Тексты

Maria Filatova. Olda ühtes meiden holiš

подкорпус: публицистические тексты

Источник:

Kodima. № 2, 2010

Maria Filatova

Olda ühtes meiden holiš

вепсский
Младописьменный вепсский

Uhokun
augotišes
Norvegijas
, čomas
penikaižes
Kirkenes-lidnas oli
tehtud
suim
, kudambale
tuliba
Barencregionan rahvahiden
ezitajad
. Karjalaspäi
suimale
töndui
delegacii
vepsän
rahvahaspäi
.

Mi
om
Barencev Evro-Arktine region?

Kut
sanub
istorii
, ende
pohjoižmaiden rahvahad
oliba
läheližiš
kosketusiš
, kudambad
jäl’ges
oli
kadotadud
. Sen
täht
, miše
udessündutada
rahvahiden
kosketusid
, zavotta
rata
ühtes
, 17 vot
tagaze
oli
tehtud
Barencan Evro-Arktine region. Nece
rahvahankeskeine organizacii
ühtenzoitab
ned
mad
, kudambad
oma
ümbri
pohjoižpirdas
: Suomed
, Norvegiad
, Venämad
da
Šveciad
. Venämaspäi
Barencregionha mülüba
Murmanskan da
Arhangelskan oblastid, Nenecan agj
, Karjalan
da
Komin
respublikad. Saamalaižiden ližaks
, regionan igähižikš
rahvahikš
oma
tulnuded
nencad da
vepsläižed
.

Regionan tarbhaine
rad

Barencan Evro-Arktižes regionas om
tehtud
äi
radgruppid. Niiden
pätegend
om
kehitoitta
maiden
ekonomikad
, kul’turad
, möndad
, tehnikad, tedod
da
toižid
elon
polid
. Neniden
radgruppiden keskes
om
mugoine-ki grupp
, kudamban
tego
om
polestada
vähäluguižid
igähižid
Barencregionan rahvahid
. Neciš
grupas om
Barencregionan kaikuččen
rahvahan
ezitai
. Gruppas
om
vepsläine-ki ezitai
. Sido
rahvahan
da
valdmehiden
keskes
oli
vaiše
necen
radgruppan kal’t
. Suim
, kudamb
tehtihe
uhokus
, vajehti
necida
azjad
. Nügüd’
saamalaižed, vepsläižed
da
nencad voiba
sanuda
kohtha
ičeze
problemoiš
, voiba
ezitada
oiktas
ičeze
jügedusid valdmehile
.

Kut
suim
mäni
?

Karjalaspäi
suimale
tuli
kahesa
mest
. Kirkenesas hö
oliba
koume
päiväd
. Kaikutte
päiv
toi
delegatoile melentartušt
radod
, äi
uzid
tedoid
, melid
. Ezmäižel
päiväl
oli
tehtud
sur’
suim
. Sen
aigan
delegatad pidiba
paginoid
rahvahiden
problemoiš
.

Vepsläižišpäi
pidi
ezitust
Zinaida Strogalščikova, Vepsän
kul’tursebran
ohjandai
. Zinaida Ivanovna starinoiči
, miččid
satusid
vepsläižed
saiba
Barencsekretariatan abul
. Vepsän
kul’tursebr
om
tehnu
10 projektad
vepsän
rahvahan
kelen
da
kul’turan
hüvüdeks
. Vodel
2000 vepsad
oma
tulnuded
Venäman
igähižiden
vähäluguižiden
rahvahiden
lugetišhe. A
vodel
2006 – Pohjoižen
, Sibirin da
Venäman
Edahaižen
Päivnouzmpolen
lugetišhe.

Suimal
oli
sanutud mugažo
vepsläižiden
holiš
. Ozutesikš
, sen
polhe
, miše
Piterin
agjan
vepsläižed
oma
jügedas
situacijas
: ei
amu
sigä
oli
sauptud 3 školad
da
3 päivkodid
. Erasile
norile
kanzoile
tarbiž
jätta
kodimad
da
lähtta
elämaha
lidnha. Nece
om
sur’
kibu
da
bed
penen
rahvahan
täht
.

Nina
Zaiceva, tetab
filologian tedodoktor
, oli
mugažo
vepsläižes
delegacijas
. Hän
starinoiči
suiman
polhe
:

“Kaik
ezitused
olibamelentartuized. Kaik
ned
oli
kätud
venän
kel’he
, anglian
vai
saamen kel’he
. Oli
ezitajid
toižiš-ki maišpäi
. Ozutesiks, Kanadaspäi
. Oli
čukčid meiden
maspäi
, toižed-ki, kenele
oma
läz
nene
problemad
. Sid’
oli
tehtud
mugoine
rezolucii. No
tahtoin
sanuda
, miše
rezolucii ei
ole
tehtud
lophusai
. Oli
tehtud
vaiše
ezmäine
projekt
. Se
om
anglian
kelel
. Nügüd’
kaik
nene
materialad
oigetas
Kirkenesaspäi meile
, i
kaikutte
delegacii
lugeb
i
sanub
ičeze
melid
.

En
voi
sanuda
, miše
pigai
vepsläižišpäi
lähteb
ezitai
i
voib
kaik
ezitada
da
pätta
. Ei
, pidab
äi
aigad
, sikš
ku
kaikiš
neniš
problemoiš
pidab
völ
pagišta
meiden
valdmehidenke
”.

Arktikan ühthiželo

Toižel
päiväl
oli
tehtud
konferencii
. Sen
nimi
oli
Arktikan ühthiželo. Arktika om
pohjoine
ma
. Problemad
, kudambad
sünduba
necil
mal
, vähän
nahodiba meiden
rahvahan
jügedusihe. Ved’
äjad
pohjoižrahvahad
oma
pened
, vähäluguižed
. Arktika nece
om
vilu
il’mvöhišt. Ristitule
pidab
olda
hüväs
kožmuses
londusenke
. Pohjoižes
mašinradod da
meiden
ekonomik
traviba
paksus
londust
. Necen
probleman
polhe
pagištihe
konferencijan
aigan
. Nina
Zaiceva sanub
: “Paginan om
pidänu
vähäluguižen
rahvahan
ezitai
Kanadaspäi
. Hänel
oli
lujas
hüvä
sur’
man
oblastid, i
ei
jä
sijad
, kus
voiži
eläda
ristit
, ka
kus
hän
voiži
olda
londusenke
hüväs
sidos
i
hüväs
kožmuses
. Kanadalaine sanui
, miše
heiden
rahvahal
om
äi
mugoižid
rak-kibuid, miččid
ei
ole
toižiden
rahvahiden
keskes
, sikš
ku
nene
sured
mašinad
jätaba
hondoid
jäl’gid
ristituile
. Oli
, tozi
, opak
kacta
. Hüvä
om
, miše
mö
voim
olda
ühtes
i
sanuda
neniš
abidoiš
, meiden
holiš
. Kaik
mir
voib
tedištada
neniš
problemoiš
i
abutada
vähäluguižile
rahvahile
”.

Konferencijal
pidiba
paginoid
mugažo
saamalaižed, venälaižed
delegatad. Kaikutte
paginik
tahtoi
, miše
kundlijad saižiba
hüvid
tedoid
, miše
kaikutte
rahvaz
voiži
kävutoitta
toižiden
ristituiden
mahtoid
da
tedoid
elos
.

Melentartuine
, hüvä
matk

Matk
Norvegian
male
tuli
mel’he
delegatoile. Se
andoi
kaikile
tarbhaižid uzid
tedoid
da
hüvid
melid
. Kaikuččel
om
hüvid
muštlosid matkaspäi
. Nina
Zaiceva sanub
:

“Ezmäižel
päiväl
oli
hüvä
koncert
, kudambal
rahvahad
ezitiba
ičeze
pajokul’turad. Kut
sündui
pajo
? Miččid
pajoid
oli
ezmäi
rahvahil
? Midä
oli
ozutesen
? Oli
lujas
melentartušt
kacta
, miše
, ozutesikš
, tedren
pajo
oli
tulnu
ozutesen
, i
ristit
oti
nenid
kulundoid
i
sid’
sen
pohjal
tegi
pajon
. Minä
mugoižid
melentartuižid
koncertoid
jo
amu
en
nägend
. Kirkenesas eläba
hüvätabaižed
ristitud
, oli
äi
muhuid
. Olen
mugošt
mel’t
, miše
vepsläine
delegacii
sai
äi
hüvid
tedoid
, sebranikoid
, hüvid
melid
. Mö
voim
nügüd’
nenid
mahtoid
kävutaden
tehta
ut
tarbhašt radod
vepsän
kelen
i
vepsän
rahvahan
hüvüdeks
.