Тексты
Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь
P’avina Marina . Toivon lentta. 5
P’avina Marina
Toivon lentta. 5
карельский: собственно карельское наречие
Новописьменный севернокарельский
KALLEHET
VUUVVET OULANKAŠŠA
Kuin ni kaikki pakolaiset , Nikitinit otettih uuši šukunimi .Šielä hyö tultih Takaloperehekši .Kenkänä šilloin ei tahton uškuo , jotta še on ikusekši .Piäššä oli vain kakši šanua : koti – Karjala .Nämä ajatukšet oltih šyynä kyšyö valloilta jättyä heijät rajapiirilöih , eikä lähettyä pakolaisleirilöih , missä elämä olis helpompi , šentäh kun karjalaiset elettih niissä omilla porukoilla , paistih omalla kielellä ta autettih toini toista .
Ka Marina Ollin kera valittih toini taival – hyö jiätih raja-alovehella ilman apuo , ka šäilyttyän toivuo , jotta onnistuu myöštyö ta nähä omie kotipaikkoja vaikkapa loittuota .Yli 20 vuotta hyö elettih Kuusamon lähellä , šiirryttih yheštä paikašta toiseh , ruattih šitä , mitä käšettih .Kaikista häpeimpänä as’s’ana elämäššä oli pakollini ruato lakkoih ošallistunuijen ruatajien ašemešta .Še oli valtijon käšky .Pakolaisien karkie leipä oli täyšköyhyöštä , sosialisešta eriarvoisuošta ta melkein kokonaisešta epäoikeuvešta .
Vaikien ruavon , köyhyön ta ainasien šiirtojen jälkivaikutukšet tultih ruttoh .Vuotena 1922 Marina šynnytti pojan ta hiän eli vain muutoman tunnin .Šen jälkeh vašta vuotena 1930 kohtalo anto hänellä Olavipojan .
Muisselmina Talvišovašta oltih vain harvat pommitukšet Kemissä , missä Takalot elettih šilloin .Vuotena 1940 tuli rauha , ka še katkesi tuaš vuotena 1941.Šykyšyllä Takalon pereh tiijušti , jotta kotikylä Oulanka on šakšalaisien ta šuomelaisien miehittämä .Tuli toivojen ta šuunnitelmien aika .Kaikešša 20 vuuvvešša heilä oli vain yksi unelma – myöštyö Oulankah ta alottua kaikki puhtahalta šivulta .Hyö šuoriuvuttih matalla heti , kun šuatih lupa .
Marina muisteli nämä kakši onnellista vuotta .Hänen pošket rušettih ta Marina pani šilmät kiini , jotta nauttie niitä kallehie muisselmie tuhanteh kertah .Kaikki on niin kuin unešša :
"Marina näki iččieh aštujana Oulankan tietä myöten ta tulijana tuaton taloh .Hiän itki , konša šepyäli kotišeinie ta šiitä pakasi koivujen kera .Hiän pyyti kalua ta varušti heinyä .Voi , Jumala , omalla mualla heinän tuokšuki on erikoini !Vaštah tultih Olli ta Olavi kalavakan kera .Marina tunti Ollin näkyö , epätavallisešti lämmintä ta pehmietä , šemmosena šitä jo pitälti ei ollun .Ympärilläh oltih tyhjät talot ta puut : männyt , kuušet ta koivut .Kylä ei tuntun tyhjältä , še puitto laulo karjalaisie runoja ta šaneli šuarnoja .Oli valosa elämä , a šiitä tuaš tultih pimiet ajat , konša piti lähtie pois kyläštä , vet venäläisšotilahat oltih lähellä ."
Tällä hetkellä Marina havaččeutu unešta .
STARINOJEN AIKA
Toiseh kertah hiän jätti kotimuan , oman Oulankan .Toini eruomini oli äijyä vaikiempi , mitä enšimmäini .Konša hyö lähettih Šuomeh , ni hyö elettih kovalla ušolla , jotta myöštymini tulou , ta še lämmitti šieluo .Tällä kertua toivuo ei ollun , hyö tunnettih , jotta hyö ei myöššytä jälelläh .
Marina ei muistan mitein hyö piäštih evakkopunktilla , kunne tultih toisetki pakolaiset .Marina otti ičen käsih ta šuoštu tulla retken johtajakši .Matka kešti noin kakši kuukautta .Joukošša oli 11 ihmistä ta hyö kaikin tunnettih , jotta kotimualla hyö konšana enyä ei myöššytä .Retken enšimmäisinä päivinä kaikki oltih omissa šuruissa , a kerran , jotta lyhentyä märän šyyšillan , eräš naini kyšy Marinua laulua runoja ta hiän šuoštu .
Marina laulo enšimmäisen runon , šiitä toisen , a šiitä alettih starinat , arvautukšet , šananlašut .Konša Marina esitti niitä , hiän huomasi , jotta hänellä tulou helpompi .Karjalaiset lempilaulut tuotih mukana kotitalon lämpyö .Još omalla mualla hiän ei voi enyä elyä , ni oman muan palasen hiän voipi šäilyttyä šyväimeššä .Šitä häneltä kenkänä ei voinun ottua !
Šilloin naini ymmärti , kuin tärkie oli še , jotta hiän muisti oman muamon laulamie lauluja ta kertomie starinoja .Nyt niillä oli šuuri arvo , vet omalla henkivoimalla hyö šiirrettih Marina kotih joka kerta , konša hiän rupesi niitä esittämäh .
Kerran matkuštajat šeisauvuttih papin talošša .Illallisen jälkeh perintehen mukah kaikin istuuvvuttih kuuntelomah Marinua .Erähän pojan ta tytön välissä šytty riita ta yksi naini šano :
– Nyt meilä on starinojen aika !Ket riijelläh – pois pihalla !
Niin Marinan elämäššä ilmešty starinojen aika .Piiterih matan aikana šillä niise löyty aikua .
Ikkunah näky taloja : korkiempie ta matalampie , värikkähie ta ei .Marina muisteli oman enšimmäisen talon Šuomešša .Pereh ošti šen vašta 1955 vuotena .Še oli köyhä talo , ka Marinan šyväin laulo , vet še oli hänen oma talo !
Elämä muuttu paremmakši .Lapšet löyvettih paikka elämäššä ta netälinloppuna käytih ativoih .Yheššä hyö kalaššettih , a iltasin Marina laulo runoja ta kerto starinoja punukoilla .Rikeneh hänen lauluja kuunneltih nuapuritki .
Talon oštamisen jälkeh , noin vuuvven piäštä Marinalla tuli enšimmäini maineh .Hänen nuorin poika Olavi , kaiken hyvän tuoja , näki paikallisešša leheššä ilmotukšen Karjalaisien pruasniekka-perintehien kilpailušta , kumpani ilmotettih Kuusamošša Kalevalaeeposan päiväkši .Marina ihaštu , anto Olavilla vihkon ta kynän , jotta hiän kirjuttais laulujen šanat .
Näin tieto Marinašta lenti šuomelaisih folkloristiloih šuaten ta häntä ruvettih kuččumah laulamah , esiintymäh ratijošša , hänellä omissettih ohjelmie ta lehtijuttuja .Še toi Marina Takalolla mainehta ta palkintoja .Mistäpä vielä voipi unelmoija ?
Ka Marinalla oli yksi toivo .Hiän ei tietän , katouko kivi hänen šielušta tahi kašvau šuuremmakši , kun toivo toteuttuu .Hiän tahto löytyä omaverisie Karjalašta .Monta kertua hiän yritti ta vain yksi yrityš onnistu .Hiän tiijušti , jotta Hilippäveikko naiseh kera ollah elošša ta šai veikolta uutisen , jotta Stepanieki oli elošša .Hiän oikein ihaštu ta tunti šamua rohkeutta , kun ni loittona 1922 vuotena , konša häntä ei voitu šeisattua eikä kontiet , eikä vartijot .Hänen piti nähä tyttö !
Autobuššin kulettaja ilmotti mikrofonih , jotta hyö piäštih Leningradih .Matkuštajat heti eleyvyttih .Marina löysi laukušta ruškien šulkkulentan ta šito šen laukun kanteh .
TAPUAMINI
Autobušši tuli aukivolla .Stepanie kuuli , kun yksi naini šano toisella šuomekši :
‒ Tiälä šeisou eräš naini , ka hänellä ei ole keltaista lenttua .
Stepanida ruttoh otti lentan , kumpani oli laukun šiämeššä ta vaštasi karjalakši :
‒ Laukun kannešša ei ole lenttua , ka še on laukušša !
Naini ahahti ta juoksi rahvašjoukkoh :
‒ Marina !Marina !Täššä on šiun tyttö !
Marina tuli Stepanien luokši , hänen kiät vapistih .Hiän kaččo tyttöh ta enšimmäiset kyynälet juoštih poškilla :
‒ Armaš tyttöni , mie tulin , jotta antua šiula velan !
Stepanie šepäsi muamuoh ta heti tunti iččie pienenä ta turvattomana :
‒ Muamo !Šiula ei ole mitänä velkua !Meilä on šemmoni kohtalo !
‒ Tulitko yksin ? kyšy Marina .
‒ En , miehen kera .
‒ Mäne kuču hänet tuttavuštumah .
‒ En mäne yksin , muamo , a još tuaš kavomma .
Marina nakro :
‒ Nyt , tyttöni , myö emmä kavota toini toista !
Šiitä hyö pitälti issuttih hotellin huonehešša , kumpaseh Marina Hellin kera jiätih yökši .Hyö paistih , juotih čäijyö , šyötih kalakukkuo ta tuaš paistih .Oli mitä kertuo , vet hyö ei nähty toini toista 40 vuotta .Šänkyllä veny vierekkäh kakši lenttua : ruškie ta keltani , naisien toivon lentat .
LOPPUŠANAT
Marina kuoli 1970 vuotena .Hänen tervehyš ruttoh tuli heikommakši , konša vanhempi poika tragisešti kuoli töissä .Elämän viimeset kuukauvet Marina rikeneh muisteli omua taluo Oulankašša .
Karjalaini pakolaini šai kunnivuo ta mainehta vierahalla mua lla .Hiän šai valtijollisen palkinnon "Karjalaisen kulttuurin šäilyttämiseštä ".Hänen kunnivokši oli ašetettu muistomerkki .Häneštä oli kirjutettu kirjoja .
Stepanie kuoli 1999 vuotena .Hiänki šai palkinnon "Karjalaisen kulttuurin šäilyttämiseštä ".Kuoloman jälkeh oli julkaistu hänen laulujen levy .Naisen nuorempi veikko Olavi kävi čikon luokše kostih Karjalah hänen kuo lomah šuaten .
Nyt miula on kaikki , mistä ennein unelmoitih miun heimolaisiet , pravoämmö Marina ta ämmö Stepanie : Kotimua , pereh , oma talo .Nyt miula ei ole vain "starinojen aikua ", ka mie toivon ...
Toivon lentta. 5
карельский: собственно карельское наречие
Новописьменный севернокарельский
"
–
‒
‒
‒
‒
‒
‒