Тексты
Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь
Galina Baburova. Heimrahvahiden kosketused oma vahvad
Galina Baburova
Heimrahvahiden kosketused oma vahvad
вепсский
Младописьменный вепсский
Melentartuižed
ristitud : Vepsläižed lehtmehed vasttihe Estin rahvahaližen muzejan tedoradnikanke .
Vepsän rahvaz kingitab homaičust ristituil ei vaiše Venämal , no toižiš-ki maiš .Vepsän rahvahan kul’turas , istorijas , veroiš da tradicijoiš , a mugažo vepsän keles keratas materialoid , kirjutadas tedotöid , tehtas fil’moid , foto-ozutelusid ...
Ühtel keväz’päiväl minei tuli oza tundištadas ühtenke melentartuiženke ristitunke .Nece om Indrek Jääts , estilaine tedoradnik .Hän radab Estin rahvahaližes muzejas .Hän hüvin tundeb Zinaida Ivanovna Strogalščikovad .Zinaida Ivanovna tundištoiti meid , lehtmehid – mindai , necen kirjutesen tegijad , Maria Filatovad da Larisa Smolinad , necen hüvän mehenke Indrek Jäätsanke .
Zinaida Ivanovna amu jo radab ühtes Estin rahvahaližen muzejan radnikoidenke , ühtneb heidenke erazvuiččihe projektoihe .Nece muzei om Tartu-lidnas .Se om vanh , sile om enamb 100 vot .Nügüd’ muzejas projektan mödhe tehtas kaikenaigaine suomalaiž-ugrilaižiden rahvahiden ozuteluz .Uded sauvotused linneba vaumhed jo 2016.vodeks .Necen ozutelusen tegemižen täht om anttud 1000 nellikmetrad !Täs jogahine tulii voib tedištada midäse kaikuččes suomalaiž-ugrilaižeš rahvahas .Ozutelusel linneb ezitadud vepsän rahvaz-ki .Sigä starinoitas , kut ende vepsläižed čapliba kaskid .
Indrek Jääts oli Petroskoiš aigemba-ki .Mö tedištim , miččihe azjoihe hän tuli Karjalan pälidnaha necil kerdal :
– Indrek , mitte om sinun tulendan pätegend ?
– Minä tulin Petroskoihe keradamha materialoid vepsläžiš . Minei om melentartušt tedištada , kut tehtihe rahvahan kirjutamine vepsläižiden keskes .
– Sel’genzoita , midä om melentartušt neciš temas ?
– Tarkištelen vepsläižiden kirjutamižen värenzoitust 1970. da 1979.vozil .Siloi vepläižile oli sanutud , miše rahvahiden lugetišiš ei ole mugošt rahvahut kut vepsläižed , pidab kirjutadas venälaižikš .Hot’ nece ei olend-ki oikti .Om mugoine rahvaz – vepsläižed .
– Kut sinä meletad , min täht nece tehtihe ?
– Meletan , nece oli Sovetskijan rahvahaližen politikan tegend . Planoiš oli säta ühthine ”sovetskii rahvaz ”.Olen mugošt mel’t , miše valdmehed lujas rigehtiba tehta sidä .
– Ozastui-ik sinei löuta uzid melentartuižid tedoid Petroskoiš ?
– Enamba kaikid radoin Karjalan Tedokeskusen kelen , literaturan da istorijan institutan arhivas . Löuzin äjan melentartušt .Pagištoitin erazvuiččid ristituid .Pagižin Zinaida Strogalščikovanke , hän om neniden küzundoiden hüvä tundii .Olin Rahavahaližes arhivas , kacuin Vepsän kul’tursebran arhivad .
– Mikš sinei om melentartušt vepsän rahvaz ?
– Ezmäks , vepsläižed om heimrahvaz meile . Toižeks , navedin oppida erilaižid etnižid processoid , miččed koskeba meiden heimrahvahid .Ozutesikš , Estonias mugažo jäl’gmäižen rahvahan kirjutamižen jäl’ghe om erazvuiččid ridoid .
– Ole hüvä , starinoiče siš .
– Estonian suvi-päivnouzman poles om mugoine pagin , miččen nimi om võru (ven . om ”выру ”).Nügüd ’sündui mugoine mel’pido , miše nece ei ole pagin , a om ičenaine kel’ .Sikš oli erazvuiččid jügedusid rahvahan kirjutamižen aigan , mitte oli meil vodel 2011.Mugažo om ningoine etnos kut setu , sen ezitajad erigoitaba ičtaze estilaižišpäi , lugeba ičtaze suomalaiž-ugrilaižeks vähäluguižeks rahvahaks .Hot’ oficialižiš azjbumagoiš nece etnos mülüb estin rahvahaze .Neniš jügedusiš minä kirjutin tedokirjutesen .
– Mülüb-ik Petroskoiš keratud material miččehe-ni sinun tedotöho ?
– Ka , tahtoin kirjutada tedokirjutesen sen polhe estin da anglian kelil . Völ ajaškanden Moskvaha radmaha arhivas .Tahtoin tedištada , kenelpäi mäni nece iniciativ kirjutada vepsläižid venälaižikš , Valdkundmehištolpäi vai Keskuzkommunistižel partijalpäi .
– A olid-ik sinä konz-ni vepsläižiden eländtahoil Karjalas , Piterin da Vologdan agjoiš ?
– Vologdan agjas en olend . Karjalaha tuleskelin jo ei üht kerdad .Kaks’ kerdad olin vepsläižidenno Piterin agjas .
– Pagištas , miše vepsän da estin keled oma lujas pojavad . El’genzid-ik sinä vepsläižid paginoid ?
– Ka , konz kävelin külidme , harjenin kel’he i läz kaiked el’genzin , miš oli pagin . Om lujas äi pojavid sanoid .
– Sinä hüvin pagižed venäks ...
– Konz läksin školha völ Sovetskijan aigan , sigä openzin-ki kel’t . A sid’ äjan matkazin Venämadme .Da völ radan tedo-oblastiš .Oppin suomalaiž-ugrilaižid rahvahid , miččed eläba Venämal-ki .Necen polhe literaturan enambišt om venän kelel .Kel’praktikad ei ole , el’gendan kaiken , no pagišta minei om jügedamb .
Petroskoihe Indrek toi kaks’ fil’mad , miččed oli kuvatud vepsän mal 1960-vozil .Azj om siš , miše enččel Estin rahvahaližen muzejan pämehel Aleksei Petersonal oli melentartuz’ vepsläižihe , hän tahtoi ozutada necen rahvahan endevanhad kul’turad .Kaikuččen kezan Aleksei Peterson tuleskeli vepsläižidennoks , i neneiden radmatkoiden satuseks tuli kaks’ fil’mad .Ühtes niišpäi rindatadas , kut ende estilaižed da vepsläižed tegiba venehid .Toine starinoičeb vepsläižiden elomištos XX -voz’sadan augotišes .
Toivom , miše pigai kaikutte tahtnik voib nägištada nened fil’mad !
Heimrahvahiden kosketused oma vahvad
вепсский
Младописьменный вепсский
–