Тексты
Вернуться к списку
| редактировать | удалить | Создать новый
| История изменений
| Статистика
| ? Помощь
Galina Baburova.
Parahimiden keskes
Источник:
Kodima. № 1, 2018, с. 3
Galina Baburova
Parahimiden keskes
вепсский
Младописьменный вепсский
Männuden voden lopus Karjalan Opendusen kehitoitandan institutas oli tehtud opendamištmetodižiden materialoiden konkursan ühthevedod. Nene materialad oli kirjutadud suomen, karjalan da vepsän kelel, niid kodikeliden opendajad kävutoitiba ičeze urokoil 2016.-2017. openduzvodel.
Mugoine konkurs Karjalan Opendusen kehitoitandan institut da Karjalan Opendusen ministerstv tegeb kaikuččen voden. Kaiken aigan konkursan nominacijad oma erazvuiččed. Täl vodel niid oli kaks’: ”Parahimad programmad suomen, karjalan da vepsän keliden ližaurokoiden täht školiš” da ”Parahimad diagnostižed materialad suomen, karjalan da vepsän keliden urokoiden täht lapsiden päivkodiš”.
Kogonaz konkursaha ühtni 23 opendajad 13 openduzorganizacijaspäi. Konkursan ühtnikad oma kodikeliden opendajad Petroskoišpäi, Kostomukšaspäi, Präžan, Oloncan da Änižjärven rajonoišpäi. Erased kud ekspertkomissii kodvi nenid programmoid da valiči parahimid.
Ezmäi pauklahjoičendal ezini Suomen konsul’stvan Petroskoin erišton vicekonsul Pirkko Posio Karjalas. Hän sanui, miše Karjalas kazvab ristituiden melentartuz’ suomen kelen heimkelihe. ”Mugoižed konkursad todištiba sidä, – sanui hän. – Tehtas kodikeliden konkursad, kirjutadas hüvid openduzkirjoid”. Pirkko Posio toivoti kodikeliden opendajile satusid rados. Konkursan tegijad uskoba, miše mugoižed konkursad abutaba opendajile opetas mihe-se toine toižel, kehitoitta ičeze mahtoid da ližata ičeze tedoid.
Kaik konkursan ühtnikad saiba sertifikatoid, a vägestajad da laureatad (II da III sija) – diplomid. Vä-gestajiden keskes om kaks’ vepsläšt. Ezmäižes nominacijas – ”Parahimad programmad suomen, karjalan da vepsän keliden ližaurokoiden täht školiš” – vägestajaks tegihe Šokšun školan vepsän kelen opendai Kristina Strelkovič, toižes nominacijas – ”Parahimad diagnostižed materialad suomen, karjalan da vepsän keliden urokoiden täht lapsiden päivkodiš” – toižen sijan sai vepsän kelen opendai Šoutjärven lapsiden päivkodišpäi Ol’ga Kokorina.
Pauklahjoičendan jäl’ghe konkursan ühtnikad johtutiba opendajile ”Voden opendai”-konkursas da kucuiba heid ühtnemaha sihe. Konkurs mäneb necen voden sulakus. Pidab sanuda, miše parahimid kodikeliden opendajid valitas eriži. Ku kaikuččes Karjalan agjaspäi konkursaha ühtneb vaiše üks’ opendai, Petroskoišpäi – kaks’, ka kodikeliden opendajad ei mülügoi neche märitud luguhu.
Necen praznikaližen palan jäl’ghe Karjalan Opendusen kehitoitandan institutas jatksihe opendamištmetodižen sebran ištund. Etnokul’turižen opendusen keskusen pämez’ Natalja Grigorjevskaja starinoiči programmas, miččen ohjandajan hän om. Necen programman nimi om ”Minun Karjala”. Se om taritud urok, mitte jo ladidas vedä-da 2006. openduzvodespäi Karjalan školiš. Konz nece projekt vaiše zavodihe, sen tegijad ei usknugoi, miše muga äi ristutud hökkähtuba, miše oliži mugoine urok. No 70% Karjalan školid vedäb ”Minun Karjala”-urokad. Se mäneb 5.-9. klassoiš toižiden urokoidenke ühtes. Sil lapsed saba tedoid Karjalan da Petroskoin istorijas, Karjalan londuses, živatoiš, miččed eläba Karjalan mecoiš, tedištaba Karjalan lidnoiš da küliš, sen eläjiš. Mugažo lapsed saba tedoid Karjalan literaturas da kul’turas. Ningoine urok vedetas kerdan nedališ, augotižškolas om koskui sihe urok, miččen nimi om ”Röun, miččes minä elän”. Paiči necidä kaiked, lapsed kävuba da ajaba Karjalan muzejoihe, rahvahaližile praznikoile, kirjutaba tedotöid.
Programmad kodviba ekspertad-tedomehed. Midä-se neciš opendusen programmas tarkištelusen jäl’ghe vajehtadas, kohetas. No tarbiž sanuda, miše sille oli anttud korged arvosteluz.
Edel programman kävutoitandad Karjalan školiš oli tehtud küzeluz. Se ozuti, miše vaiše 40% valdkundan openikoid hot’ midä-se tedab röunas, miččes eläb. Sikš programman tegijad lugeba, miše ”Minun Karjala”- urok om lujas tarbhaine, se ližadab openikoiden tedoid kodiröunas da voib sündutada armastust da melentartust kodimaha, sen istorijaha da kul’turaha. Sen täht meiden valdkundas om äi. Ved’ ei muite II Kodikeliden opendajiden suimal, mitte mäni männuden voden lopus Piteriš, pagištihe Karjalan hüväs mahtos kodikeliden opendamižes da rahvahaližiden keliden openduzkirjoiden tegemižes.