Тексты
Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь
Karjalan kielen kehitysvaihiet
Karjalan kielen kehitysvaihiet
карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский
Karjalan
kieli on vahnu kieli .Novgorodan kaivamizien aigah oli löytty enämbi kymmendy 1200-1300 vuozisadah kuulujua tuohikirjutustu karjalan kielel .Kuulužin niilöis on lugu tuleniškus .Se on kirjutettu kirillizil kirjaimil .Pidäy sanuo , ku mainitut kirjutukset ollah suomi-ugrilazis kirjutuksis toizekse vahnimat .
Suuren ruavon karjalan kirjukielen kehitändäs oli luadinuh pravoslavnoi kirikkö , kudai XVIII vuozisuan lopus rubei piästämäh ilmah hengellisty literatuurua karjalan kielel .Painettuloin kniigoin joukos oldih "Erähien malittuloin da lyhendetyn katehiizisan kiännös " livvikse (1804) da livvikse kiännetty Jevangelii Matfein mugah (1820).
Karjalan kielen sanakniigoin luajindah ottavuttih XIX vuozisuan lopus .Vuvvennu 1887 tveriläzien kehoitukses A .Tolmačevskaja luadi Karjal-ven’alazen sanakniigan , ku karjalazet lapset parembi opastuttus ven’an kieldy .Pyhärven školanopastai M .Georgijevskii valmisti Ven’a-karjal sanakniigan vuvvennu 1908.Vuvvennu 1913 nägi päivänvalgien 74-sivuine Videlen školan opastajan V .Korol’ovan Ven’a-karjal sanakniigu .
Vahnimannu sanakniigannu pietäh Afonan arhimandriittu Feofanan pikkarastu karjal-ven’a sanakniigua .Se on XVII vuozisuan aigaine da se löyttih Soloveckoin manasterin kirjaston kirikkökniigas .Sanakniigan kirjutukset on luajittu sen reunoile da rivilöin välih .
Kulduaigua oli karjalan kieleh niškoi 1930-lugu .Silloi lyhyös aijas oli luajittu äijy karjalan kielen kehittämizes .Oli piästetty ilmah ylen äijy kniigua karjalan kielel Karjalas da Tverin alovehel .Nämmä oldih eri opastusainehien – luonnontiijon , muantiijon , matemuatiekan da äijien toizien ainehien – opastuskniigat da luvendukniigat .
Vuozien 1940 allus Nevvostoliiton poliitiekku muutui da karjalan kieli jäi hätkekse aigua vaiku rahvahan kodikielekse .Uvvessah kielen kehittämizeh otettihes vuvvennu 1989 jälles Petroskoil piettyy konferensiedu "Karjalazet : rahvas , kieli , kul’tuuru da ekonoumiekku ".Karjalan kielen kirjaimikon hyväksyndy oli enzimäzii ruadoloi kielen uvves kehitändäs .Karjalan kielen kirjaimikko hyväksyttih 20.sulakuudu vuvvennu 1989.Nygöi tänäpiän pietäh Karjalan kirjukielen päiviä .
Vuozien 1990 aigah oli luajittu enzimäzet karjalan kielen aberit , opastuskniigat , sanakniigat .Vuvvennu 1990 rubei piäzemäh ilmah karjalankieline Oma Mua -lehti .Kieli rubei kuulumah ruadivos da TV :s .Sidä ruvettih opastamah päivykodilois , školis , opistolois da yliopistolois .Ruado sen kehittämizekse da livuttamizekse jatkuu tänäpäigi .
Karjalan kielen kehitysvaihiet
карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский