ВепКар :: Тексты

Тексты

Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь

Ruadivon päivy

Ruadivon päivy

карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский
Ruadivon päivy on kaikkien sähköyhtevysaloin pruazniekku. Ven'al tädä ammattipruazniekkua pietäh 7. oraskuudu. Juuri täl päiväl vuvvennu 1895 keksittih ruadivo. Nevvostoliiton Rahvahan komissuaroin nevvoston A. S. Popovan ruadivon keksindän 50-vuozipäivy -nimizes käskys 2. oraskuudu vuvvennu 1945 päiväle annettih virralline pruazniekan stuatussu. Jo myöhembi Nevvostoliiton Korgeviman Nevvoston Prezidiuman käskys 1. ligakuudu vuvvennu 1980 pruazniekale pandih Kaikkien yhtevysaloin ruadajien päivy, Ruadivon päivy -nimi.
Ruadivon päivy on virralline pruazniekkupäivy Ven’al, Bolguaries, Armienies, Kirgiizies da Valgoven’an tazavallas.

Pruazniekan histourii
Vuvvennu 1895 Aleksandr Stepanovič Popov yhtes P’otr Nikolajevič Ribkinanke azuttih laittehen, kudai merkičči jyryn tuleniškut suurel välimatkal.
Popov pani sille jyryn merkilepanii laiteh -nimen (ven. грозоотметчик).
25. sulakuudu (7. oraskuudu) vuvvennu 1895 Ven’alazen fiiziekan da hiimien seuran fiiziekan ozaston istundol enzikerdua ezitettih uuuzi tiedoloin annandusistiemu: särähtelendän lähtehenny jyryn merkilepanijal laittehel oli lähäle azetettu Gercan vibruattoru -nimine laiteh. Metalluporoškoin vaikutus sähkömagniettazih särsähtelendöih (ven. "Об отношении металлических порошков к электромагнитным колебаниям") -ezityksen lopus Popov sanoi: "Toivozin, gu minun luajitun laittehen toimindu paranou. Uvvistetunnu se rubieu työndämäh signualoi välimatkoile ravieloin sähkösärähtelendöin avul. Se roih silloi, konzu sih niškoi lövvetäh vägi suuri energiilähteh. Juuri tädä päiviä pietäh ruadivon keksindypäivänny".
Ruadivon päiviä Nevvostoliitos enzikerdua piettih vuvvennu 1925. Silloi oldih suuret ruadivon keksindän 30-vuozipäivän pruazniekkupivot. Markoni Guljel’mo keksi da luadi patentan samanjyttymäl ruadivokuaval. Jällel kuului sil, gu avai ruadivotuotehkompuanien. Sillozen aijan monis julgavolois merkittih hänen panostu ruadivon dieloh, ga Popovan ruadoloi arvostettih enimäl. Sinävuon Ruadivon dovariššu -žurnualas oli Ven’an ruadivoinžinieroin arvostetun seurah kuulujan A. A. Petrovskoin kirjutus, kudamas häi toivotti 7. oraskuudu azuo tovelline radistoin päivy.
Ruadivon keksindän 40-päivännygi oli kaikenluadustu vuvvel omistettuu piduo. Vuvven kunnivokse piästettylöis julgavolois tunnustettih da arvostettih Popovan suurdu panostu ruadivon alguhpanendah.
Kymmenen vuvven mendyy virrallizesti pandih allun Ruadivon päivän piendäle. Nevvostoliiton Rahvahan komissuaroin nevvoston A. S. Popovan ruadivon keksindän 50-vuozipäivy -nimizes käskys sanottih:
"Ven’an tiedomiehen A.S. Popovan ruadivon keksindän 50-vuozipäivänny 7. oraskuudu vuvvennu 1945 Nevvostoliiton rahvahan komissuaroin nevvosto piätti: … 4. Ottajen huomavoh ruadivon suurdu tehtäviä rahvahan kul’tuuru- da poliitiekkuelokses da oman muan puolistandas, ruadivoalan kodimualazen tiijon da tehniekan tuloksien levittämizekse sego ruadivosuvaiččijoin toimindan kannattamizekse, ruadivon toimindah kiinnostunnuzien lugumiärän suurendamizekse, perustammo oraskuun 7. päivänny jogavuodehine Ruadivon päivy".

Sit aijas ruvettih palkiččemah A. S. Popovan kuldumedaliloil. Net annetah suuris tutkimus- da keksindyruadolois ruadivon alal. Palkitahgi Arvostettu radistu -rynnäsmerkilöil. Sego maksetah nimistipendieloi yliopistoloin opastujile da jatko-opastujile, kudualoin ammatinnu ollah ruadivoyhtevys da ruadivolaittehet.
Nevvostoliiton Korgeviman Nevvoston prezidiuman käskys 1. ligakuudu vuvvennu 1980 pruazniekale pandih Ruadivon päivy, kaikkien yhtevysaloin ruadajien päivy -nimi.

Piendy
7. oraskuudu Ven’al Ruadivon päiviä pietäh opastujat, opastajat, opastuslaitoksien lopennuot.
Net rahvas, kenen ruado on kiini ruadivolaittehis da laittehistos. Sego muzeiloin ruadajat da ruadivonsuvaiččijat.
Ruadivon päiviä pietäh Bolguaries (bolg. Ден на радиото и телевизията vuvves 1968), Armienies, Kirgiizies da Valgoven’an tazavallas, kus vuvvennu 2023 ammattipruazniekkupäivän nimeh palkittih täl alal ruadajii, heijän keskes on Tazavallan unituarine sähköyhtevyksen tarkastuslaitos ven. Республиканское унитарное предприятие по надзору за электросвязью "БелГИЭ" (5. oraskuudu 2023). Kačondan päivymiäry: 29. kevätkuudu 2024.
Vuvvennu 2009 pruazniekan kunnivokse ečindysistiemu Google piästi ilmoile ruadivon muodozen dudlan.

Piendytavat Ven’al
Jekaterinburgu
Jekaterinburgan Ruadivotehniekan laitoksen opastujat, opastuksen lopennuot da opastajat joga vuottu yhtytäh päivän piendypidoloih, niilöis piälimäine on perindöllizekse tulluh kulgu.
Sen matku menöy tiedokunnan talois A. S. Popovan mustopaččahassah. Pruazniekkupivot kestetäh nedälin, sen aigua yliopiston haldivo kuččuu yhtymäh omii da školien opastujii moniaihiezeh projektutoimindah. Sen aigua školaniekkoi tuttavutetah opastuslaitoksen histourieh da sen opastusprogrammoih. Jo tavan mugah pruazniekkupäivänny, 7. oraskuudu, pestäh A. S. Popovan mustopačas. Sinäpiän pruazniekkukulgu lopeh ilotulien laskemizeh. Vuvvennu 2020 kulguu ei olluh koronaviirusan pandemien periä, kahten vuvven mendyy rahvas uvvessah yhtyttih sih.
Pruazniekkunedälin lopus pietäh opastujien parahien projektoin ozuttelu: ruavot vallitah suan kilbuniekan keskes, ozutettavakse otetah läs 30-40 parastu ruaduo. Ozutteluh kučutah omal alal ruadajien laitoksien johtajii. Moizien ozutteluloin piendy on hyvä mahto opastujih niškoi, hyö ozutetah omii maltoloi da neroloi, tuttavutah ruavonandajienke. Yhtelaiguagi pietäh vällien ruadopaikkoin jarmankua, sil opastujat voijah löydiä ičele tulii ruadopaikku, suaja paikan opastusruavon libo harjaitandan aijakse.
Jekaterinburgan A. S. Popovan nimizes ruadivon muzeis ammattipruazniekannu pietäh perindöllizii Avvonazien veriälöin päivii. Sinäpiän muzei ottau vastah ekskursiijoukkoloi. Moizil ilmazil ruadivole omistettuloil tuttavunduvastavuksil sanellah ruadivon keksindäs, kehitändäs da ruadivon paikas nygözes muailmas.

Taganrogu
Taganrogan Ruadivotehniekan da ohjavon instituutas pietäh temuattizien pidoloin sarjoi.
Niilöih kučutah kui nygözii mugai endizii opastujii. Bakalavran da specialitietan liinilöil opastujien ies ezitytäh Opastujien kerhon ozuttelijat, pietäh tiedo- da fotokartočkukilboi. Školien opastujat piästäh käymäh Politehniekan muzeih.

R’azani
R’azanin valdivollizes ruadivotehniekan yliopistos ollah omat Ruadivon piendytavat: opastuksen lopennuot da nygözet opastuajat kerävytäh opastuslaitoksen piärakendukselluo da hyvitelläh toine tostu, sanojen ven. "Попов воскрес!".
Vuvvennu 2020 pruzniekkupidoloi piettih loittuolpäi, onlainmuvvos..

Moskovu
Vuvvennu 1971 Moskovan Fiiziekan da tehniekan instituutas Ruadivopäivän nimeh järjestettih ruadivotehniellizien rakendehien da tiedokonehohjelmien kilbu.
Luvan yhtyö moizeh suadih ei vai Ruadivotehniekan da kibernetiekan tiedokunnan opastujat, daigi toizet tämän opastuslaitokset ozastot. Kilvan ozanottajat da voittajat vuvvekse suadih ližädengat stipendieloih da palkindot. Jälgivuozinnu tämän jogavuodehizen kilvan järjestäjänny on ruadivotehniekan da tiedokonehtehnolougieloin Fiiziekan da tehniekan škola, kudai on azuttu ruadivotehniekan da kibernetiekan tiedokunnan pohjal. Muga vuvvennu 2023 piettih mikrokontrol’l’oroin da ruadivotehniekan projektoin kilbu.

Tomsku
Ruadivon päivän piendyperindö Tomskas rodih vuvvennu 1986, konzu perustettih Tomskan valdivolline sistiemoin ohjuandan da ruadivotehniekan yliopisto, kudamas avattih ruadivotehniekan tiedokundu.
Sit aijas joga vuottu 7. oraskuudu opastujat yhtyttih pruazniekkukulguloih omua linnua myöte. Vuvvennu 2001 pruazniekku sai linnan pidoloin virtallizen stuatusan. Sidä sanotah RuadivoBoom -festivualikse.
Vuvvennu 1988 rodivui vie yksi perindö: sinäpiän Tomskan opastujat lykitäh yhteiskoin yheksänden kerroksen ikkunoispäi vahnat ruadoh pädemättömät laittehet. Sil pandih Tehniekkuprogressu-nimi. Lykityt tiedokonehet, lamputeleviizorat, monitorat da toizet laittehet, kudamii ei otettu keräle pivon kaččojat, jälles keräilläh opastuslaitoksen ruadajat da vietäh kierrätykseh. Enin kaikkie ikkunoispäi lykittyy laitehtu oli vuvvennu 2016 — kaikenualazien laittehien lugumiäry silloi oli 500 palua.
Tomskas Ruadivopäivänny pietäh perindöllizet ruadivojarmankat. Niilöin piendypaikku on opastujien linnan sportualoveh. Jogavuodehizil jarmankoil kai tiedokunnat pietäh moniluaduzii kilboi da toizii pidoloi.

Piiteri
Kronštadtas vuvves 1995 joga vuottu Popovan puustos pietäh Ruadivon päivän miitingua.

Piiterin A. S. Popovan paččahalluo pienes puustos Petrogradskoin čupul joga vuottu pietäh linnan pidoloi, kudamien aigua hyvitelläh kaikkien yhtevysalan ruadajii. Järjestäjinny ollah Piiterin valdivolline sähkötehniekkuyliopisto, Piiterin valdivolline professoru M. A. Bonč-Brujevičan telekommunikacieloin yliopisto, A. S. Popovan nimine yhtevyksien keskusmuzei, A. S. Popovan muzei-fatieru da toizet yhteiskunnallizet yhtistykset. Vuvvennu 2015 tämä pido oli omistettu ruadivon keksindän 120-vuozipäiväle.
7. oraskuudu vuvvennu 2015 A. S. Popovan nimizen yhtevyksien keskusmuzein XIX vuozisuan loppupuolen ruadivoyhtevys -zualas avattih A. S. Popovan mustolaudu da ezitettih Muailman sähköyhtevyksen liitto, 150 vuottu -merkipäivän poštumarku. Sego piettih VIII Tiijollizet A. S. Popovan nimizet lugemizet, tiemannu oli Telefonaparuatas I-phonah da I-padassah".

Toizet tapahtumat
7. oraskuudu vuvvennu 2024 A. S. Popovan yhtevyksien keskusmuzein pluanois oli avata Ruadivosuvaiččijoin toimindu, 100 vuottu -nimine ozuttelu sego pidiä XIV Tiijollizet A. S. Popovan nimizet lugemizet nimel Ruadivo: tiijon da tehniekan perindö.

30. da 31. oraskuudu vuvvennu 2024 Moskovas Ruadivon päivän kunnivokse tahtottih pidiä 79. kogo Ven’an konferensii Ruadivosähkölaittehet da sistiemat tiijoituskommunikaciitehnolougieloih niškoi.

Toizet pruazniekat
Ruadivon päiviä ei pie sevoittua nämmien pruazniekoinke:
Muailman ruadivon päivy — 13. tuhukuudu;
Kanzoinväline Telekommunikacieloin päivy — 17. oraskuudu;
Muailman ruadivonsuvaiččijan päivy — 18. sulakuudu;
Ukrainan Ruadivoteleyhtevysalan ruadajien päivy — 16. kylmykuudu;
Vojennoin sv’azistan päivy — 20. ligakuudu.


Kul’tuuras
24. oraskuudu vuvvennu 2001 oli Ruadivon päivy -spektaklin enzi-ildu, piäroulilois oldih Kvartet I teatran ozuttelijat.

Vuvvennu 2008 ohjuaju Dmitrii Djačenko samannimizen spektaklin mugah azui Ruadivon päivy -fil’man.