Тексты
Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь
Darja Hil’. Tundištagatoiš: Vengria!
Darja Hil’
Tundištagatoiš: Vengria!
вепсский
Младописьменный вепсский
Konz
ristitud meletaba , miččele verhale male ajada , vähä ken valičeb Vengriad .Neciš mas venälaine norišt tedab vähän : Budapešt , gul’aš , vampirad da Ferenc List .Vanhembad-žo ristitud meletaba , miše Vengria om ma , kus oma termaližed veded da hüväd kazvmused da plodud .Minä ičeki en ajaiži sihe teravas aigas , no Petroskoin universitet ühtes Oksfordan fondanke andoiba minei voimusen ühtneda Collegium Fenno-Ugricum-institutan hungarologijan kezakursale .Minun edes avaižihe uz’ mir .
Vengria – nece om kontinentaližen Evropan südäin da üksjaine suomalaiž-ugrilaine ezitai indoevropalaižes alovehes .Voib olda sikš rahvahan da kelen küzundad kaiken oma olnuded tärktad vengrialaižile .Sen polhe pagižeb tetab suomalaiž-ugrilaine tedomez’ Janoš Pustai (János Pusztay ).Hän-žo om Collegium Fenno-Ugricum-institutan pämez’ da kezakursiden tegii .
Täl vodel kursad mäniba Badačon’tomai-lidnas , mitte sijadase Balaton-järven pohjoižrandal .Lidnale om jo enamb 700 vot , hot’ sen tegendan oiged päiv ei ole tutab .Badačon’tomai-lidnan teidme konz-se käveliba rimalaižed .Sen polhe navediba starinoita sijaližed eläjad .Necidä vahvištoitab se , ozutesikš , miše mö toižiden üläopenikoidenke joga päivän mänem lekcijoile Rimalaine-tedme (”Romai út ”).Rimalaižed konz-se meletiba , miše kazvatada vinpuid Badačon’ (Badacsony )-mägipautkil om hüvä idei .Se oli todeks hüvän idejan .Ved’ nece vauged vin om jo amu tehnus legendaks da sil om čoma arv eskai kodiman irdpolel .Todeks , nece mägi om kuti sur’ vinpuiden pöud , mitte om čomitadud kaidoil tehuzil da tradicionaližil pertižil .Kaikjal oma znamad ”vin ”-sananke da kodikahad pened restoranad ezitanhil .Mugažo Badačon’tomajas sadas bazal’tad (Pühän Imren pühäkodi om tehtud bazal’taspäi ) da völ nece lidn konz-se oli Jozef Egri (József Egry )-pirdajan kodin .
Kursan lekcijad vedetihe Borbarátok (Vinan sebranikad )-restoranan karzinal , kacmata romantižehe da tünähä il’maha niil pagištihe tärktoiš azjoiš .Kahtes kursan nedališ mö , üläopenikad da lehtmehed Karjalaspäi , Marii Elaspäi , Mordoviaspäi , Komišpäi da Udmurtiaspäi , tundištimoiš Vengrian istorijanke , arhitekturanke da literaturanke , sen Nobelin laureatoidenke da tegopäidenke , kel’politikanke da sen problemoidenke .Erasil lekcijoil mö pagižim Komi valdkundas da sen kel’situacijas .Meiden opendajiden keskes oli Komin ezitai , hän kerazi meiden täht tarbhaižid da tärktoid tedoid rahvahaližen kelen elos .Kursiden aigan mö pagižim problemoiš , miččed oma toižil suomalaiž-ugrilaižil rahvahil , da satusiš , miččed oma rahvahaližiden valdkundoiden kel’politikas .Ičein täht minä homaičin , miše Karjala om oiktal tel : joukvestišt da literatur vepsän da karjalan kelil – nece om sur’ pl’us , rahvahaližiden keliden opendamine školiš – mugažo čoma azj .Hot’ openduzčasuiš da -formas oli toine da ei lujas vessel pagin professor Janošanke .
Meile anttihe voimuz tundištadas vengrian kel’he : urokoid vediba vengrialaižed üläopenikad , kudambad opendaba venän kel’t universitetas .Nored opendajad vediba muga urokoid , miše meile olnuiži kebnemba opetas .Kerdan Gergei (Gergely ), vengrialaine praktikant-kel’tedai , kerazi kaik meiden nimed da familijad , löuzi pojavad niihe vengrialaižed sanad da kuvazi necidä ühtel al’bomlehtel (midä sigä vaiše ei olend olnu ).Hän-žo tegi meiden täht üks’päiväižen ekskursijan Budapeštaha .Sid’ mö ajoim kaikil ajamil (eskai tutabal Budapeštan metrol , mitte om ezmäine kontinentaližel Evropal ).Mö söim restoranoiš da kacuim melentartuisijoid , kundeltes meiden vengrialašt praktikantad da eruditad .Heinkus Gergejal oli sündundpäiv da joga meišpäi kirjuti hänele penen praznikkirjeižen ičeze kelel .Minä kirjutin vepsän kelel .
Kacmata sihe , miše erasid lekcijoid meile lugiba erazvuiččiš universitetoišpäi kuctud opendajad , kursan päopendajan oli Janoš Pustai .Hän tuli minei mel’he kut ristit da kut tedomez’ .Hän tuli tundištamhas meidenke futbolkas ”Trondheim ”-kirjutesenke da sid’ minä el’genzin , miše hän om ”kebn’ ” da melentartuine mez’ .Hän oli lujas tark da südäimeline .Ku hän tezi üläopenikan kodikel’t , hän napri pagišta necil kelel hot’ vähän (mö hänenke pagižim suomen kelel äjak-se kerdad ).Mugažo professoral om hüvä jumoran riža .Nece om čoma kel’tedomez’ , poliglot (mö nügüd’-ki em tekoi , äjak kelid hän tedab ) da aktivist .Nece om ristit , kudambale ei ole üks’kaik , ristit , kudamb paksus nägeb edelpäi negativižid tendencijoid suomalaiž-ugrilaižes kel’mirus , no kaiken-se hänel om väged , miše tehta projektoid , painda kirjoid .Janoš om lujas rohked tedomez’ da varastab mugošt rohktut meišpäi .Hän sanui minei siš , kut om hüvä opeta ”varutomad ” azjad da siš , mikš nece om ližatoi azj .Hän sanui , miše pidab tehta ičeze azjad da ei sa kundelta nenid ristituid , kudambad sanuba , miše se om tühj da ei ole tärged .Hän iče-ki tegeb muga jo äi vozid .Tägä om miš meletada .
Professor oli toziavonaine meidenke da ičezenke .Erašti mö kundlim hänelpäi ei lujas hüväd sanad Venämas da Evropas , no iče-ki voim sanuda tot .Mi voib olda paremba avonašt dialogad erazvuiččiden kul’turiden ezitajiden keskes ?
Vengrias meid vastatihe hüvin .Nece om čoma ma , kus eläba südäimeližed ristitud i miččel om jüged istorii .Vengrialaižed oma joudajad da ripmatomad ristitud , kudambad kaiken oma avonaižed .Völ hö oma lujas adivoičetajad .Vengrialaine fizik da Nobelin laureat Deneš Gabor (Dénes Gábor ) kerdan sanui : ”Tulebad aigad ei sa endustada , no sidä voib loda ”.Sikš , otkat kirjutim (mittušt tehtihe Vengrias ) da kirjutagat ičetoi matkkirjaha mahton ajada Vengriaha !
Tundištagatoiš: Vengria!
вепсский
Младописьменный вепсский