Тексты
Вернуться к списку
| редактировать | удалить | Создать новый
| История изменений
| Статистика
| ? Помощь
Balakirev Nikolai.
STUANOVOINE. 12. Таn’а i toizet
Balakirev Nikolai
STUANOVOINE. 12. Таn’а i toizet
карельский: собственно карельское наречие
Новописьменный тверской
Oh! Oldais’go vain Vas’an gorien muozet gor’at ših aigah kyläššä! Kuoli rannimmazen Ol’gan tyttöne Paša. Paša käveli Vas’anke yhteh klassah. Pahoin hänen pereh eli. Tuattoh vielä ennen voinua kuoli. Ol’ga tože rigeneh läzi. Voit šanuo: nälgiä hyö nähtih. Kuni Paša läzi, Vas’a käveli hänen luoh, ando, työnnetyöt Zinaida Ivanovnalla, kodizadanjat, autto rešie zaduaččazie. Toko Mar’u-buabo Vas’anke työndi kosinazen leibiä ili piiruan, padazen maiduo. Da ei šuan verbauduo Pašalla. Kuoli hiän. Kodvan jälgeh kuoli i muamoh. Šinä talvena kuoli vielä yksi Vas’an tovarissa – Mit’a. Mit’a kuoli tifašta.
Frontalda tože itkövät viestit tuldih. Vielä konža bojut mändih Tverin luona, Ogru-čikolla tuli kirja. Kirja oli Il’l’an komandirašta. Komandira kirjutti, što Il’l’a oli "primerom dl’a vseh soldat", da "pal smertju hrabrih za Rodinu u derevni Kukuškino". Jiädih yhet tytöt šuurešša Ogrun pereheššä. Illoilla käveldih Ogrun luoh reunahizet akat: Oudi, Paro, F’okla, Маr’u. Laulettih stiihuloida: "So sv’atimi upokoi...", "Otče naš iže jesi..." i toizie. Heilä jogohizella omahizet oldih voinašša. Hyö, jogohine, varattih počtaljonua.
Yhen kerran, nar’uadoin jälgeh, Jel’a tuli kodih i pagizi, što Таn’а mavolla ei lähten – venyy humalašša. Маr’u ouvošti: vet’ tyttö viinua nikonža ei juonun.
– Ei juonun, da eglein tuli voššikuimašta, – šanou Jel’a – da sel’sovietan sekretari hänellä i ožutti pohoronkan – L’on’an frontalla tapettih, vet’ hyö, šanotah, šuattih toine toista.
– O-o-oh, – Маr’u rubei ohkamah, – kačuo, gor’ahine, kačuo, kuin Jumala ei andan ožua brihalla. Vielä pienenä jäi sirotinakši. Vanhemmat čikot da vellet oldih linnoih uidinnuot. Selsovietašša ei čain tietä, kunne i viesti andua. Da kunne nyt i annat? Šanotah, kaikkualla – nemča.
Illoilla nuoriz’o keräyvyttih izba-čial’n’ah. Mytyš nuoriz’o? – Enämmin tytöt, kumbazet harvazeh piäštih okopoista, ali lesozagotovkista. A vielä tuldih brihat, ei brihat, a šakkozet – viizitoista, – kuužitoistavuodizet, nu i – lapšet, Vas’an nägözet, koiraštamah käveldih. Konža Vuiskolla l’otčikoilla varoin ožutettih kinuo šuurembazet šinne hypeldih. A Vas’annägözie kodilazet šinne šua ei laškiettu, vain izba-čial’n’ah, kummas’t’a jo ših aigah ruvettih klubakši šanomah. Klubašša tytöt karrattih. Kannattih toine toizenke, harvazeh rohkiečettih lähtie kargajamah i San’an da Van’annägözet podrostkat. Balalaikalla toko blimbetti Kost’a Jorohina, harvazeh i šoittu šoitti, jesli garmonista toizešta kyliä tulou. Karrattih jeleckoida, cigankua, stradan’jua, skadrelie, ruskoida. Karratešša laulettih častuškoida hormiksi, a kumbazet i karielakši.
Aššu Man’a kargajamah,
Emmä rubie varajamah,
Eu kedä varata,
Vs’o ravno lieu karrata.
Läksin mie kargajamah,
Karratešša muhahiin,
Oman kylän varazen,
Yhä väliän unahiin.
Laulan mie virryttä,
Ožutallan iänyttä,
Eigo hiän kuulis’
Eigo miun luoh tulis’.
Miun varane edähänä,
Työndäy šieldä kirjazie.
A mie tiälä zavlekaičen
Muštašilmie brihazie.
Muštašilmä brihane,
Šano yksi šanane.
Šano šuačet ali et,
Ali aivin nagrannet.
Läksin mie kargajamah,
Miula plat’t’a märgä.
Vierikkiä, työ, tyttözet,
Vet’ on miula nälgä.
Laulettih i tämänmuozie častuškoida:
Udvuornašša kylä palau,
Mairinašša zvonitah.
Kakši predua, regäneniä
Regyzillä ajetah.
A kun miula min’n’a
Oli muštašilmä.
Keitti gribarokkua –
Šyötti milma houkkua.
Miun varane edähänä,
Edembiänä Piiterie.
Työndäy šieldä posilkašša
Kolme kiluo kiiselie.
Miun varane edähänä,
Edembiänä Tolmaččuo.
A mie tulin zavlekaimah
Regäččyö da gorbaččuo.
А kun miula min’n’a,
Oli muštašilmä.
Liharokkua keitti –
Sinčon alla peitti.
Jätti miun varazeni
Yhtä gor’ua gor’uimah,
A mie en rubie gor’uimah,
Rubien virtä laulamah.
Aššun ylči kyliä,
Naizet milma suuditah,
A miun muštašilmäzet
Itkömäh ei ruveta.
Olin boikoi tyttö mie –
Zal’otkua oli äijä,
A nyt viijin kargajamah,
Lekutan vain piällä.
Iro-čikko, brigadira,
Ikkunalla kagahuu:
"Vas’s’on Kol’a – viiji ruavolla,
A to kučun GPU-n".
Huomnekšella aivokkazeh,
Brigadira klokuttau,
Midä pidäy, brigadira?
Miula muata himottau.
Stradanjua karrattih: kahen käzikkeh proijitah šinne-tänne, lauletah:
Sigrai sem’onovnu, potom jeleckuju.
Ubila milogo pul’a nemeckaja,
Ubila milogo pul’a nemeckaja,
Ubjot i Gitlera pul’a sovetskaja.
Šidä pyörähetäh kabukkeh i tuaš proijitah šinne-tänne kolme harpaušta, i tuaš lauletah. Stradanjua karratah moni puarua, kaikin laulettih yksie častuškoida.
Konža eulun Kost’ua balalaikanke, a lapšet jo kodih ollah uidinnuot, tytöt laulettih pitkie viržilöidä – "Moskovočkoida". "Moskovočkua" oli moni. Missä ni kuuluššetah virren: – kirjutetah, a šidä i lauletah klubašša, ali koissa kezräteššä, konža monen keräyvytäh.
Послушайте, товарищи, "Московочку" спою,
Как погибал за Родину один герой в бою.
Он был красивый, стройный, высокий, боевой –
На боку с наганом и сумкой полевой.
Однажды, рано утром, скомандовал герой:
"Покажем своё мужество в атаке огневой!"
Свистели пули – мимо, задела лишь одна,
Вонзилась в грудь героя и сердце порвала.
Вот времечко проходит, герой давно убит.
И матери сердечко день и ночь болит.
Болит, болит – не скажет, зачем и отчего.
Ждёт письмецо от сына, нет его давно.
Однажды хмурым утром почтальон идет,
Конвертик треугольный матери дает.
И радостно сияет матери лицо,
С улыбкой открывает от сына письмецо.
Конверт она открыла и закричала: "Ой!"
Письмо было написано не сыновьей рукой.
А в письме написано: "Сын погиб в бою.
Он мужественно дрался за Родину свою".
Послушали, товарищи, и вы должны понять:
Легко ли было матери сыночка забывать.
Konža, missä i ken složi tämänmuozie "Moskovočkoida" yksin Jumala tiedi, no tetrattil’oissa tyttölöin kirjutettu heidä oli äijä.
Kolmen päivän jälgeh, kun Tan’alla ožutettih pohoronkan L’on’ašta, hiän tuli klubah. Toko kaikkeh aigah ruokokaš, hyvin šuoriečen, täh kerdah Таn’а oli vanhoissa fufaikoissa, jallašša redukkahat t’opluhat, kumbazissa tahnuoh kävelläh, ryöhistynnyöt tukat nävyttih lepšolleh šivotuošta paikašta. Vain avai kluban oven i ravahti:
– Kost’a! Kizua skadrelie! Mie – briha, a työ, keškikerdazet šakkozet, – Таn’а pyörähti podroskoih päin, – lienettä tytöt, – i napri heidä ribauttua käzivaržiloista keškipertillä. Ne, nagruan, šeizauvuttih ymbäri. Irvalleh vuotettih iluo. Таn’а kočahaldi keššellä kruugua i napri tamanoimah jalloilla, šidä kablai Bot’kon Kol’an kainaloloin kautti i ših rukah rubei händä pyörittämäh, što šillä jallat kavotettih lattien i nouštih Таn’аn vyöh šua. Keräydyn rahvaš kikkoi nagruas’s’a. Таn’а röpšäi Kol’an uglah i fatti San’an. Täh rukah ryöpšytti kaiken kruugan. Šeizaudu keššellä klubua, kauhielleh ulvahti, peitti ihon kämmenih i hypyllä uidi klubašta.
Tois’piänä Таn’а jalgazin läksi Tolmaččuh. Jälgeh kyläššä paistih: raijonašša Таn’а kirjuttuači frontalla. Vielä myöhemmä paistih, što hiän matrossuna ajelou vojennoilla parahodalla Volgua myöt’. Enämbi Таn’а kyläh ei tullun, i niken ei tiijä missä hiän on i ongo elošša.