Тексты

Maria Košeleva. Tradicionaližed tedod kut tarbhaine elon pala

подкорпус: публицистические тексты

Источник:

Kodima. № 6, 2018, с. 3

Maria Košeleva

Tradicionaližed tedod kut tarbhaine elon pala

вепсский
Младописьменный вепсский

Meletit
-ik
tö
, midä
om
tradicionaližed
tedod
? Midä
znamoičeb
nece
virkeh
da
mikš
se
om
tarbhaine
? Tradicionaližed
tedod
oma
mugoižed
tedod
, miččid
igähižed
rahvahad
saiba
ičeze
elospäi
da
mahtištospäi
. Ned
koskeba
rahvahiden
eloradoid
, kul’turad
, ekologijad
da
kelid
. Kaikid
nenid
tedoid
ristitud
kävutaba
ičeze
elos
i
andaba
polvespäi
polvehe
.

Kezakun
6.-8. päivil
Suomen
Helsinki-pälidnas mäni
seminar
, miččen
nimi
oli
”Rahvahiden
tradicionaližed
tedod
”. Seminaran
tegijan
oliba
Helsinkin üläopišt
, Arktikan nevondišt
, Suomen
verazmaiden ministerstv
da
IPBES-organizacijan ekspertad
. IPBES – nece
om
rahvazkeskeine
organizacii
, mitte
oppib
erazvuiččid
ekologijan
küzundoid
. Nece
organizacii
tegeb
üht
melentartušt
projektad
. Se
om
mugoine
tedodokument, miččehe
mülütadas
pohjoižmaiden rahvahiden
ekologižid
küzundoid
, problemoid
da
niiden
pätusid
. No
iče
rahvahita
nece
dokument
oliži
tühjan
. Sikš
tehtihe
-ki
mugoine
vastuz
. Necidä
dokumentad
tegeba
ekspertad
kaikes
miruspäi
: tetabad
tedomehed
, mantedajad
, valdmehišton
ezitajad
, etnografad
da
toižed
. Mugažo
projektaha
ühtneba
aspirantad
, kudambad
opendaba
erazvuiččiš
mirun
universitetoiš
da
oppiba
igähižid
rahvahid
da
heiden
elod
.
Paiči
projektan
radnikoid
vastusele
tuliba
Arktikan igähižiden
rahvahiden
ezitajad
kaikes
miruspäi
: Venämalpäi
, Suomenmaspäi
, Norvegiaspäi
, Amerikaspäi
. Igähižid
rahvahid
ezitiba
saamelaižed
, inuitad, aleutad, nencad da
vepsläižed
. Kaik
ned
oma
suriden
da
tetabiden
rahvahiden
sebroiden
ezitajad
.
Vastusen
päsijan oli
Helsinkin universitet
. Sen
radhonusiš
mäni
kaks’
seminaran
päiväd
, kus
homendesespäi
ehthasai
projektan
radnikad
ezitiba
dokumentan
paloid
da
starinoičiba
, midä
hö
oma
jo
tehnuded
. Hö
starinoičiba
necen
projektan
tarbhudes
-ki
. Sid’
rahvahiden
ezitajad
tegiba
küzundoid
da
ližaziba
tarbhaižid
azjoid
, miččid
ei
olend
dokumentas
. Mugoine
dialog
abuti
projektan
tegijoile
täutta
dokumentad
vai
heitta
sišpäi liža-azjad, a
iče
rahvahile
abuti
paremba
tedištada
toine
toižen
problemoiš
da
jagadas
toine
toiženke
ičeze
mahtištol
.
Koumandel
vastusen
päiväl
mäni
toine
seminar
, se
-ki
oli
tehtud
Helsinkin universitetas
. Seminaran
teman
oli
Arktikan rahvahiden
tradicionaližed
tedod
. Necen
seminaran
pätegendan
oli
ühtenzoitta
tedomehid
, politikoid da
rahvahiden
ezitajid
, miše
pagišta
tradicionaližiš
rahvahiden
tedoiš
da
niiden
roliš. Seminaran
aigan
tehtihe
erazvuiččid
dokladoid
da
panel’diskussijoid. Sile vastusele
voi
tulda
joga
tahtnik
, da
pidab
sanuda
, miše
rahvast
kerazihe
tozi
äi
. Äjile
oli
melentartušt
Arktikan igähižiden
rahvahiden
elo
. Ezitajile
tehtihe
äi
küzundoid
. Arktikan rahvahiden
problemoiden
enambišt
om
sidotud
pedroiden
kazvatamižehe, kalatesehe
da
ekologijaha
. Ved’
läz
kaikiš
Arktikan maiš
, kus
eläba
igähižed
rahvahad
, sadas
tarbhaižid
mankaivatusid vai
živatoid
da
kalad
. Ühtes
polespäi
se
om
tarbhaine
azj
ristituile
, no
se
lujas
painastab
londusehe
, il’maha
, živatoihe
, ühtel
sanal
– kaikihe
, mi
om
tarbhaine
igähižiden
rahvahiden
elon
täht
. Päküzund
om
siš, kut
tehta
muga
, miše
molembile
polile
oliži
hüvin
. Tradicionaližed
tedod
om
lujas
tarbhaine
azj
neciš
küzundas
. Igähižed
rahvahad
lujas
hüvin
tundeba
londust
da
tedaba
, kut
eläda
senke
kožmuses
. Siš oli
-ki
pagin
vastusel
.
Kut
sanuiba
iče
ühtnikad
, vastuz
oli
melentartuižen
, produktivižen
da
tarbhaižen. Se
abuti
täutta
tärktad
dokumentad
, miše
tulijas
aigas
valdmehišt
tedaiži
rahvahiden
oloiš
, a
iče
rahvahad
jagaižiba
ičeze
tradicionaližil
tedoil
mirunke
.