ВепКар :: Тексты

Тексты

Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь

Defoltu

Defoltu

карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский
Defoltu (angl. defaulttäyttämättömät velvolližuot, maksamattomus) on tila, konzu talovuolline subjektu (velguniekku libo debiittoru) ei voi täyttiä omii rahavelvolližuksii roittuloin ololoin periä. Niilöih voijah kuuluo laihinsobimus, prosentat libo piälaihinsummu velguvelvolližuksien mugah libo obligaciilaihinan ilmahpiäständän sobimuksen mugah. Täs merkičykses terminiä enzikerdua käytettih XIV vuozisual.
Defoltan objektannu voi olla laitos, valdivo libo tavalline ristikanzu, ga velguvelvolližuksien objektannu voijah olla vellat, veksel'at, obligaciet, pantihpanemizet, čiekat.
Defoltu voi olla kaupalline (sit ilmoitetah juriidizet yksiköt libo fiizizet persounat) da ylivaldaine (sit ilmoitetah valdivot).

Defoltan syyt
Defoltu rodieu silloi, konzu vellanottai ei voi maksua velgoi.
Se tapahtuu eri syylöin periä:
Kova kilbailu laitoksien välil;
Uvvistukset ruado-, tavar- da palvelumarkinoil daigi rahamarkinoil;
Logistizen sistieman, tavaroin tuondan da viendän ruavon rikkomine;
Infl'acii;
Ebäeffektiivine johto;
Reknailematoi talovuolline stratiegii;
Poliittizen kursan muutandu;
B'udžietan ebätazapaino.


Kaupalline defoltu
Kaupallistu defoltua juatah yksinkerdazeh (varanhävitändy, tehnielline defoltu) da kross-defoltah (ristakkaine).


Yksinkerdaine defoltu (varanhävitändy)
Yksinkerdaine libo lopulline defoltu merkiččöy sidä, ku vellanottai ei voi kogonah täyttiä omii velvolližuksii da se vedäy vellanottajan varanhavitändäh.
Varanhävitändän procesan voi algua kui iče vellanottai, mugai sen vellanandajat libo verovirrasto. Procesan aigah miärätäh vellanannandan toimet, sen kogonaine libo tävvelline maksamine.
Ku se ollou laitos (juriidine yksikkö), sit hyväksytäh välisuudojohtai, kudai miäriäy tulieloi toimiloi (laitoksen myöndy kogonah, laitoksen myöndy vuittin da muga ielleh). Ku defoltas ilmoitannou fiizine persounu, sit defoltan ilmoittamizen jälles toimiloi vellanottajan kohtah miärätäh kanzallizien zakonoin mugah, ga puaksumbah tavallizet ristikanzat ollah zakonoin suojeltavinnu.

Tehnielline defoltu
Tehnielline defoltu tapahtuu silloi, konzu vellanottai ei täytä laihinsobimuksen ehtoloi, ga fiizizesti häi voi täyttiä niilöi tuliel aigua.
Sobimuksen ehtoloin täyttämättömys voi tarkoittua kui kieldävymisty maksamah prosentoi libo vellan piäozua, mugai kieldävymisty tarvittavien dokumentoin annandas (ezimerkikse, vuoziselvitysty) libo mittumuatahto tostu laihinsobimuksen ozan rikkomistu.
Defoltas voi ilmoittua ei vaiku iče vellanottai, ga vellanandaigi, ku vellanottai ei maksanuh hos mittumas syys velgua maksoloin aigulistan mugah. Defoltu ei tarkoita vellan vuitillistu libo kogonastu olemattomakse suatandua. Vellanottajan da vellanandajan tulii oza rippuu defoltan syylöis da mahtolois sellittiä vellanandamistu zakonoin mugah tuliel aigua.
Tehnielline defoltu voi suattua varanhävitändäh, ga ei vastukavai. Ga varanhävitändäs voi vältyö, ku precendentu sellitetäh ozapuolien sobimuksen mugah: ezimerkikse, vellanottai suau sobie vellanandajanke maksoloin siirdämizes. Ku velvolližuot roijah täytetty, defoltua jälles tehniellisty defoltua ei rodei.
Histouries moizii defoltoi oli puaksuh. Äijät halličukset da muailman suuret biznessulaitokset konzutah oldih tehniellizen defoltan tilas, ezimerkikse, Amierikan Yhtysvaldoin defoltat vuozinnu 1933 da 1971 годах. Grecies 1. heinykuudu vuvvennu 2015 tapahtui tehnielline defoltu.
Brituanielazen BBC-korporacien mielen mugah vuvvennu 2021 Amierikan Yhtysvallat sežo oldih tehniellizen defoltan ilmoittamizen pardahal. Vuvven 2023 allus Amierikan Yhtysvaldoin rahavaraministerstvu otti käyttöh ylimiäräzii toimiloi defoltan varavon periä.

Kross-defoltu (ristakkaine)
Kross-defoltu libo ristakkaine defoltu on tila, konzu velvolližuksien täyttämättömys yhten laihinsobimuksen mugah suattau velvolližuksien täyttämättömyöh toizien velgahannanduprogrammoin mugah.
Yhten vellan maksamattomus sit tarkoittau velvolližuksien täyttämättömytty kaikkien velgoin mugah, hos juriidizel yksiköl libo fiizizel persounal ei ole velgoi toizien laihinsobimuksien mugah.
Kross-defoltu algavuu silloi, konzu laihinsobimus allekirjutetah tiettylöin ehtoloin mugah, se ei tapahtu avtomuattizesti. Ristakkazen defoltan ehtot voijah koskie ei vaiku vellanottajua, ga hänen tytäryksikkölöi. Ku täs tapahtukses nämmä yksiköt ei täytetä omii velguvelvolližuksii, vellanandai voi ilmoittua kross-defoltan velguniekale, kudamanke on allekirjutettu sobimus.
Moizen defoltan roindan syylöinny voijah olla moizet ongelmat:
vaigevukset vellan hoidopalvelus;
maksoloin myöhästynnyh maksamine (veroloin, maksoloin, materjualoin maksoloin maksamine da muu);
muutokset laitoksen struktuuras;
dengoin vähenemine bankutilil vähembä sobimukses miärättyy rajua.


Ylivaldaine defoltu
Ylivaldaine defoltu on valdivon kyvyttömys libo kieldävymine maksamah aigoinaijal syväin- libo ulgopuolizen vellan mugah.
Sih kuuluu vuitilline libo kogonaine vellan maksamattomus. Vellat da kiistat ollah kanzoinvälizel tazol sellitettävät.
Ulgopuoline velgu tavan mugah on valdivollizis obligacielois valdivoloin, kanzoinvälizien fondoin, ulgomualazien korporacieloin ies. Syväinpuoline velgu voi olla krediittu, valdivolline laihin, kudai todevutettih kallehien bumuagoin ilmahpiästämizen avul ižänmuan bankoin, fondoin, investoroin da eläjien (penzielöin, abudengoin, palkan maksamine virguniekoile) ies.
Ylivaldaine defoltu voi suattua talovuollizeh kriizissah, kudamale on tavallistu:
kanzallizen val'uutan hinnan menettämine ulgomualastu val'uuttua kohtah (deval'vacii);
infl'acii;
kanzalazien elaijantazon pahenemine.

Ylivaldazien defoltoin ezimerkit: defoltu Meksiekas vuvvennu 1982, Braziilies vuvvennu 1987, Ven'an defoltu vuvvennu 1998 (syväinpuolizien velgoin mugah), defoltu Ekvadoras vuvvennu 1999, Argentiinan defoltu vuvvennu 2001, defoltu Urugvais vuvvennu 2003, Ukrainal vuvvennu 2016, Venesuelas vuvvennu 2017, Livanas vuvvennu 2020, Šri-Lankas vuvvennu 2022.