Тексты
Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь
L’udmila Ivanova, Valentina MIRONOVA. Risto Bogdanov – karjalaine mies da enzimäine tutkii
L’udmila Ivanova, Valentina MIRONOVA
Risto Bogdanov – karjalaine mies da enzimäine tutkii
карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский
Vähä
ken tänäpäi tiedäy Risto Bogdanovua , ga Karjalan 100-vuozipäivän lähestyjes tahtozimmo suaja endizeh kundoh oigienmugažus da mustella karjalan rahvahan arvokkahan poijan nimie , kudai oli Karjalan tazavallan filolougizen tiedoalan allus .
Ei ammui , 16.-17.tuhukuudu , Petroskois oli pietty Kodialovehen luvendot -konferensii , kudamal oligi pagin Grigorii Bogdanovas da hänen panokses tazavallan histourieh da tiedoh .Ezitelmiä valmistajes Karjalan Tiedokeskuksen Tiedoarhiivas oli löytty mieldykiinnittäjiä ainehistuo , ga yhtelläh jäi vie ylen äijy tiijustettavua .
Grigorii Haritonovič Bogdanov oli roinnuhes 1.talvikuudu 1900 Vienan Karjalan Vuonnizen kyläh .Kyläläzet kučuttih händy Harittanan Riikokse libo Ristokse .Köyhäs perehes oli nelli lastu : vahnin Miihkali , toizekse vahnin – Riiko da kaksi nuorembua – Asjo da Vassilei .Muamo kuoli nuorennu , tuatto nai toizen kerran .Elaigu sil aigua oli jugei da nälgähine .
Riiko suurel himol opastui kyläškolas , äijän lugi .Kyläläzet musteltih händy pyöreirožazennu mustutukku brihačunnu , kudamal ainos oli kniigu käis .Nellitostuvuodehizennu häi lähti vahnemban vellen kel kazakakse bohatembah pereheh , sit ruadoi meččyzavodal da Murmanskan raududorogan rakendamizes .Sen ližäkse Risto ehti olla lämmittäjänny da konehmiehenny , händy kaksi kerdua työttih iäres ruavos vastustustoimiloin periä .
Vallankumovuksen jälles , vuozinnu 1918-1922, Vienan Karjalas oli jugei elaigu .Uudizet Suomespäi tuldih teriämbi migu Ven’alpäi .Riston tuatto akan da kahten nuoremban lapsenke lähti pagoh Suomeh .Talvel , vuozinnu 1919-1920, tiijonsuvaiččii Risto lähti opastumah Suomen opastajien gimnaazieh lyhytaigazih kursiloih , kuduat luadi Uhtuon tazavallan valdivo .Keviäl häi lähti siepäi iäres da keräi partizuanujoukon , se vojuičči Karjalan rajan lähäl .Sil aigua kuoli Riston vahnembi velli Miihkali .Hirvisalmen lähäl ruanittuu Ristuo työtäh Petroskoile parandumah .
Täs algavuu Riston poliittine taival .Erähien tiedoloin mugan , Risto rubei kuulumah kommunistoin partieh , ga omas eländykerdomukses täs šeikas häi iče ei mainiče nimidä .Vuvven 1921 allus Risto vallitah karjalazien voulostiloin Kemin ujezdan revkomah , Karjalan Ruadokommuunan korgiembah virrastoh .
Risto täytty vägie tahtou opastuo , dai händy työtäh Moskovah Päivännouzuruadajien Kommunistoin korgiehškolah , kus häi on vuodessah 1924.Kezäloman aigua hänel on partien ruaduo , ku häi kuuluu Uhtuon tazavallan ujezdan revkomah .Risto on Uhtuon ujezdan opastamizen kanzallisozaston piälikönny , häi perustau školii Vienan Karjalas .
Moskovan korgienškolan jälles häi tulou järilleh Petroskoile , ruadau opastandualal da partien hommis .Risto puaksuh kävyy omale muale , pidäy paginua kirjahmaltamattomien da umbikarjalazienke , sellittäy heile poliittizii kyzymyksii .Vuozinnu 1924-1925 häi on Punaine Karjala -lehten piätoimittajannu .Vuvvennu 1926 yhtyy enzimäzen kirjuttajien liiton – Proletaarieloin kirjuttajien Karjalazen assotsiatsien – perustamizeh .Karjalazien kirjuttajien toizel konferensiel , vuvvennu 1931, händy vallitah sen assotsiatsien haldivoh .Risto sil aigua jo äijän kirjuttau , sanou , ku pidäy kehittiä karjalan kieldy , kirjuttua omii runoloi .Hänen mieles , olis hyvä kirjuttua uuttu runuo kalevala-metriikan pohjal .Bogdanovan mieles , Petroskoil vältämättäh olis avattavu oma korgeiškola , kudai vois valmistua omii kanzallizii ruadajii .
Vuvvennu 1927 Ristol lykysti , hänes rodih Nevvostoliiton tiedoakadeemien heimokunnan tiedokomiisien ven’alas-suomelazen laitoksen praktikantu .Samannu vuvvennu häi muuttau Piiterih .Vuvves 1928 Risto jo iče pidäy luvendoloi rahvahanrunohuos Gertsenan opastanduinstituutan itämerensuomelazel ozastol .
Vuozinnu 1927-1928 Risto kävyy Tiedoakadeemien keriändymatkoih .Häi vie lapsennu hyvin tiezi da pidi suures kunnivos runoloi da suarnoi .Nuorete iče rubei kirjuttamah ainehistuo taldeheh , ga kai materjualat hävittih kanzallizen voinan aigua .Myöhembäh suadu ainehisto nygöigi on ruokos Karjalan tiedokeskuksen Tiedoarhiivas .Tutkijat korgiesti arvostetah niilöi .Risto pani mustoh ei vai eeppizii runoloi da suarnoi , häi enzimäzenny otti huomivoh vahnanaigazii luguloi , lapsien pajoloi , joiguloi , liygiläzii častuškoi .Häi enzimäzenny pani mustoh vienankarjalazien svuad’buritualan .Hänen kirjutetut mifolougizet kerdomukset oldih ainavot arhiivas läs viijenkymmenen vuvven aigua .
Risto rubei kirjuttamah tiedokirjutuksii , kudualoi jullatah Nevvostoliiton Tiedoakadeemien kogomuksis .Tiedoakadeemii omas puoles työndäy Suomen literatuuran liittoh Bogdanovan väil luajitun runokogomuksen , kudai myöhembäite suau suuren palkindon .
Talvikuun 1.päivänny 1929 Ristos rodih Nevvostoliiton Tiedoakadeemien aspirantu .Häi tahtoi roita kielentutkijakse , oli professoru Dmitrii Bubrihan da akadeemiekan Nikolai Marran opastujannu .Sil aigua Risto iče lugi luvendoloi Leningruadan valdivon korgiesškolas itämerensuomelazien kielien ozastol .Vuvvennu 1931 Risto kävyi ruadomatkah vepsäläzien luokse , sen jälles yhtes A .Mihkijevan da M .Hämäläizenke valmisti enzimäzen vepsän kielen aberin , kudai nägi päivänvalgien vuvvennu 1932.
Vuvvennu 1931 Petroskoil perustettih oma Tiedoinstituuttu , kuduah rubei kuulumah kuuzi ozastuo .Kielenozaston johtajakse kučuttih Risto Bogdanov , ga häi ei ehtinyh algua tädä ruaduo .Nenga korgiel tazol silkieskie katkei pienes kyläs rodivunnuon miehen elaigu .
Erähien tiedoloin mugah Risto kuoli vuvvennu 1931 libo 1932.Yhtes kniigas viäräh kuolenduvuvvekse on pandu 1941 vuozi .Kuolendupaikkua sežo emmo tiijä tarkah : kuoligo häi Piiterih vai Petroskoile .Kuolendusyysgi ei ole tieduo .
Risto Bogdanov – karjalaine mies da enzimäine tutkii
карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский