Тексты
Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь
Valentina Libertsova. Vladimir Brendojevan runorivit voinah niškoi
Valentina Libertsova
Vladimir Brendojevan runorivit voinah niškoi
карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский
Vladimir Brendojev voinan
aigah oli lapsennu , sendäh hänel ei ole äijiä kirjutustu voinah niškoi : Velleskalmal-runo , Miehen mustelmat -runon erähät kohtat , Rasul Gamzatovan livvikse kiännetty Kurret-runo da Kadajikko-runoelmu .Joga tevokses kuvastuttih runoilijan eriluaduzet mielet , tunnot , tuskat .Voibi nähtä , gu yhtes puoles häi oli oman livvin kielen da rahvahan iänenny , toizes – tovellizennu Ven’an XX vuozisuan runoilijannu .
"VELLESKALMAL " VAI "IGÄTULELLUO "?
Velleskalmal-runon ven’an kielele kiändäjes Armas Mišin pani nimen "U večnogo ogn’a " ("Igätulelluo ").Kiändäi tavallizesti helläh otti vastah kiännettävät tekstat , iče oli runoilii dai kaunehliteratuuran tutkii – kuibo sit nenga vällillizesti muutti runon nimen ?Tiettäväinehäi on , gu Velleskalmakse sanotah yhtehizet voinumiehien kalmat , kudamii äijy jäi jälles voinua suurien bojuloin kohtih , konzu ei olluh aigua luadie ruuhii , pidi panna kuadunuot saldatat muah da matkata ielleh .Jälles voinua ristittyöt da paikallizet valdivot pandih sinne mustopaččat nimienke , voibi sanuo , nygöi net seizotah joga linnas dai kyläs .Igätulii Ven’al ruvettih sytyttämäh 1957 vuvves algajen , net kusgo ollah Velleskalmoin piäl , kusgo Tundemattoman saldatan kalmal .Vladimir Jegorovič sai nähtä , kui Velleskalmat , mugai Igitulet .Mittuinebo niis on kuvattu täs runos ?
On paha , gu meil ei ole ni yhtes Brendojevan runokogomukses vuozii , konzu häi kirjutti joga runon .Voimmo vai smiettie , gu tämä oli kirjutettu , konzu Suuri Ižänmualline voinu vaste ei ammui loppevunnuh .Siepäi tulluot kirjuttajat otettihes omien mustoksien peräh perustamah "urhokaunehliteratuurua ".Nuorižot , kuduat voinuvuozien aigah oldih lapsennu , lugiettih da kadehtittih heidy , kui kirjuttau Brendojevgi :
…ku myöhä minuu muamo muale sai ,
ku minä voinan vastain brihačunnu ,
ku minuttah sa , veikoi , ehtiit kai …
Ga "pahasmieles ynny " runoilii on yhteltiedygi vie sentäh , gu
Oi , buitekui dai minä olen viäry ,
ku sinä , veikoi , kodih piässyh et ,…
ku muamas Ven’al vuottuakseh ei voinnuh ,
ku karjalazen muaemäh sa jäit .
Moizeh viäryöh niškoi kirjutti kuulužu ven’alaine runoilii Aleksandr Tvardovskii : "Sen tiijän , viäry en ole nimis , gu toizet iäres ei tuldu voinas… " Toinah meijän runoilii lugi sen runon , a toinah hänele ičele net mielet tuldih sydämeh .
Kai moizet ajatukset Vladimir Brendojev pani runon 3-4, 9-16 rivilöih , se on buiteku pagin saldatanke , kudaman puoleh häi kiändyy sanal "veikko ".A zavodihes runo kyzymysvirkehes , kudai on täyzi igäviä žiälöičendiä :
Ken teile kibiet surmuruanat kiärii ,
Työ , saldattazet , virutto täs ket ?
Kučundusana täs on vie monikos – "saldattazet ".Buiteku runon piähengi tuli Velleskalmalluo , azetui dai kerras tunnusti oman viäryön kuolluzien ies , ku voinnus hos ruanat kiärie , hyvän sanan sanuo …Toizes nellirivikös häi ajattelou , gu hänen hengi ei tahto , "ku maksos , viäryös jättiä hienuo den’gua ".Silloi toven oli moine tottumus – lykkie Igätulien kuppiloih raududen’gazii .Runon piähengi kaččou parembakse tuvva Igätulelluo peldokukkua , vikse , gu oman muan suvaičendan da igähizen muston tunnusmerki .
Yhtesvevot voibi azuo nengozet : runoilii kirjuttau mielii , kuduat tuldih Velleskalmalluo , toinah kuduan piäl paloi Igätuli .Häi enne pagizou monien "saldattazienke ", kuduat on pandu täh muah , a sit jo "veikonke ".A Igätuli on igähizen tulen merki .
Runos ei ole tarkah merkittylöi algu - da loppuozii .Se on gu elaijas otettu paikku , piähengi azetui da sydämeči eli tävven elaijan , kuduadu koskiihes voinu .
MIEHEN OZA VOINAN HANTUZIS
Miehen mustelmat -runos buitegu piähengi sanelou oman ičen ozua .Tiettäväine , se ei ole Vladimir Jegorovičan elaigu , nägyy ruavahan miehen tapahtumizet .Enzimäzes kahtes nellirivikös on kuvattu ravien ruadajan miehen taba rauhas ilmas omal mual .Kolmas strofa ruttoh sen kuvan muuttau :
Voinu kaiken keskusti ,
Pidi kodi hyllätä …
Ielleh seiččemen nellirivikön aloh on ozutettu miehen voinutaival .Nerot suavut ennen voinua puutui käyttiä toris , dai "kobrat ei väzytty ":
Bombittih , ammuttih …
myö vai sildoi vestimmö …
Tuskat , kivut sammuttih ,
umman muokat kestimmö …
Kestiä puutui toven vägitukku : oli "čotas tapetun ", taputti voittossah , "tuli kodih tuhkile , tukkuzele kirpiččiä ", pidi kodvan uuttu kodii da elaigua nostua .Kaksi jälgimästy nellirivikkyö ollah gu yhtehvedo da yhteltiedy gu käsky tulieloile polvile :
Kui on tuatat telmetty ,
tiediä pidäs nuorižol …
Minun mielii myö , tämän runon Vladimir Jegorovič kirjutti , kui silloi äijät nevvostoaigazet runoilijat omil muamankielil dai vältämätä ven’akse , ga yksisama karjalazen miehen taba da elos tunduu .Vähän , onnuako , vie myö tiijämmö , arvostammo da kunnivoičemmo omua liygilästy runoilijua Vladimir Brendojevua …
Vladimir Brendojevan runorivit voinah niškoi
карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский