ВепКар :: Тексты

Тексты

Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь

Alina Gapejeva. Varrastettu lapsusaigu

Alina Gapejeva

Varrastettu lapsusaigu

карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский
Matrosas eläi Svetlana Nikolajevna Jakunina on moizii ristittyzii, kedä sanotah "voinan lapsekse". Net ollah lapset, kudamil voinu varrasti lapsusaijan.

JÄTIMMÖ KAIKEN DA PAGOH
Sveta rodivui 23.
syvyskuudu 1938, enne voinua hänen pereh eli Anukses. Tuatto Nikolai Timofejevič Jermolajev oli voijennoi, partiiruadai, muamo Valentina Aleksandrovna-Raznopromartelin buhgalterinnu, sil laitoksel ruattih rahvas, kudamil oli huono tervehys. Sveta kazvoi yhtes kahten vahnemban sizärenke. Lapsien kazvattamizes vahnembile avvutti lapsenkaččoineidine, kudai avvutti perehile kodiruadoloisgi, perehes händy piettih omannu.
Kui voinu algavui, minä en musta, olin vie ylen pieni, sanou Svetlana Nikolajevna. Tunduu, ku naizel ei ole himuo mustella voinua.
Voinah nähte naine tiedäy ei vaiku omis mustelmis, ga muaman sanoisgi. Syvyskuul vuvvennu 1941 suomelazet lähettih Anuksenlinnua. Paikallizii eläjii ruvettih työndämäh evakkoh. Partiiruadajien perehii evakuiruittih enzimäzinny, sildy ku net oldih suures varavos.
Myö jätimmö kaiken: koin, talovuon, kaikis kallehimanombelusmašinankaivoimmo muah savus, oman kozan-syöttäjän annoimmo susiedale da lähtimmö. Tuatto jäi linnah. Partiiruadajil pidi ruadua sie, kunne partii käsköy, sanelou Svetlana Nikolajevna.

VARATTAVU MATKU PAGOH
Naizet da lapset istavuttih gruuzumašinoih.
Kolme piendy pöllästynnytty tyttyö yhtes oman kohtuzen muamanke lähtiettih tiedämättömih Kuujärven puoleh päi. Gruuzumašinat pagolazienke kulgiettih jonolleh. Konzu vihaniekat ruvettih bombittamah mašinoi, net kiännyttih Petroskoih päi. Petroskois pagolazii työttih baržoil Puudogah.
Matkas muamo sai poijan, meidy lastu rodih nelli. Kapituanu sijoitti händy lapsenke omah kajuuttah. Myö lapsenkaččojanke olimmo laivankannel da kogo matkan itkimmö. Baržoi ainos bombitettih, erähät baržat upottih rahvahinneh, a meidy lykysti. Ymbäri rahvastu oli menetiijä mi verdu, kaikin varavon vallas, oli hälyy, kaikin tahtottih piästä paikkah, mustelou Svetlana kyynälsilmis.
Puudogaspäi nuori pereh evakuiruittih ezmäi Arhangel’skah, sit Urualale. Čel’abinskoin alovehen Ol’hovka-kylän rahvas lämmästi otettih vastah pagolazii Karjalaspäi. Hyö iče elettih nälläs, ga joga leibypalazen juattih pagolazienke.
Lapset kerättih peldoloil kylmänytty kartohkua. Syötettih heidy ilmai. Svetlana Nikolajevna mustau, kui syödih herhehkuaššuu siemenvoinke, oli ylen magei.
Muamo Valentina Aleksandrovna lähti ruadamah maidozavodale. Laboratouries ruadajat naizet peitoči annettih hänele poijan syöttämizekse probirkois anualizah niškoi varustettuu maiduo.
Loitton koispäi olles naizet opittih tiijustua hos midätahto omah Karjalah nähte. Suruviesti terväh levii: puoli Karjalua da Petroskoi ollah suomelazien voiskien vallas. Valentina Aleksandrovna kodvan aigua ei tiedänyh nimidä omas ukos. Myöhembi tiijusti, ku ukko partizuanoin joukos oli kulgenuh Karjalan suvespäi pohjaispiirilöissäh. Enämbän kahtu vuottu hänes ei olluh nimittumua tieduo, sit jälgimäi tuli viestion hengis! Vuvvennu 1943 Belomorskas toimii Karjalan halličus miäräi händy Segežan mašinoinkohenduszavodan piämehaniekakse. Vie vuvven peräs pagolazil annettih valdu tulla järilleh Karjalah.
Myö tulimmo Belomarskah, se oli meile suuri ilo, sanou Svetlana Nikolajevna. Muamo hyvin ombeli. Saldatat puaksuh ombelutettih hänel voinusobii, maksettih leiväl. Belomorskas ruattih einehtavaroin punktat. Niilöis oli äijy kalua! Paiči muudu myö rubeimmo syömäh kambalua da kalanrazvua. Eliä rodih äijiä kebjiembi.

SIMKA, SINGER DA TUKKU LASTU
Vuvvennu 1944 Karjal oli kogonas piästetty vihaniekas.
Jermolajevat tuldih järilleh kodih. Kaikis elolois jiädih vaiku muah kaivettu "Singer" da susiedale jätetty Simka-koza.
Muaman iänen kuultuu Simka rubei bliämiččemäh hyväs mielestunnusti emändän. Häi meile oli maijokas, nelli litrua andoi päiväs, muheloittau Svetlana Nikolajevna.
Voinan jälles Svetal rodih vie kaksi sizärdy. Vahnembat tytöt äijän ruattih, kuni muamo da tuatto oldih ruavos: hallottih halgoloi, piettih ogrodua, hoijettih lehmiä da hanhiloi. Pereh maksoi veroloiandoi valdivole lihua, jäiččiä, maiduo. Nälläs lapset ei oldu, ga kylläl nikonzu ei syödy.
Voinuvuozien nälgy, stressu da kylmäs olemine rikottih Svetlanan tervehyön. Puaksuh tartui ekzemu, tyttö kazvoi ylen hil’l’ah. Voimattomuksien periä puaksuh pidi olla käymättäh školah. Kois olles pidi kaččuo kaksi piendy sizärdy da vellie. Vaigevuksih kaččomattah voinan lapset staraittih hyvin opastuo da pidiä kodiruadoloi.
Nikolai Timofejevičua, kudai sil aigua oli jo Piirikomitietan partien Enzimäzenny sekretarinnu, johtajat työttih ruadoloih Karjalan eri kohtih: Petroskoih, Anukseh, Vieljärveh, Šoutjärveh, Matrossah. Akku da kuuzi lastu aiven matkattih peräh, ei ehtitty harjavuo yhteh kohtah, kui pidi jo muuttua toizeh.

KUNNOLLIZET RUADAJAT
Svetlana on kazvanuh lujakse, tirpačukse da ruadajakse naizekse.
Häi loppi Vieljärven školan "viidozih", piäzi opastumah Petroskoin Meččytehnikumah. Vuvves 1959 naine eläy Matrosas.
Tehnikuman loppiettuu Svetlana ruadoi parzienuitol Šuojun jovel Matrosan lohkol. Jällespäi naine oli meččyruadolois "des’atniekannu", sie vastaigi oman tulien ukonJakuninan Volod’an.
Minul silloi oli 24 vuottu igiä, mustan, kui myö Volod’anke kävyimmö kluubah. Minä panin piäle pluat’an, kudai oli jiännyh minule perindökse vahnembis sizäris, da rizinkykengät, kudamat panin jalgah juuri parusinutuflien piäle, mustelou Svetlana Nikolajevna. Tottu sanuo, minul oli yksi hoikku takkine joga vuvvenaijakse, talvekse puutan sih nahkukagluksenroih talvitakki!
Šuoju-Viidanan lespromhozah kuulujal Južkarelles-meččypunktal ylbeili kogo Karjal. Sie Svetlana Jakutina oli ruadanuh 38 vuottu. Hyväs ruavos naine on suannuh äijän palkičustu da gruamottua, a ukko hänen oli yhteiskunnallizien kilvoin voittajannu. Yhten kerran molodoloi palkittih hyväs ruavos sil taval, ku annettih vuorotoi oigevus ostua Žiguli-mašin. Jakuninat ostettih sen da ajeltih sil mašinal pitkän eloksen.
Oli perehelgi oma koditalovus: lambahat, kanat, počit, hanhet. Abuniekoinnu oldih lapset: poigu da tytär. Vuvvennu 1994 Svetlana Nikolajevna lähti eläkkehele. Ga huolekas taba ei andanuh eliä rauhas. Kodvan aigua naine oli Veteruanoin nevvoston piälikönny, oli Piirinevvoston deputuatannu. Svetlana Nikolajevna ainos avvutti vahnan polven rahvahale, nevvoi da kannatti heidy.

MUSTU-VALGEI MENNYH AIGU
Svetlana Nikolajevna kaččelou oman perehal’bouman mustuvalgieloi fotokartočkoi.
Niilöis on hänen mennyh aigu: lapsen kibu, unohtumattomat tunnot, ajattelukset mennyzih vuozih nähte. Häi ylbeillen sanelou omas poijas, tyttäres, bunukas.
Svetlana Nikolajevna eläy omas vuvvennu 1962 nostetus kois. Poigu perehinneh eläy rinnal kyläs. Muamalluo tuli elämäh Petroskoispäi Valentina-tytär. Val’a äijän kerdua potakoičči muamua tulemah ičellyö Petroskoih. Muamo ainos kieldävyi.
Midä minä rubien sie ruadamah? Olen harjavunnuh hengittämäh kylän ilmua, suomimah lundu pihas, vedämäh halguo riel kodih da kävelemäh jogirandua pitkin. Voin joga päiviä nähtä omii lapsii. Vie minul on hyviä mieldy, ku monet nuoret perehet jiäjäh elämäh Matrossah. Meijän kylä "kukkiu" da kehittyy. Voibigo jättiä kohtu, kus sinä olet ozavu? sanou Svetlana Jakunina.
Voitonpäivänny Svetlana Nikolajevna, hänen lapset da bunukat lähtietäh Voiton Puustoh, pannah kukat mustopaččahan tyveh. Sie vastavutah voinan lapset, on heile paistavua da musteltavua.