentinah ta Lidijah. Hyö mielelläh šuoššuttih juttelomah miun kera ta kerrottih äijän mukavua oman muamon elämäštä. Haluon kertuo aseista, kumpasista ei šua lukie mistänä, kirjuttau Valentina Dmitrijeva. – Lapšuošša muamuo kučuttih Omenaisen Outi. Hiän šynty vuotena 1925. Konša muamo täytti 16 vuotta, hiän läksi Uhtuoh (nykyseh Kalevalah) panomah kunton paššin. Kuntohpanon aikana häneltä kyšyttih: “Mitein kirjutamma teijän nimen – Avdotja tahi Jevdokija?”. Hiän šano, jotta ei tiijä. Šilloin paššivirkailij a ehotti, jotta kirjutettais “Jevdokij a”, näin on kaunehempi. Niin Omenaisen Outista tuli Jevdokija Melentjeva (šukunimi muutettih vielä aijemmin), kertou Outin Valentina-tytär. Valentina muistelou, jotta vuotena 1941, konša alko Šuuri Isänmuallini šota, muamo ei ehtin läksie kotih. Hänet työnnettih Kemskaja Zapan’ -pos’olkah puoluššuštöih. – Šiinä Kemissä hyö tavattaih Darja Sem’onovna Kontratjevan kera. Iltasin neiččyöt riičittih šäkkijä ta niillä lankoilla merkattih ta tikutettih pitsijä. Kerran Outilla ta Darjalla annettih leipänormi. Hyö piätettih piilottua še ta pantih škuappih yläpol’čalla, jotta riittäis pitemmäkši aikua. Mäni aika, heilä himotti maistua ta hyö maisseltih. Ajan kuluttuo tuaš himotti. Niin päivän aikana hyö šyötih koko normi. Šanalla šanuon hyö vielä oltih lapšet, jatkau Valentina. Muamolta Valentinalla jiätih erähät vanhat tavarat: – Meijän koissa vielä šäilyy muamon Akonlahešša merkkuama oikein vanha nieklapieluš. On uuvvempiki, noin 1950-luvulta, muamo niise merkkasi šen. On pielušpiälisen pitsi. Pielušpiälini on jo kulun, a pitsi šäilyy. Outin Lidija-tyttären muississa šäilyttin muamon čikon Man’a-täjin kertomukšet: – Man’a-täti kerto, jotta heilä oli šuuri talo, pereheššä oli yhekšän lašta, muamo oli nuorin. Pereheššä oli työ- ta pruasniekkaheponi. Kirikköh ajettih valkiella pruasniekkaheposella. Kaupattih, tavaroja kuletettih Šuomeh, Kuhmoh, pärjättih noin kolmešša päiväššä. Kaikki elintärkiet veššat valmissettih iče, ka ušeita tavaroja piti šuaha toiselta puolelta, esimerkiksi, čäijyö, šokerie, kerasiinua ta jauhuo, konša omua ei riittän. 1920–1930-luvulla, kun raja pantih kiini, heijän tuatto muutoman kerran talvešša ajo heposella 300 kilometrin piäštä olijah Kemih tavaroilla ta kauppah. Šuomelaini kirjailija ta runoilij a Ilmari Kianto tuli Vienan Karjalah Lyttä-huuttorilla pororajolla. Omenaisien talošša hiän jöi čäijyö stolašša, kumpani vielä nytki šeisou Tarasovien talošša Jyškyjärveššä. Ilmari oikein ihmetteli, konša šai tietyä, jotta šiinä kyläššä kaikilla eläjillä oli Omenainen-šukunimi. Akonlahen kylyä piettih varakkahana. Talot oltih šuuret, hyväluatuset. Melkein kaikki eläjät taijettih lukie ta paissa šuomen kielellä. Valentina Dmitrijeva kyšy Ol’ga Kulešalta (hänen ukon pereh eli Akonlahešša Tulliniemi-huuttorilla), mintäh Akonlahta piettih varakkahimpana lähišeuvulla. Ol’ga Ivanovna vaštasi, jotta šuurta tuluo toi laukkukauppa. – Tavaroilla ajettih Piiterih heposilla. Ukolla oli šuuri talo, ta kauppa šijoutu juuri talošša. Ukko ajo tavaroilla Piiterih vaunulla. Tavaroja möi kyläššä ta kuletti Šuomeh. Tuluo tuotih mečäššyš ta kalaššuš. Ukko iče tappo 25 kontieta, möi lihua. Kylän rahvaš oltih tosi alkuhpanijat. Hyö šuatih tietyä, mi tavara oli kyšytty šiih aikah ta riip puon šiitä oššettih ta myötih šitä tavarua. Ilman miehie jiänyöt naiset purjehittih ruškiella kalalla Kiitehenjärvellä. Kalua kuletettih Piiterih myötäväkši. Akonlahešša oltih erikoiset šiäolot, tuulet, kešällä ei ollun čakkua, šavot oltih hyvät, kerto Ol’ga Kuleša. Vuuvven 1958 valtijonrajan muuttamisen takie kylän eläjie šiirrettih nuapurikylih. Ta jotta eläjät ei myöššyttäis omilla paikoilla, heijän talot likvitoitih.