Тексты

Пашкова (Артемьева) Зоя. Kummua sanot!

подкорпус: публицистические тексты

Источник:

Oma mua. № 34, 2023, с. 10

Пашкова (Артемьева) Зоя

Kummua sanot!

карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский

Talvel
vuvvennu
1966 muamo
rubei
panettamah
hambahii
. Hänel
pidi
ajella
Karhumägeh avtoubusal
protezistalluo niidy
miäriämäh
. Kai
olis
olluh
kudakui
, ga
astuo
tiešuarassah
pidi
kolme
kilometrii
aijoi
huondeksel
da
vie
toine
moine
illal
myöhä
kodih
tulles
. Hyvä
oli
, ku
liene
ugodinnuh
mi
kyydi, vesselembi, dai
ei
muga
äijäl
varaitannuh
.
Ga
se
, midä
kuulin
jo
enne
, ei
anna
rauhua
. Yhtes
hierus
naizel
, kudai
astui
myöhä
illal
kodih
, ei
vedellyh
. Häneh
tartui
yksinäine
hukku
, sen
periä
naizel
pidi
nosta
puuh
da
istuo
sie
huondeksessah
. Pellasti
händy
čamodanaine, kudamas
oli
žurnualu
da
spičkat
. Kui
net
päittih! Häi
sytytteli bumuagua
palamah
da
lykki
alah
puun
juurel
. Muga
häi
jäi
eloh
. Muamo
saneli
, ku
kai
kahtei
dai
kolmei
olles
varaitti
astuo
meččiä
myö
. Kuibo voitat
hukan
ilmai
orožua
?
Muaman
varuandan
nähtyy tuatto
sanoi
: "Avoi-voooi... Vikse
ylen
suuri
himo
on
sinul
čomendellakseh
! Näen minä
, Маn’a, kui
sinä
omii
ajeluksii
varuat
". Tuatto
siirdi
lahkon
keitändypertin
latties
da
nosti
siepäi
orožuvoil kuariččijan kiärröksen. Oijendi
sen
muamale
da
sanoi
: "Täs
sinul
, Маn’a, merkkiraketnietsu. Vie
voinan
aij ois peittelin
sidä
, toinah
konzu
pädöy
. Vikse
se
aigu
on
tulluh
. Älä
varua
, Маn’a, enämbiä
nikedä
! Ku
nähnet
hukan
, ammu
sil
kohti
piäh
, dai
kai
!". Маn’al ihastuksis
kai
väit
katkettih
: "Stepana, kusbo enne
olit
? Ainos
huaveilin
, mi
olis
hyvä
orožanke
avtoubusassah astuo
... Ga
vai
sit
jälles
, linnas
, orožanke
huigei
olis
kävellä
. A
nengoman
pienenke
piššalizenke kebjei
roih
, dai
nygöi
ni
kondiedu
varua
en
! Ga
miksebo
, St’opа, enne
et
tädä
minule
andanuh
?" "Ga
varain
sinun
tabua
, Маn’a..." "Midä
, midäbo
varait
?" "Ga
taki
mustat
sen
kerran
heinarrel
... Konzu
meij än heinän
vastahottai
, kehveli
sidä
vedäkkäh
, kahtu
heinysuattuo
tuli
ottamah
gospostavkoih... Yhten
suaton
otti
, ga
tostu
ei
hyväksynnyh
, sanoi
buite
heiny
on
palanuh
... А sit
sinä
, Маn’a, kiroit
hänen
muas
läbi
, kai
lehtet
lepäs
säristih
! Tiettäväine
, sinä
, Маn’a, olit
oigies
, konzu
kirruit
hänele
, ku
myö
täytimmö
kai
omat
"ruadopäivät
", ku
heinät
oli
pandu
suattoh
yhtes
päiväs
, dai
heinät
oldih
yhtes
kerras
niitetyt. Ga
Kuz’mal pidi
hindua
hyglyttiä, – häi
, midä
ni
sano
– oli
vastahottai
!". "Ga
ei
sit
Kuz’mas palastu
pakkunuh
, minä
yksikai
olin
oigies
, hänel
rodih
toinegi suatto
hyväksyö
!". "Gа dielo
on
sit
, ku
minä
näin
, kui
sinä
, Маn’a, haraval
muadu
vaste
löit
. А ku
ollus
sinul
käis
, Маn’a, raketnietsu, sit
olizit
ambunuh, ihan
tottu
, sen
heinän
vastahottajan
!" Ielleh
tuatto
jatkoi
: "Ga
ičei kačo
... Gu
olizit
ambunuh sen
Kuz’man, sit
eihäi olis
häi
yksin
palanuh
, ga
net
kaksi
suattuo
olis
yhtel
tiel
mendy
. Istuzit
sinä
, Маn’a, vuvven-toizen tyrmäs
. Nengoman
heinänvastahottajan periä
enämbiä
sinule
ei
annettus. Dai
rahvas
oldas sinun
puolel
. Ga
gospostavkan pluanan
rikkomizes
, da
vie
, sidä
huonombi, kahten
suaton
poltamizes
, gosudarstvan elon
hävittämizes
, istuzit
sinä
, Man’a, vuottu
kymmene
, kui
enne
Stalinan aigua
oli
. Minä
kunne
olizin
jiännyh
? Ičego lehmiä
lypsäzin
? Kehnoksego se
minul
pidi
?" "Ga
tottu
sanot
, St’opа... Kui
hyvin
sinä
kai
maltat
smiettie
, kaiken
oigieh
ellendät
... Maltatgi sinä
, St’opа, huoldu
pidiä
..."
Huondeksel
akan
lähtijes
St’opаn potakoičči
händy
: "Ga
yhtelläh
pie
mieldy
, tyhjiä
älä
piššalistu sumkaspäi
nostele
, kenbo tiedäy
...". Sit
astui
hänenke
aidassah
da
sanoi
: "Älä
varua
nimidä
, kai
roih
hyvin
".
Kodih
muamo
tuli
jo
pimies
. Ukko
nägi
oman
Man’an hyväs
mieles
, häi
nagroi
čomal
suul
, uuzii
hambahii
ozuttajen
. Tuatto
sanoi
: "Näen, mittuine
čoma
nygöi
olet
. Ga
miksebo
sinun
sumkaspäi
porohal
tulou
? Jokse
hukan
ammuit
?" Pitky
oli
Man’an pagin
, huondeksessah
. Vai
yhten
häi
peitti
ukospäi
, sen
, ku
ei
kuunelluh hänen
sanua
olla
ottamattah
piššalistu sumkaspäi
dielottah
. A
dielo
rodih
moine
... Konzu
häi
meni
protezistan ruadopertih
, rubei
pokoroiččemahes luadie
hammasprotezat teriämbä, sentäh
ku
häi
eläy
hierus
, da
joga
kerdua
varuau
loitos
ajella
, sentäh
ku
varuau
ku
hukku
tulou
vastan
. Sih
protezistu oli
vastannuh
, ku
äijy
on
teidy
mostu
, kelle
pidäy
valmistua
kai
teriämbä da
hyvin
. "Ellendin
", sanoi
Маn’a. Häi
nägi
, ku
on
tulluh
aigu
ottua
sumkaspäi
se
, mi
auttau
teriämbä suaha
uvvet
hambahat
. Astiet
ruahtonke
da
kannateksenke
da
sulatetun voinke
oldih
sumkan
pohjas
. Niilöin
suamizekse
enne
pidi
ottua
iäres
kai
se
, mi
oli
piälepäi
. Dai
rodih
muga
, ku
huolittajen
, Маn’a nosti
protezistan edeh
oman
piššalizen. Häi
ei
vonnuh ni
smiettie
, ku
se
nenga
lyhendäy
hambahien
luadimizen
. Protezistu kerras
rubei
muheloittamah
da
sanoi
, ku
jo
tänäpäi
luadiu
jälgimäzen miäriändän
da
ku
kai
ollou
hyvin
, hänel
ei
ni
pie
enämbä tulla
.
Huondeksel
lähti
Маn’a laukkah
leibiä
tuomah
. А laukalluo
Pimen-died’oin ymbäri
tukku
akkua
kuunellah, midä
häi
löyhkäy
. Astui
Маn’a laukkassah
da
kuundelou
, midä
died’oi
sanelou
: "Ajoin
minä
toizele
Spirovščinale, kačon
ga
ni
silmii
en
voi
uskuo
... Hukku
viruu
töllönnyh
, ga
karvat
on
palettu
. Mil
liene
ammuttu
? En
tiijä
. Ga
se
vie
olgah
... Palazen
peräs
viruu
vie
yksi
hukku
, dorogan
toizel
puolel
kolmas
... Moine
rodih
minul
struasti! Minun
regi
täyzi
vaste
pastettuu leibiä
, sen
duuhu
viijeltostu metril
mečäsgi nenäh
tulou
. Vai
oli
kerdu
... Riuhtain
minä
omua
Pobeda-hevon längilöi dai
lennätimmö kyläh
! Vaste
nygöi
sain
vähäzel
hengähtiäkseh
. Kui
olis
suaha
tiediä
, ken
meij än kyläs
ollou
moine
"vorošilovskii strelok"? Ottazin
händy
vardoiččijakse
, konzu
uvvessah
Kumsah lähten
". Rahvas
ei
uskottu
: "Älä
, älä
, emmo
myö
kuulluh
ni
ammundua
eigo nikedä
vierastu
kyläh
ei
ole
käynnyh
". Died’oi
jatkoi
: "Olen
minä
kuulluh
, ku
linnas
jogahizes
ammutus hukas
annetah
kogonazen
puačkan
uuttu
patronua
. Se
on
ihan
toine
dielo
, net
ei
olla
meijän
käzil
täytetyt da
vahnal
kuatančuvoilukal typityt patronat
!" Tämän
kuultuu Маn’a uvvessah
unohti
ukon
kiellon
"Älä
vai
nikelle
nimidä
sanele
!" Häi
harpai
kaikkien
edeh
da
sanoi
: "Se
on
minun
ruado
, minä
net
hukat
ammuin
..." Da
ylbienny
azetui
. Rahvas
uvvessah
luajittih
mölyn
, a
died’oi
kirčisti
silmät
da
sanoi
: "Ei
voi
olla
! Ku
nengoine
pieni
hondoine
akkaine
da
kerras
kolme
hukkua
tappas
? Ei
, en
nikonzu
usko
!"
A
työ
uskottogo? Ga
ni
minä
en
usko
. Kaikes
täs
kirjutukses
vaiku
algu
voibi
olla
tozi
, kai
muu
on
sulakuun
muanitus
.
Tahtonetto
uskokkua
, etto
tahto
– älgiä
, ga
kuvas
on
minun
tuatto
, Artemjev Stepan Petrovič, viizikymmen
viizi
vuottu
igiä
. Häi
oli
vessel
ristikanzu
, ainos
maltoi
kummua
sanella
.
Kuvas
on
se
kerdu
, konzu
tuatto
iški
kihlat
, maltaugo häi
seizuo
parrel
...