Texts
Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help
Roštuon vetehini
Roštuon vetehini
Karelian Proper
New written karelian
Elettih
ennein muinoin yheššä kyläššä ukko ta akka .Ukkuo kučuttih Il’l’akši , akkua nimitettih Il’l’an akakši .Hiän oli oikein pahašopuni ta töräsijä akka .
Oli taikatalvi , Roštuon iellä .Huolovaisena huomenekšena akka läksi käymäh vilušta šinčistä jiävyttyö matikkua .
– Ka , a-voi-voi , eihän še oleki enyä vereštä kalua , vain korvošša kevättie !
Hiän kiirehešti juoksi pirttih , a ukko oli jo čäijyllä .Akka hänellä komentau :
– Šuoriuvu , ukko , lähemmä kalalla !Roštuo on tulošša , vereštä kalua še pitäis šuaha !
Tai akka ruresi poikkoseh keryämäh kesselih eväštä : leipyä , šuolua , maitopullon , kananmunua , paissettuo nakrista , keitettyö potakkua .
Ukko šuoriutu ta iänettä mäni pihalla keräytymäh .Akalla mi lienöy pälkähti piäh ta hiän ruttoseh pisti kesselih suleikan ta kevätkalan .Hiän šuoriutu , nošti kesselin olkapäilläh ta läksi pirtistä pihalla .
Ukolla čunašša jo kaikki oli varuššettu : šuurešša vakašša talviverkot , ryšä , kirveš , puraš , vyyhti nuottua .
Akka kyšyy häneltä :
– Onko tulitikut matašša ?
– Kyllä , tikut tai puukko ollah matašša , vaštuau ukko .
Akka pani pönkän ovella ta läksi matkah .Ukko čunien kera köpötti hänen jäleššä .
Hyö matatah ta matatah tietä myöten , jo olis ni meččä lähellä .Ka vaštah tulou ruškiepartani pappi .Akka poikkoseh juoksi meččäpolulla , risti šilmieh ta iäntäy ukolla :
– Koko huomenekšen köpöššit , aikah emmä piäššyn , jo pappiki kirikköh mänöy , vaštah tuli .Nyt kyllä ei tule kalaonnie .Kiirehä šie paremmin !
Hyö männäh meččyä myöten .Matka mänöy , aika kuluu .Akka kipšahti : polkuo poikki kuperikeikkuo viuhahti jänis .Kyllä šillä akalla tuaš nousi parpatušta :
– Oho šie , viäräšilmä , etkö toista tietä löytän !
Ka akka matkuau etehpäin , ukko köpšiy jäleššä .Ihan jalan alta pyrähti lentoh meččäkanojen lauma .Kyllä še akka pöläšty ta lankesi lumikkoh .Šuurešta kuušešta kirposi lumitukku , še peitti čunat ta i akan .Lumešta nouštuo akka rupesi huutamah :
– Läkkä , ukko , kotih päin , ei täššä tule kalalykkyö !
Akka kiänty jälelläh matkua .Ukko vaštah :
– Kačo vain !Tuola jo lampi näkyy !Matkua pois !
Akka kokonah kauhtu :
– Šie olet kuin pölkky !Šano vain mitä , ei hiän ymmärrä !
Ukko šiänty , ei anna periksi :
– Äijän šie tiijät , ka vähän maltat !Šiun kieleššä jo on kašvajaini !
Hyö kirouvutah ta matatah lammin rantah .Akka ei ni mitein rauhotu :
– Olkah lampi hoš mimmoni , ei täštä šua kalua .Ei ole ollun tämmöistä čuutuo : pappi tuli vaštah , jänis poikki polun juoksi , meččäkanojen lauma pölätti .Ta vielä i lumitukku piällä kirposi !A-voi-voi !Läkkä kotih , läkkä !
Akka vuottau ukon vaštaušta , ka ukko ei vaštua .
Šiinä akkaki hilleni .Hänellä mieleh tultih vanhanaikaset pakanalliset tietošanat .Ukko jätti čunan , kaččou : akalla šelkä koukušša , pyöriy , kuin värttinä , pahalla iänellä noituu .
Šiitä akka heitti noijunnan .Kačotah – čuuto kummalla ajau – ka lampi on auki , kun kešällä .Ta vanhan venehen peräššä istuu pitkätukkani vihriepiä vetehini ta vihasella jyräsijällä iänellä kyšyy :
– Piessan lapšet !Noššattija miut keškitalvella .Mitä oletta vailla ?
Ukko hil’l’aseh vaštuau :
– Prosti meitä !Vereštä kalua tulima pyytämäh .
– Mitä kalua teilä pitäis ? kyšyy vetehini .
Täššä akalla leikkautu iäni ta hiän rupesi luvettelomah :
– Mujehta , šärkie , šiikua , ahventa , haukie , matikkua , lahnua , šäynyätä , lohta , harjušta .
Vetehini kuuntelou ta malttau , jotta akka on ahneh .Vejen isäntä rauhottu ta šanou :
– Miula on ikävä , rupiemma leikkimäh !Annan kalua , još arvuatta kolme miun arvautušta .Ensimmäini : "Missä talošša on šatoja ikkunoja ?"
Vanhukšet hämmäššyttih , muisto kato pois , šeisotah iänettä .Kačotah : lampi hil’l’akkaiseh jiätyy .
– No , toini : "Mieš meččäh mänöy , jovet mataššah vetäy ".
Tuaš ei maltettu .Lampi mäni vielä pienemmäkši .
– Vielä kolmaš arvautuš , šanou vetehini . – "Uuši turkki , loukko helmašša ".
Ukko ta akka šeisotah , ajatellah , ka ei voija vaššata .
Kačotah : lammista jäi vain pieni avanto .
Täššä vetehini kato veneheh kera ta lampi mäni kokonah umpeh .Kačotah vanhukšet toini toiseh : "A mitäpä nyt ?"
Ukko iänettä otti purahan ta rupesi takomah jiätä .Vain puhkasi loukon , ka šieltä yhtäkkie ilmešty šuuri vihrie luukukko ta heti kato .Lampi oli tuaš jiäššä .
Vanhukšet pöläššyttih .Täššä akka kokonah huimeni , rupesi karjumah ta mattie viäntämäh .Ukko otti ta tropni kintahan akan šuuh :
– Oletko , vanha akka , järelläš ?Pane šuu kiini :
Akalla tuli oikein häpie .Hiän itkeyty .Kyynälien kera häneštä rupesi lähtömäh hänen paha tuuri .Šiitä hiän hil’l’ašti šano :
– Ukkoseni , armahaiseni , läkkä kotih , jo pimenöy .
Vanhukšet matatah tyhjin käsin šamua polkuo kotih päin , ajatellah : "Ka mimmosetpa oltih ne vaštaukšet ?"
Hyö matatah ta matatah .Tuaš jänis ieššä .Šeisattu ta ihmisen kielellä šanou :
– Ka šehän ryšä oli !
Akka laški kesselin , anto jäniksellä paissetun nakrehen :
– Täššä on šiula Roštuon kostinčča .
Hyö männäh ta männäh ielläh , ajatellah .Polulla laškeutu meččokana , ihmisen kielellä kuhertau :
– Šukšilatu še oli , šukšilatu !
Akka otti kesselistä leipäkannikan ta murotti linnun eteh .Matka kulu ielläh .
Hyö aššutah ta aššutah , ajatellah , ka mi še oli še kolmaš arvautuš ?
Akan eteh puušta hyppäsi ahmo , ihmisen kielellä mormottau :
– Avanto še oli !
Akka löysi kesselistä kevätkalan , työnti ahmolla .Še šieppasi kalan , ta i vilahti meččäh .
Ukko huomasi kevätkalan ta kiroutu akan piällä :
– Ka šiitä še ei ni tullun kalalykkyö , kun kevätti oli matašša !
Akka itkušilmin kaččou ukkoh ta ajattelou :
"Kokonah on vaipun , ukkopoloni ".
Ta hellällä iänellä akka hil’l’ašti virkko :
– Tuošša miula on suleikka matašša , ryyppyä !Kotih vielä on pitkä matka .
Ukko ihmetellen ryyppäsi , kaččou ta šanou :
– Ka myöhän olemma jo talon veräjillä .
Vaštah juoššah lapšet , punukat :
– Missä työ kävelettä ?Myö jo koko päivän olemma teitä vuottan .Roštuo on tulošša !
Vanhukšet männäh pirttih , a šielä jo täyši stola vaikka vallan mitä šyömistä on : šiikakalakukkuo , šuolaista mujehta , lohta , maijošša keitettyö matikkua , šientä kermašša , marja - ta rahkapiiraita .
Ukko ta akka šuoriuvuttih juhlavuatteih , istuuvvuttih stolah .Ukko kaččou , ka akka on ihan nuoristun : šilmät kiilletäh , pošet ruškiet , koko illašša pahua šanua häneštä ei kuullun .Ukko šanou :
– Šovušša še pitäy vanhuš viettyä .
Šen jälkeh akašta tuli hyvämie lini naini ta kyläläiset muissettih ni hänen nimi – Anni .
Šen pivuš ni starina .Šen pivuš , šen kaunehuš , kullan lehti kuulijalla , lemmen lehti laulajalla .
Roštuon vetehini
Karelian Proper
New written karelian
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
"
–
–
–
–