Тексты

Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь

Nikolai Zaitsev. Rakkahus suviyös

Nikolai Zaitsev

Rakkahus suviyös

карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский

“Rakkahus

– on

ainavo

tarkastettu

taba

voittua

riähkän

čusve.”
Sigmund Freud

Tyyni

jogi

magai

gu

väzynyh

räken

kezäpäivän

jälles

. Peitti

kai

kalat

omih

viluzih haudazih

. Ajoi

čirkat

heinikköh

. Ei

ni

piendy

pullon

särähtysty

, mi

kiinittäs

siiman

. Kezäehty ei

uskaldannuh

kalakeittuo. Karttuzen Vit’a piätti

vie

kodvazen

istuo

jogirannan

mättähäl

, hot

mieli

oli

atkal

, rungua

patiškoitti. Oli

žiäli

aigua

da

tyhjäh

piettyy

šlöpöidy, kuduan

tagajalgah

oli

tungenuh

havvin

ongen

. Tahtoi

jo

kiärie

siiman

ongiruagah

, ga

pullo

čukeldih

vedeh

. Brihačču

työndi

siiman

välläle

. “Haugi

!.. Anna

hyvin

lainuou

.”
Siimu

oli

kiini

. Ei

tahtonuh

sidä

katkata

. Häi

uinduštanilois čukeldih

jo

toizen

kerran

vedeh

hagopuun rinnale

, kuduan

alle

haugi

oli

kiinitännyh

siiman

. Vien

al

häi

oli

hätken

, työndi

ilmubul’kuloi. Nouzi

vezilabien mättähäle

lämbeilemäh ehtypäiväzeh. Häi

särähtelih

, hambahat

kalištih. Märrät

tukat

levittih

korvile

i

niis

levii

jogimuvan duuhu

. Pal’l’ahal

selläl

virui

jogimadoine.
‒ Ongitatgo? kuului

pajuvičikön tagan

pehmei

luaskavu

iäni

.
Brihačču

kiänäldih. Kyzyi

oli

školan

pionieruohjuaju Irina Borisovna Pottojeva. Häi

oli

menemäs

kezoirannale

, ku

dogadii

randumättähäl istujan yheksänden

kluasan

opastujan

Karttužen Viktoran.
‒ Viktor Karttunen?.. Midäbo

sinä

täs

kyyristelettös? seizatui

Irina Borisovna. Häi

kačoi

tarkah

brihačun

korgiedu

ahavoittuu

selgiä

. Sit

häi

hil’l’akkazeh

muheloittajen

heityi

randumättähäle da

kyzyi

:
‒ Voibigo kaččuo

, kui

suat

kalan

? vesselästi

nagrahtih naine

. Järgieh

häi

rohkiesti

, gu

tuttavu

kykistyi

brihačun

rinnale

. Hämmästykses

brihačul

kadoi

iäni

, häi

ei

voinnuh

ni

kieldy

lekahuttua

. Häi

pidi

ongiruagua

käzis

i

hil’l’akkazeh

riuhtoi

siimua

.
Irina Borisovna rohkiesti

, gu

mitustahto

tyttöine

, vesselät

muheloittajat ilmiet

, istuldih

brihačun

rinnale

. Kačoi

alastomua

Viktoran selgiä

, kudai

kezäloman

aigah

oli

päivitynnyh

mustakse

šokoluadakse

. Kezäahavat oldih

kovendettu

selgynahkan. Selgy

oli

korgei

, gu

brihan

selgy

.
Brihačču

huij ustelih. Ga

kuibo, Irina Borisovna oli

hänen

endine

pionieruohjuaju, vahnu

neidine

. Midäbo

häi

istuihes

nenga

rinnale

? “Hot’

pieni

huigiene olis

, ga

ei

nenga

rinnale

tulis

,” tostih

brihačču

. Opastujannu

händy

pidi

kuunnivoij a

, hos

pionieruohjuaju oli

vagavu

, ga

toizielpäi

hyvä

dovariššu

školan

opastujile

.
‒ Ongo se

kiini

?
‒ On

se

haugi

, se

hagopuun al

, odva

vastai

brihačču

.
‒ Paha

dielo

, nikui

et

sidä

sua

...
‒ Vie

kerdu

čukelduakseh

pidäy

... burahtih

varatessah brihačču

.
‒ Älä

vie

! Sinä

särizet

, sinä

kylmit

, sinul

kai

hambahat

kalistah, šupetti

uvvessah

vienol

iänel

Irina Borisovna.
Se

oli

gu

pajozen

iäni

. Sit

iänes

oli

midälienne

ylen

lähästy

, lämmiä

da

huoldu

. Häi

muheloittajen

eistyi

ihan

rinnale

. Ruskennuot rozat oldih

brihačun

rožien

rinnal

. Palavu

puaksu

hengitys

koskih

brihačun

ilmielöi

vaste

. Luaskavat

silmät

losnittih, gu

tiähtet

talvitaivahal. Ohavuksis

nävyttih

yksinäzet

syvät

rupit

. Häi

oli

vahnu

neidine

loitos

piäle

kolmenkymmenen

.
Viktor Karttunen oli

korgei

kazvol

. Rungu

oli

kehitynnyh

. Briha

oli

školan

hyvä

sportumies

. Se

nägyi

hänen

rungas

da

kävelytavas. Mielel

oli

vessel

, ainos

hyväs

sovus

opastujien

keskes

.
Alastoi

ahavoittu

brihačun

selgy

lumovutti kaččojua

. Irina Borisovna ei

voinnuh

olla

koskemata sidä

kämmenel

.
‒ Sinä

vie

ynny särizet

, šupetti

uvvessah

luaskaval

iänel

Irina Borisovna. ‒ Selläl

on

jogimadoine. Otan

sen

i

lykkiän

vedeh

. Lämmin

pehmei

käzi

laskih

selläle

. Se

lämmitti

, liikui

hil’l’akazeh selgiä

pitkin

sit

poikkizin

da

hil’l’akkazeh

laskih

vyödälykseh

. Brihačču

kačahtih

neidizeh

, silmät

kiirotetut. “Midäbo

tämä

Ira Borisovna ‒ pionieruohjuaju duumaiččou

? Kus

on

hänen

se

pionerskoi rehelline sana

? A

vet

tämä

pionieruohjuaju oli

pravvakas

, kunnolline

, pionieran sanan

pidäi

. Häi

oli

juurutannuh

pionieroin mieleh

idein borčuij a

rauhan

puoles

kogo

muailmas

da

kommunizman rakendamizes. Nygöi

tämä

oli

ihan

toine

ristikanzu

, luaskavu

, lämmin

, ylen

lähäine

gu

...” Brihačču

kačoi

neidizen

silmih

i

tunzi syväimes rauhattomua

.
Irina Borisovna muheloittajen

hil’l’akkazeh

painoi

palavan

rožan

brihačun

rožale

, salbai

luomet

. “Ku

ei

nygöi

... ga

sit

konzubo?” kuohahtih

palavu

mieli

. Rinnal

oli

nuori

brihačču

, gu

briha

, kudai

ei

olluh

toizien

moine

. Häi

oli

mielehine

, čoma

, putilline

, vie

puhtas

.
Brihačču

kačoi

neidizeh

, nosti

kämmenen

, buitogu varatessah, neidizen

rožale

. Sebäi

käzil

rungan

da

väil

painoi

rynnästy

vaste

.
‒ Vuota

... kodvaine

... puaksuh

hengittäjen

, šupetti

Irina Borisovna. Ga

se

oli

muga

sanottu

.
Tämä

läkehtyi

kezäehty, kudai

painoi

heidy

mollembii

, hävii

kunnelienne

loitos

. Neidizen

kebjieh

sivotut valgiet

tukat

liestyttih

mättähäle

. Ehtypäiväine, buiteku huigies

ruskennuh

, kiirehti

peittyö

mečän

tuakse

. Joves

nouzi

sagei

udu

, peitti

hämäräl kaiken

rannan

. Kuului

vai

loittoine

hengitys

, buitogu vedehine oli

nossuh

hengittämäh

vien

piäle

.
Jovel

šl’obahtih kala

. Hyö

havačuttih

.
‒ Vit’a, Vit’a! Mittuman

myö

olemmo

ottanuh

ičele

riähkän

? Irina Borisovnan silmih

nostih

kyynälet

.
‒ Ongo riähky

olemas

? Eihäi sidä

ole

, muga

meidy

opastetah

školas

, irounienke nagrahtih brihačču

, häi

huij ustelih kaččuo

naizeh

. Inehmine

kyynälis

ozuttih

ylen

vahnakse

.
Viktor painoi

piän

alah

. Syväin

oli

tyhjy

. Buitogu händy

oli

tuulel

puistettu

. Täh

päivässäh

pionieruohjuaju oli

suures

kunnivos

. “Kunnebo kadoi

hänen

kunnivo

? Pidihäi tapahtuo

tälleh

... Midä

se

... äglästih

tälle

rannale

.” punoihes

mieli

brihačun

piäs

.
Kazvol

Irina Borisovna oli

metri

kaheksakymmenkaheksa – hyvä

kazvo

miehele

, ga

ei

pädii

neidizele

. Tukat

hänel

oldih

valgiet

, gu

tuuhei

pelvaspivo

. I

vie

hänel

oli

omaluaduine

korgiel

neidizel

edehpäi

työndynyh

leugu

. Olgupiät

oldih

leviet

da

kuivahkot

. Landehet

sežo

oldih

leviet

kylläzet

, jallat

vägevät

, gu

atlietal

. Erähät

opastujat

muheloittajen

kannatettih

Pelkožen Kaarlon irouniedu: “Slona kaidazes Pionieran pertis

.”
Naizen

ulgonägö

nikui

ei

päinnyh hänen

pehmiele

harakterile. Et

midä

sano

, olettelou

erähäl

neidizel

muga

: “Vieldi Irinka rodivuhuu ozattoman

lotoreinoin bilietän

– neidizen

ozan

”, sanoi

kuito hänen

ystävätär opastai

Ziina omale

sulhazele

.
Gu

todeh

verdailla

Irinua Borisovnua toizih

školan

nuorih

opastajih

, ga

voibi

sanuo

hänen

ulgonägö

, tiettäväine

, oli

pettymys

neidizele

. Se

on

suuri

vastus

ystävän

löydämizes da

miehele

menendäs

. Hänel

ei

olluh

ystäviä

, eigo ni

ystävätärdy. Häi

oli

gu

vieras

täs

kyläs

. Čomat

neidizet

ollah

ainos

nägyvis

. Tuhmih

niken

ei

kačo

– uduverho peittäy

heij ät nägymättömäkse

. Häneh

niken

ei

kaččonuh

, eigo muheloittanuh, paiči

niidy

kylän

miehii

, kuduat

ečittih

lahuo

aidua

.
Brihačul

himoitti

pajeta

iäres

. Häi

kačoi

bokkah

. Tunzi iččie

muanitetunnu. Oli

hänen

silmis

abiedu

da

rauhattomua

. Händy

oli

todeh

muanitettu

. Kyynälis

Irina Borisovna ozuttih

ruavahakse

.
‒ Vit’a, älä

tuskiččei! sanoi

naine

itkusilmis. ‒ Sinä

et

ole

viäry

... et

ole

. Täh

iče

minä

olen

viäry

.
Irina Borisovna rubei

rauhoittumah

. Häi

kuohunke

vedi

suul

ilmua

hengeh

, nosteli

levielöi

olgupiälöi

. Kyynälet

oldih

ei

kui

tavallizel

neidizel

. Net

juostih

, gu

kaksi

ojua

.
Vot

Spiridonovan Leenal, juohtui

Viktoran mieleh

, kyynälyöt ollah

näbiet

, viertäh

toine

toizen

peräh

, gu

kagluhelmyzet.
Kodvazen

peräs

Irina rauhoitui

da

hengähtih

syväh

:
‒ Tämä

oli

taigurakkahus, Vit’a... Sentäh

oligi kebjei

voittua

huigien

čusve. On

huigei

täs

sinunke

paista

, jygei

on

vaikkanigi olla

, vähäzel

muhahtih

Irina Borisovna. ‒ Sinä

olet

nuori

, ga

minä

tunnustan

sinule

. Sentäh

ku

minä

nikenenke

en

ole

olluh

nenga

lähäl

enne

sinuu

, kui

täs

sinunke

. Häi

kačahti brihačun

silmih

… Se

on

minul

suuri

vaivu

. Minä

kadehtin

! Kadehtin

kaikkii

hyvii

pienii

neidizii

, kuduat

eletäh

täl

mual

da

tavallizesti

kačotah

alahanpäi

yläh

nuorih

miehih

. Keh

minä

kačon

, ga

kaikin

kiätäh piät

bokkah

. Gu

tiedäzit

sinä

, kui

kadehus

kal vuau syväindy

. Ei

ole

minul

omua

sij ua täs

kyläs

, ečin

, en

voi

sidä

löydiä

. Vot

, Vit’a, sinä

et

vie

voi

arvata

, mittumat

ollah

net

valpahat

vägevät

unettomien

yölöin

čusviet

! Minä

en

ole

čoma

. Minul

tässäh

ei

ole

brihua

.
Häi

kačahtih

muheloittajen

brihaččuh

:
‒ Minä

olen

gu

vieras

tiä

. Elän

gu

tyhjäh

… Minul

on

jo

äij y igiä

. Minä

täh

näivistyn

da

vahnanen

. Minä

en

voi

nenga

eliä

. A

vet

tahtozin

kuolendassah

oppie

, tundemattoman

minule

, miehen

rakkahuon

täs

muallizes

ruajus

. Sidä

ei

olluh

täh

päivässäh

. Se

on

, onnuako

, kielletty

minule

ielleh

.
Taivas

valgeni

. Huondesudu rubei

jo

nouzemah

yläh

.
Naine

nouzi

selgiemäh

. Hänen

valgei

rungu

oli

gu

vestetty

mruamoras

. Vai

enne

kuvan

jälgimästy hivondua

kuvanvestäi

punaldih

koufi edu juomah

, ga

ei

ni

tulluh

loppemah

ruaduo

. Irinan Borisovnan monumental’noi rungu

, kuduadu

vähäzel

pehmendi

huonesudu, muhaškoitti brihaččuu

.
Hyö

erottih

omih

čurih

. Niken

heidy

ei

nähnyh

.
Irina Borisovna tuli

pertih

. Kuadui

magavosij ale i

painoi

piän

pielukseh

. Kogo

toizen

päivän

magai

, gu

uallon

Luadogan

rannale

lykätty

parzi

. Kus

muijal

, gu

vai

omas

pertis

voibi

itkie

, painajen

rožat

pielukseh

. Mieleh

murdih virkeh

, kudai

oli

pakkunuh

Irina Borisovnan huulilpäi

: “Mittuman

myö

olemmo

ottanuh

ičele

riähkän

...” Se

vägeh

tungihes

mieleh

, painoi

hengie

i

ei

olluh

mahtuo huškata

sidä

jogeh

da

upottua

. Suolastu

kyynäldy

valui

i

kai

tulii

muailmu

punoihes

. Ottua

vastah

jogapäivällisty pos’olkan

elostu

häi

enämbiä

ei

voinnuh

. Suuri

oli

huigien

varavo

rahvahien

ies

. Jugei

i

huovis

ozuttih

elos

tiä

zavodan

alovehel

.
Meni

kezä

. Läheni

syvyskuu

. Irina Borisovna kerran

huondeksel

kačoi

iččiedäh zirkalos

(muite

häi

ainos

ymmärdi kai

kuvastimet

loitoči

) da

huavai

ilmielöis

muutostu

. Ellendi

, ku

oli

... “Kui

nygöi

ielleh

suaha

maltua

eliä

ei

tuhmal

neidizel

? Žiälehytty bokaspäi

en

tahto

. Sanon

, ku

pidäy

kaččuo

tovele

silmih

. Pidäy

karastua

iččiedäni, ku

olet

yhty

tottu

alenduksen

alaine

vastah

tulijoin

silmis

, kuni

nahku

ei

puudu

, kuni

se

ei

tule

kovakse

da

vilukse

kui

krokodiilal

. Minul

kai

roih

hyvin

. Nygöi

minul

roih

kedä

suvaij a

, kenes

pidiä

huoldu

. Pidäy

kazvattua

lapsi

da

eliä

vahnassah…
Tämä

vuottamatoi

mielen

kiänälmys

rauhoitti

Irina Borisovnua. Häi

luaskavasti pidi

ryndähän

peitos

enzimästy

rakkahuttu

. Enzi

kerdua

eläjes

tunzi iččiedäh taza-arvozennu

toizien

keskes

. Ies

selgeni

eloksen

dorogu

.
Hyö

hätken

ei

nähty

toine

tostu

. Tavattih

vaste

elokuun

lopul

juamal

.
‒ Vit’a, minä

huomei

ajan

iäres

Ven’ale

. Sinä

älä

tuskiččei. En

igänäh

hengiä

nikelle

nimidä

... Ei

minule

moine

hirvei

olluh

rakkahuon

riähky

. Tiä

kyläs

minule

srašnoi roih

huigei

riähkiän jälles

, ku

kaikin

, vazitessah šupetti

Irina Borisovna.
Viktor hädävynnyh

seizoi

dorogal

Irina Borisovnan ies

da

huij ustelih vaikkani

. Naine

vuotti

Viktoran proššaičendussanua. Viktor vai

myödäzesti viglahutti silmil

. Häi

tunzi, kui

hänen

syväimes murdah toine

abei

huigei

– häi

petti

Leena Spiridonovan puhtahan

syväimellizen sammumattoman

rakkahuon

.
Ga

yksikai

Viktoran nuoreh

syväimeh tahtomata ij äkse jiäy

suviyön enzimäine

rakkahus

.