Тексты
Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь
Petrov Vladimir . Meččy da sen elaigu. 2
Petrov Vladimir
Meččy da sen elaigu. 2
карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский
HEINY-TUHJOZEN KATE
Kazvajat mečän mual heinät da pienet tuhjozet azetetah heinytuhjozen kate .Se kate joga meččypaikoil on oma .Erähis kohtis sit on vai yhtet heinät , erähis net kazvetah yhtes tuhjozien kel , erähisgi enimite ollah vai tuhjozet .Havvumečis enimite kazvetah must’oi - da buolutuhjozet .Meijän pedäjikkölöis voimmo nähtä vägi sagieh da turbieh kazvajua must’oi - da buolutuhjozii , kudamas kazvetah suuret palat meččymualoi .
Ihan lysti tuhjoine havvumečäs voi vastata : pohjazen lineja , pikkarazet lehtyzet istutah huonoloil hoikkazil varbazil , kudamat hiivotah muadu myö , kukkazet ollah pikoi pikkarazet valgiet kellozet kaldunuot alah päi .
Lehtimečis puaksumbah vastuammo heinykattien , tuhjostu on vähä , voi ei olla ni ihan ainavuo .
Heiny-tuhjozen kate on puuseizondan matkua myö jarussu .Sentäh min sagiembah ollou puuseizo , sen pahembi on heiny-tuhjozen kattien kazvandu .Kačottavakse voimmo ottua pedäjikön : sagies pedäjikös , kus oksupijat seizotah toine toizes kiini i puuloin al on pilkežy , must’oituhjozet kazvetah huonot , kukitah vähän , ollah harvah .Maksau vai harvendua sagevus , kui vuvves piäliči must’oižikko kazvoittuu vägi turbiekse , tävvin oksin ruvetah rippumah suuret marjat .
Kai nämmä kazvamizet ollah pilvivoimittajat , valgiet kukat hyvin nävytäh sagies mečäs , ku vai parembi löyttäs mehiläzet .
Mečän linnut da hurtat marjoin syöjes kannellah siemenii erähih kohtih , toizekse , kudamis heinis ei ole marjua , siemenet niilöin ollah moizet pienet da kebjiet , kui pölyzet .Se on sih niškoi , ku net kazvetah sydämes meččiä , täs tuule äijäl ei , sentäh moizet hienot siemenyzet voi kannella tuulen hil’l’aine puhaldus .Kolmandekse erähien heinien siemenii kannellah kudžoit .Vie heinät voijah työndyö juurien vuoh , da ussien vuoh .
Buolat da must’oižikot mugagi voijah juurien vuoh levevyö joga čurah päi , niilöin juuret on kui nuorazet , virutah net kerras meččyalustan al , joga vuottu juuret pitketäh , šorpistutah , kudamis roittahes aiven uvvet i uvvet tuhjozet .Yksi tuhjoine eläy viizi-seiččie vuottu , a kai kate äijin kymmenin vuozin .Joga kazvamizet , kudamis kerävyy heiny-tuhjozen kate , talviaigua menetetäh , kui voijah .Must’oil talvekse pakutah kai lehtyzet i oksat seizotah vihandalleh , no lehtilöitä .Buolu omii lehtilöi ei kirvota muga i seizou kaiken aijan lehtilöin kel .Mugagi i heinät : yhtet talvekse kellistytäh-harmistutah , eloh jiäjäh vai juuren syväimet , toizet kai talvilumen al ollah vihandannu , se hyvin nägyy keviäl , kerras kui vai sulau lumi .
Aigazel kevätaigua myö voimmo vastata kazvamizii , kudamat muan piäl ollah vai vähän verran .Yksi niilöis on sinine lumenaluine .
Muan piäl nouzou kerras vai puuloin al sulau lumi , terväzeh kukkiu , jälgeh sidä kellistyy i kuivau .Sil aigua net ehtitäh kerätä juurih eloh niškoi syömizet , kudamii täydyy tulieh keviässäh .Nämmii kazvamizii sanotah latinan kieleh ‒ efemeroidi .
Net ollah ihan tottu kaunehet aigazen keviän mečäs .
Heinät kuigi toizien jarussiloin kazvamizet ollah kaikenmostu korgevuttu .Yhtet kui jänöin hibjazet , odva nävytäh muan piäl , toizet kazvetah vägi korgiekse , kui hormuheiny libo tähkyheiny .
SAMMAL - DA KANGASSAMMALKATE
Sammalet da kangassammalet mečäs ollah kaikkie pienembät kazvamizet .Kazvetah net juuri muadu myö , suuril paikoil vai niidy vastatah havvumečis , pedäjikkölöis da kuuzikkolois .
Sammalil mečäs pidäy kazvua ihan alahan , kunne puutuu ylen vähä päivypastuo , ga sammalet yksikai kazvetah moizis kohtis hyvin , net ollah ylen pilvivoimittajat , sentäh kazvetahgi i vägi rigies kuuzikos , kus jo ei ole nimittumii toizii kazvamizii .Sammalet ei varata , konzu piäl kirvotah kuivanuot havut , ga hävitäh vai niidy kattanou puuloispäi pakkujal lehtel , sentäh havvumečis sammalet kazvetah ihan kaikkie muadu myö , a lehtimečis sammalet voi vastata vai sordunuzien puuloin piäl , kivilöin piäl , siepäi kirvonnuot lehtet puhuu tuulel čurah .
Turbei sammalen kate ei anna puuloin siemenil heittyö , siemenet ripustutah sammaliloin piäl , sihgi i kuivetah da hapatah , moizil kohtil nuorien puuloin työndämisty on ylen harvah .Toizekse vie sagei da turbei sammalen kate keriäy iččeh äijän vetty , mi omah vastuau juurien hengityksen , puut alletah pahoi kazvua , sentäh liigu märräs mečäs puut ollah äijiä madalembat da huonombat migu kazvanuot kuivembil muapaikoil .
Sammaldu mečän al on ylen äij y , net kui i toizet kazvamizet , yhtet kazvetah kus on huono muda , toizil pidäy vägevembi .Konzu matkuammo meččiä myö , voimmo kaččojes sammaleh sanuo , kus on min vägevy mua .Kazvanou suosammal ‒ sie on liigua märgy mua , kazvanou suvisammal ‒ muda on huono da muigei , vägevembäl muval kazvetah vihandusammalet .
Kangassammalet kazvetah moizil meččypaikoil , kus on huonot kuivat čuurumuvat , enimite pedäikangahil .Kuivan siän aigua matkates kangastu myö kuuluu rudžineh , se muretah kuivat hoikkazet kangassammalet , ga vai kodvazen vihmunou , net sil kerdua kastutah i roitah pehmiet i libiet .
Kangassammalet ollah päivyrakkahat , tottu sanuo erähät kazvetahgi i kuuzikkolois , sie net eletäh puuparziloil , riputah oksis , no yksikai sie niidy on äijiä vähembi mi kui pedäikangahil .
NUORI PUUKAZVO
Nuori puukazvo , se on nuoret puuhuzet , kudamat roittihes mečän al siemenis , iellehpäi net vaihtetah vahnat puut , voibi sanuo se on tulien meččy .
Nuori puukazvo ei ole yhtel kudamaltahto jarusil : enzimäi pikoi pikkarazet kazvetah keskekkäi heiny-tuhjozen jarusin kel , jällel nostah puualuzissah , aij an mendyy kazvetah korgiembi tuhjoloi , jälgimäzikse korretah puuloin jarussissah .
Kudamas mečäs on äijy nuordu puukazvuo , se meččy on terveh , puut moizes mečäs hyvin siemendetäh , taimenil täydyy vägie nosta muan piäl i meččy voi pitkän aijan iččie vaihtua .
Mečäs nuori puukazvo ei ole yhty sagevuttu , se kazvau toivot läpäkkölöile .Läpäköt enimite ollah "ikkunoin " kohtis , se hyvin nägyy vahnas kuuzikos , astujes tädä meččiä myö nuordu puukazvuo myö vastuammo harvah i kerras , kus vai ollou "ikkun ", puutummo viidah , enämbi päivypastuo , sagiembah kazvau nuori puukazvo .
Harvas pedäjikös libo harvendetus puukohtas nuori puukazvo on kaikkie meččiä myö .
Mečäs voimmo nähtä , konzu pedäjien libo koivuloin al kazvetah sagieh nuoret kuuzahazet , niil kohtil vahnat puut konzutahto kuoltah , a tilah nostah kuuzet , sit vaihtuu meččypaikku i puukeravo .
Kiändi Sergei Ipatov
Meččy da sen elaigu. 2
карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский