Тексты
Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь
Valentina Libertsova. Anuksen liygiläzien elaijat, nagrot da huolet
Valentina Libertsova
Anuksen liygiläzien elaijat, nagrot da huolet
карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский
Myöstin
puutuin Alavozes karjalazeh pruazniekkah kevätkuun päivypastopäiväl .Kul’tuurutaloin kirjastoh kerävyi läs kahtukymmendy hengie .A vigua sih kerävyndäh oli kolme .Enzimäzikse , piettih kaksikuuhizien karjalan kielen kursiloin salbajazet da yhtehvedo .Toizekse , Alavozen taigin -teatru ozutti uvven spektaklin “Kui starikku akkua möi ”.A se ihan hyvin yhtyi Nagropäiväh , kuduadu pietäh 1.sulakuudu .
Kul’tuurutaloin vilut huonukset , kudamis velgoin täh jo loppiettih lämmitys , kai hengästyttih Anus-joven piäl läpettäjäl päiväzel da avavunnuzil ristittyzien sydämil , pajoloil , hyvil sanoil , šuutkakkahil paginoil muamankielel , ennevahnazil tansiloil da kižoil .
Karjalan kielen kursiloil opastui viizitostu hengie , enimytteh keski-igästy , kudamil muamankieli vähäzel oli unohtunnuh , ket maltetah paista , ga ei malteta lugie dai net , kel kois jo ammui heitettih omal kielel pagizendu .Sit erähil oli jygiettävy , ga yksisama rahvas oldih hyväs mieles , ku opastuttih lugemah , vähäzel pagizemah da kirjuttamah .Kursiloin ohjuaju da opastai Ol’ga Limarenko jogahizele varusti čomat da pädevät lahjat : Oma Mua - da Karjalan Sanomat -lehtet , kalenduarazet da kniigansivunmerkit Periodika-julguamos painetut .Net annettih Marina Tolstih da Ol’ga Smotrova , da minä mennyt kerran kodih ajeltes suatoin net Ol’ga Limarenkole .Jo ammui vihjain , ku pienet čomazet muamankielen sanoinke ylen äijäl ihaškoitetah rahvahii .
Mielihyvä oligi nähtä , ku ei erottu , a pyzytäh yhtes da vie tarkembah varustettih uuttu ozutelmua Alavozen taigin -teatran artistat .Samuil Maršakan Kui starikku lehmän möi -suarnan mugah käzikirjutuksen valmistin heile jo ammui .Vai muutin , ku starikku myöy vahnua akkua .A hyö joukolleh ližättih , kui naine muutui da nuoreni , konzu kävähtih laukkah , sportutrenažouruzualah , spasalonah , parikmaaherskoih .Jevgenija Andrejevna Digujeva da Valentina Ivanovna Mulina keksittih kummazet nygyaigazet paginat livvikse , lövvettih tavallizet unohtunnuot terävät hierun nagrosanat da sananpiät , ga kaččojat nagrettih heittelemätä .Vera Mihailovna Larionova ylen kaunehesti da vienozen juumoranke ozutti naizen kuvan .Miehii joukos liženi : Vladimir Avksentjev , Ivan Lazarev da uuzi artistu Viktor Vlasov toinah telmettih kogonah toizenjyttyökse muuttunuon naizen ies .Anuksen kirjastospäi tulluot kunnivogost’at Galina Fedulova da Tatjana Romanova kiitettih kaunistu artistoin kielineruo .
Jälles spektaklii kaikin punalduimmo čuajustolah da jatkoimmo paginat da pajot .Stola oli täyzi tavallistu karjalan piiruadu , uudeh moudah pastettuu : keitinpiiruat kapustusyväimenke , šokoluadudročonat , oriehuda juablokkupiälystöinke , buolupiiruadu čomenduksienke da toizii moizii .
Hyvä ku Anuksespäi tuldih vie soittai Viktor Ivanov da L’udmila Jermolajeva , kudai on tovelline karjalan folklouran säilyttäi , tiedäy ylen äijän pajuo , tansii da kižua .Konzu zavodittih karjalan kielen nostandu , häi ohjai Anukses suurdu lapsien pajo-tansijoukkuo “Soita , veikoi ”, lapsii häi kazvatti ihan karjalazikse .En tiijä , kel tuli piäh salvata se joukko , kel da mih pättih net varat , ga minus se oli ihan nägyvy rikos , tora livvinkielen kandajienke .Hyvä , ku nygöi L’udmila Pavlovna puaksuh kävyy karjalazien kerävyndöih da vähäzin hos meile opastau vahnoi perindöllizii tansiloi da kižoi .Täl kerdua moine hyvä mieles oli pyörie da taputtua suures kruugas , ga rounuku oman Pan’a-buaban aigahizeh bes’odah puutuin da ku rouno häi olin ainos keski lattiel .Kačahtelin toizih naizih da erähih miehih dai heil läpetettih silmät , vikse sežo musteltih midägi omua endizes nuores aijas elettyy .Mustokse jiädih L’udmilan sanat : “Kaččokkua vai , mi kaikkie on annettu meile elaigah , mil voimmo pidiä hyviä mieldy , hengittiä , muheloittua , nagrua .Kaččokkua päiväzeh ikkunas läbi , mi hänel pidi riehkiekseh tuhattu jygiedy ilmua da pahua tiähtie läbi muale tulles , ga mikselienne toi meile omat valgiet .Pidäy ottua ezikuva päiväzes .Pidäy olla gu päiväzenpasto : kestiä tuhandet pahat ilmat da tuvva ristittyzile da omale ičele , omile perehile valgei ”.
Yhtyingi minä pruazniekkah , tiettäväine , enämbäl suvaiččizin nengozis pidolois vaikkani kuunnelta syväindy liikuttajii paginoi , ga velgu muamankielen ies ainos käsköy midägi azuo ičel sen hyväkse .Pien iččie karjalan literatuuran lugijannu da olen sidä mieldy , ku pidäs karjalazil enämbän da puaksumbah kačahtellakseh armahal kielel painettuloih kniigoih da lehtih .Sit luvin Vasilii Firsovan kerdomuksen “Vieras koinižändy ”, kuduan kiändi karjalakse P’otr Sem’onov da pajatin Nagropäiväkse keksityt častuškazet :
Sulakuudu enzipäivy ,
Kevät ilman lämmittäy .
Midä raukku meil ei tävvy –
Joga sana nagrattau ?
Nagronpäivy tulou vastah ,
Tyhjät mielet tullah piäh :
Koirat kažil jälles juostah ,
Vikse , syvvä pakitah .
Pandih mulloi dorogat ,
Paikoil katettih havvat .
Vaigu keviäl lumi lähti ,
Uvven kojan sijas – vuahti .
Galina Fedulova otti sanan vagavah sanondah .Häi lugi Vladimir Brendojevan runon , kuduadu suvaiččou kaikis enimäl – “Heitän jälgimäzen paijan… ” da ilmoitti , ku eräs Vladimir Brendojevan nimine Karjalan literatuuran festivuali “Täs synnynrannan minun algu ” tänävuon piätettih pidiä Alavozes da pakičči kaikil abuu sih ruadoh .Rubiemmo varustumah .
“TARATAMMO TÄS KARJALAKSE , A MINDÄHBO ANUKSES KOGONAH EMMO KUULE MUAMAN KIELDY ?”
Anuksen rahvahallizes kirjastos 2.sulakuudu myöstin piettih vastavus “Taratammo karjalakse ”.Niilöi jälgiaijal pietäh puaksumbah , paginah yhtytäh ei yhtet Anukses eläjät karjalazet , ga kogo piirin eläjät .
Puaksumbah rubei kävymähgi kuulužu runoilii Zinaida Dubinina Kotkatjärvespäi .Täl kerdua hänel oli pahua mieldy ven’an runoilijan Jevgenii Jevtušenkon kuolendan periä .Naine lugi omat uvvet hengellizet runot Jumalah da karjalazih niškoi , musteli , kui Jeroilan kirikös Puavil-pappi pidi hänen kiännetyn liturgien , a sit jälles Puavil-papin tytär Liza ylen čomasti pajatti vahnan karjalazen pajon .
Zinaida Timofejevna pahelzi , ku harvah kuulou Anukses da Anuksen piiris paginoi muamankielel , rahvas vähän lugietah lehtii da kirjutuksii omal kielel .Opiimmo eččie vigua da mustelimmo , ken mittumii tapahtumii .Tulimmo igävih mielih , ku ei ole kunnivuo karjalan kielen kandajil omal mual , nagretah da matikoijah meidy ven’alazet dai omat , konzu opimmo pagizuttua omii .Eigo nävy ni Anukses , ni Petroskoil , nigo hierulois pihakirjutuksii karjalakse , enimytteh nygöi kaikil pergau silmii anglien kieli .Iče paheksimmo , ku emmo putilleh opastannuh omii lapsii omal aijal – painuimmo ruadoloih .
Kuundelijat käskiettih kirjuttua virguniekoile runo karjalan kielen probliemoih niškoi .Vastain : emmogo kirjuta , viego vähän opimmo stukoččie heijän sydämeh , ga eihäi kehtata lugie meijän kirjutuksii , toiči vie ei ni karjalazekse mennä .
Nikolai Zaitsev lugi uvven Voitonpäivy-kerdomuksen .Se sežo oli vähäzel igävy , kirjuttai sanoi : pidäy vie kohendua .Yksisama Nikolai Petrovičua on mielihyvä kuunnelta , ku tunnustutah toven karjalazet sanat , mielet , tavat .
Minä otin sananvuoron lugijannu olles , luvin kaksi runuo da kerdomuksen , kuduat on painettu vuvvennu 2001, konzu vie nuoril oli enämbi mielenkiinnitysty .Mustelin , kui sinä vuon kučuimmo Alavozen školah sanelemah Vladimir Brendojevah nähte hänen lesken Marja Nikolajevnan – lastu kerävyi täyzi opastunduperti , brihačut kai istuttih lattiel , kuunneltih karjalakse dai ven’akse kaksi čuassuu huogavumata .A Vas’a Veikki jo silloi kirjutti :
Karjalan Ukrainu – Anuksen piiri
Kazvoigo pelvastu , kazvoigo ruis …
Töllötäh peldoloil nälgäh kai hiiret –
Ohtoi da turbehet vaihtettih ruis …
Nygöi kaimaimmo jo omat Alavozen vil’l’at , Tuuksen kapustat , jiädih vai puhtahat Anuksen maijot da lihat – kussah vie net kestetänneh ?Vas’an da meijängi mielih vastain Vasilii Firsovan Yksikai-kerdomuksel , kuduan kiändi P’otr Sem’onov , sidä , tiettäväine , nagrettih .A sit vie mustoitin Vladimir Brendojevan kummakkahan runon , kuduanke kerran voitti lugijoin kilvas Diana Vergun – “Vaijoičči ”.
Lähtijes kaikin vie paistih keskenäh , löydyi uuttu omahistu da vahnembien tuttavua .Syväin myös hengästyi , a Anukses ajajes erähäs kohtas muga vesseläh rounoku muhahtih uuzi suuren laukan nimi “Koinižändäine ” – pädis ku kai Anuksen biznessumiehet tostevuttas , kenen mual eletäh , ruatah , bohatutah .
Anuksen liygiläzien elaijat, nagrot da huolet
карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский