Тексты
Вернуться к списку
| редактировать | удалить | Создать новый
| История изменений
| Статистика
| ? Помощь
Nadežda Petrova.
“RUWIKI”: “Kucum üläopenikoid ühthižradho”
Источник:
Kodima. № 4, 2025, с. 3
Nadežda Petrova
“RUWIKI”: “Kucum üläopenikoid ühthižradho”
вепсский
Младописьменный вепсский
Jogahižel rahvahal om oiktuz’ valita, kut paremba kaita da kehitoitta kodikel’t. Nügüd’ sen täht om äi erazvuiččid voimusid. Uded tehnologijad, cifrovizacii, tegointellekt voiba abutada kodikelen kehitoitandas. Ühten mugoman voimusenke tundištihe Petroskoin valdkundaližen universitetan üläopenikad, kudambad opendaba vepsän da karjalan kelid.
Voden 2023 kezakus Venämal zavodi rata "RUWIKI"-internettedokirj. Nece om uz’ projekt, mitte om tehtud Venäman serveroil da meiden man zakonoiden mödhe. Sen pätegend om vahvištoitta ristituiden uskondad joudaitedoihe, miččid joga päivän voib löuta Internetas. "RUWIKI"-tedokirjas om 21 kel’erištod, niiden lugus oma karjalan da vepsän keled.
Uhokus vodel 2025 Petroskoin valdkundaližes universitetas mäni vastuz tedokirjan toimitajiden (Jelena Ruppijeva, Larisa Čirkova, Nadežda Petrova) da baltianmeren suomalaižen filologijan i kul’turan kafedran üläopenikoiden keskes. Necen vastusen pätegend oli siš, miše tundištoitta korktan školan openikoid uden projektanke, starinoita heile, kut voib kävutada enciklopedijan tedoid openduses da kucta üläopenikoid ühtneda sen radho volont’oroiden roliš.
Ezmäi kaiked Jelena Ruppijeva, karjalan kelen erišton toimitai, starinoiči "RUWIKI"-tedokirjas: konz da kut se oli tehtud, miččed voimused da ližad oma tedokirjan kävutajil, kut voib ühtneda tedokirjan täutandaha, miše kirjutada uzid sanutesid, miččid temkirjutesid voib löuta. Jäl’ges üläopenikad tundištihe tedokirjan interfeisanke, nägištiba, mitte om sen venäkeline pälehtpol’, miččed erištod sil oma, kus voib löuta tedoid, miše lugeda "RUWIKI"-projektan polhe da kut voib valita tarbhaižen kelen lugemižen täht, ved’ tedokirjas niid om 21. Vastusen ühtnikoile oli melentartušt tedištada, kut voib käta venäkel’he erasid karjalan da vepsän sanoid, ozutesikš "tarkenduz", "homaičendad", "tule", "eci", "kaiče", "pagin" da toižed.
Kaikid melentartuižembaks üläopenikoiden täht tegihe jäl’gmäine vastusen pala, konz toimitajad ozutiba da starinoičiba, kut pidab vaumištada kirjutesed tedokirjan täht, kut pidab valita kirjutesen teman, sen ližaks – kacta, om-ik jo se tedokirjas vai se om uz’. Sidä kesken openikad iče voiba probuida rata tedokirjas. Vastusen ühtnikoiden keskes oliba rohktad mehed, kudambad kerdalaz ladiba kirjutada ezmäšt kirjutest. Jelena, Larisa da Nadežda andoiba vastusid heiden küzundoihe.
Üläopenikoiden mel’pidon mödhe, rata tedokirjas om jügedahk, no sen-žo aigan om melentartušt. Vastusen ühtnikoile tuli mel’he, miše tedokirjas voib löuta tedoid erazvuiččile temoile karjalan da vepsän kelil. Nece material voib abutada heile openduses. Völ hö sanuiba, miše oliži lujas hüvä, ku voiži kel’praktikad, mitte om nelländel da videndel kursal, mänetada rates tedokirjas. Ved’ mugoine voimuz om jo anttud toižiš "RUWIKI"-tedokirjan kel’eristoiš. Jevgenii Karakin, universitetan karjalan kelen opendai, kudamb mugažo oli vastusel, sanui, miše nece oliži hüvä azj kelen kehitoitusen täht i pidab pagišta sen polhe universitetan da kafedran administracijanke. Voib olda, mugoine voimuz linneb üläopenikoil jo tulijal vodel.
Lopuks sanun, miše "RUWIKI"-tedokirjan vepsän da karjalan kelen toimištod varastaba uzid kävutajid da kirjutajid.