Тексты

Paušin Šan’uu. Aleksandr Barancev on meiden kuuluž heimolaine

подкорпус: публицистические тексты

Источник:

Oma Mua. № 15 (1555), 2021, с. 6

Paušin Šan’uu

Aleksandr Barancev on meiden kuuluž heimolaine

карельский: людиковское наречие
Новописьменный людиковский

Lyydilaine
A
. Barancev (20.04.1931-14.07.2012) rodiihez Pyhärven
čupus
, Peldoža-kyläs. Vuodel
1905 Peldožas oli
55 kodid
da
325 eläjäd
, no
kylä
suureni, sendäh
konz
aiguižed lapsed
omis perehispiäi
ei
lähtetty elämäh
toizih kylih
, hyö
strojittih omad kodid
sežo
Peldožas, siegi ižandoittih. Žiälikš, gu
nygyy
tädä
kyläd
ei
ole
, sie
eletäh
vaiku
kezämökkieläjäd.
Aleksandr Barancevan vahnembad
mollembad
oldih
Peldožaspiäi. Hänen tuatan – Iivanan Paušin – rodunnimi oli
Nikitinad, siid
familii muutettih Barancevakse. Hänen muamo
– Ignuoin Anni, Sekon Anni, rodiihes 21. talvkuud vuodel
1895. Annil da
Paušil oli
7 laste
. “Lyydin
kieliozuteksed”- kniigas on
muga
kirjutettu
A
. Barancevan vahnembis, hänen muam
saneli: ”⊂..⊃ Paušši se
poige
naitettih, mäni
miehele
. Siid
Borancou nai
, Sekoz otti
minun
. Davai
myö
siid
elädä
da
olda
, da
sit
elämižid da
kai
, da
siiten elimme-olimme, da
siit
kodin
sroiime, da
siit
toižen, da
siid
d’o
zavodiimme muga
elädä
. Ei
olnu
ni
vierahal
kord’al
viedih
ven’čale meit!”.
Vuodel
1938 Barancevan pereh
tuli
elämäh
Priäžah, siga
Aleksandr Barancev zavodi
opastumah školas
. Vuodel
1941 heiden
pereh
: tuat
, muam
da
kuuzi laste
lähtettih evakuacijah: ”Tämä
voine
zavodiiheze, siid
myö
elimme
Priäžäs
. Mužikke
minun
ruaduoi, a
minä
siid
lehmäd
da
heinäd
azuin
, da
niitän
da
lapsiden
ker
kodiz da
kai
⊂..⊃ Bombii ikkunat
, kai
pertiz murenzi ⊂...⊃ Ka
midä
azettuu, d’o
kezän
sen
ijun’an, ijul’an, augustal, lopul: ”Sobirače iäre
! Kaikkit, štobi
soberikatokseh, kem midä
voined ottai
! Kahtes
čuasus”... D’o
bombii Priäžän
, dai
kodit
, kai
ei
sua
mändä
lähikse, muga
bombii ⊂...⊃ Nägytäh kodit
, ku
sytytetäh, ka
eno hyvim meile
se
plam’a nägyu, ka
srašno kaččoi
: uidigamme myö
iäre
. Tulemme
, puutuimme mašinah, lidnah
pristanile meid
viedih
⊂..⊃ Sii myö
lidnaz yöm magažimme
, da
baržale da
Arhangel’skah meit posadittih, lähtimme sinnä
ajamah Vit’egrihpiäi. Ajamme, kaheksatoš päid
ajuoimme, do
mesta. A
siit
tuodih
meit Sookolah... Sokolaspiäi peresadittih toižeh
da
siid
ajuoimme poojezdal. Siid
N’andomah tulimme
... Siid
myö
d’iäimme sih
Arhangel’skah..” – muga
mušteli tädä
dygedad voinan
aigad
Aleksandr Barancevan muam
.
Vuodel
1944 lopus
pereh
tuli
Petroskoih, a
siid
Peldožah, Aleksandr opastui
Pyhärven
školas
i
eli
internatas. Siid
vuodel
1945 hänen pereh
siirdyi elämäh
Petroskoih.
Vuodel
1947-1951 A
. Barancev opastui
arhitekturnuois opištos, siid
lähti
armijah. Armijan
dälges
zavodi
ruadamah Petroskoin Specstroi-kontoras. Konz
hänele
täydyi 25 vuotte
, v.1956 A
. Barancev zavodi
opastumah Petroskoin universitetas suomelaž-ugrilaižes fakul’tetas. Yliopištos A
. Barancev opastui
ylen
hyvin
, i
opastundan
aigal
häin
sežo
iče
lugi englandin kielte
. Omad pyhärven
dialektad
(Peldožan dialekt
) häin
zavodi
lugemah da
tiedustamah aspiranturas, kus
opastui
viiž
vuotte
, v. 1961-1965, Kielen
, literatuuran da
hištorijan instituutas. Barancevan ličenzijatruad oli
nimitettu lyydin
dialektan fonetikale, i
vuodel
1963 A
. Barancev rubezi
ruadamah instituutas. Vuodel
1971 A
. Barancev puolišti oman
ličenzijatruadon Viros
, Tartun yliopištos.
Kielen
, literatuuran da
hištorijan institutas ruates, A
. Barancev kirjutti läs
50 tiedoruadod: kniigad, artikkelid
daigi sanakniigad. No
kaikis
kuulužimbakse minun
mieles
on
tulnu
”Lyydin
kieliozutuksed”- kird’
, kudai
piäzi
ilmi vuodel
1978. Kniigah oli
kerättu kieliozutuksed pyhärven
dialektal
kirjuttamad: kerdomuksed Pyhärves
, Pyhärven
rindal
olijas kylis
, kyliin
eläjiis imi., sežo
siit
on
olemas
kerdomuksed voinan
aigasgi. Kai
kerdomuksed A
. Barancev pagizutti omad muamod
– Anna
Barancevalpiäi. Kuigi hänen muam
, iče
A
. Barancev ylen
hyvin
pagizi omal pyhärven
dialektal
. Nygyy
kai
tekstad
”Lyydin
kieliozutuksed”- kird’aspiäi oldah
VepKar-korpusas (dictorpus.krc.karelia.ru).
A
. Barancev ruadoi meiden
instituutas läs
30 vuotte
. Instituutan internuot-sivul sežo
voitte
lugeda
hänen tiedomatkas: http://illhportal.krc.karelia.ru/section.php?id=2663