Тексты
Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь
Alina Gapejeva. Jiäjä hengeh
Alina Gapejeva
Jiäjä hengeh
карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский
P’otr Il’jič Arhipov on
rodivunnuh Nuožarveh .Tänävuon hänel täydyi 83 vuottu .Nygyaigassah mies mustelou omua jygiedu lapsusaigua : tuatan repressiedy , voinua , nälgiä da miinan räjähtysty , kuduan periä häi menetti käin .Nygöigi miehele pidäy puolistua omua iččie .
JUURET
P’otr Il’jič rubei sanelemah omis ezi-ižis ,kuduat muinazis aijois elettih Nuožarves .Buaban sanoin mugah , pieni Pet’a tiezi , ku enne vallankumovustu hänen ezi-ižät elettih suures kaksikerroksizes talois .Sie eli 27 hengie : t’outat , died’oit , ruavahat da lapset .Jogahizel kois oli omua hommua : buabo keitti liendy da kačoi lapsii ,miehet piettih laukkua ,kus myödih kaikenmoizii tavaroi , sanommo , niegloi , langoi da nyblii .Laukku seizoi koin rinnal järven rannal Pirdoiniemel .Tavaroi laukkah tuodih Petroskois da Piiterispäi .Laukan piendäl hyö elätettih perehty , heil oli ylen pieni muapala ogrodoih niškoi .Nevvostovallan tulduu Arhipovien suuren perehen rahvas ruvettih lähtemäh iäres omas koispäi eččimäh parembua ozua .
HÄDÄ YKSINÄH EI TULE
Vuozinnu 1930-1940 Ven’an rahvastu repressiiruittih .Repressielöin valdah puutuigi umbikarjalazen Nuožarven kylän rahvastu .Yöl kyläh tuli mustu mašin .Se tarkoitti , ku kedälienne viäritetäh špionindas , pahan luajindas libo toizes oigevuonrikondas .Viäritetyt rahvas suadih ylen kovat kuritukset .Arhipovien pereheh hädä tuli vuottamattah .Sie , kus ruadoi perehen ižändy , rodih tulipalo , kudai hävitti erähän tulipalo-ozaston laitoksen .Pienele Pet’ale oli vaiku nelli vuottu , konzu tuattua-tulipalomiesty sanottih "rahvahan vihaniekakse ".Tämä viäritys ijäkse tartui omahizih : died’oih , buabah , muamah da Pet’an kahteh sizäreh .Terväh tuli toine hädä – algavui Suuri Ižänmualline voinu .Voinan periä Karjalan eläjile pidi jättiä kodirannat .Kuntut-muntut kerättyy evakkoh lähtiettih nuožarveläzetgi .Petroskoissah kyläläzet ajettih delegöis , sit baržoil pidi piästä poikki Onieganjärves .
Piästä toizele rannale oli jygei , suomelazet lendokonehet bombitettih laivoi .Arhangel’skan alovehen Čukkozeros (30 kilometrii Arhangel’skan piäs ), kunne tuldih siirdolazet , rodih nälgy ."Rahvahan vihaniekoile " oli ylen jygei eliä – annettuu jauhuo täydyi vaiku kahtekse kuukse . Tostu syömisty hyllätys kyläs ei olluh .Ilmai ruaduo da hyviä kyndömuadu , jiäjä hengeh oli jygei .Tävvet perehet kuoltih kovah nälgäh .Konzu rahvahale oli annettu ruadokohtat , elos rodih vähästy parembi .P’otr Arhipovan muamo ruadoi "tagavon varustamizes ".P’otr nygyaigassah ei tarkah ellendä , midä se tarkoittau .Mies mustelou , ku muamo kačoi poččiloi da lehmii , kuduat oldih poujezdan vagonois .
RÄJÄHTYS
Poujezdu , kus oli žiivattoi , hil’l’azeh ajoi vihaniekois piästyy alovehtu myöte frontale .Nygöi ruavas mies jo ellendäy , kuspäi otettih lihua da maiduo frontan saldatoin syöttämizekse .Voinan aigua Pet’a muamanke ristin-rästin ajeltih Ven’an puojezdan vagonas .Toiči erähäs paikas poujezdu seizoi kuun aigua .Voinan lopus pereh puutui Smolenskan alovehele .Piästetyl alovehel kaikkiel sai nähtä surmattuloi ristittyzii da miinoi .
Erähiči Pet’al da hänen dovarišal ei lykystännyh .Lehmy , kudai jäi jällele , pidi vediä karjah .Brihačut juostih lehmän peräh , ga tavata sidä ei ehtitty – räjähti miinu .Pet’a menetti käin , dovariššu satatti jallan .Pet’a oli bol’ničas kaksi kuudu , sen jälles pereh lähti järilleh kodih .
VOINAN JÄLLES
Vuozi 1946.Pitkän matkan jälles Arhipovien perehel ylen äijäl himoitti tulla kodih Nuožarveh .Ga ei ozavunnuh .Pirdoiniemen kylän oza paloi , paloigi Arhipovien kodi .Kyläläzet rahvas ei tahtottu laskie heidy omih kodiloih elämäh .Aijan mendyy muamale annettih eländykohtu .Kyläs perehty ei suvaittu .Rahvahan vihaniekku -ližänimi abiesti kuului kyläläzis , kluassudovarišois da opastajas .Nygöi P’otr Il’jič muhisten mustelou , ku opastai iče oli "rahvahan vihaniekan " tyttärenny .Školan jälles Pet’al pidi varustua halguo , avvuttua muamale .Yhtel käil briha maltoi spruavie kai miehen ruavot .Kerran P’otr petties löydi saldatan jiännökset : luurungol nägyi poltettu soba , saldatan rinnal oldih kasku da vintovku .Nygyaigassah miehel on ruokos löytty pystin-veičči .
Muamanke P’otr eli hänen kuolendassah .Enne kuolendua naine sanoi , ku P’otr dostalikse igiä rubieu elämäh yksinäh .Muga rodihgi , mies ei nainnuh .Miehen sanoin mugah , häi jo ammui on harjavunnuh yksinäh olendah .Häi iče pidäy talovuttu : kazvattau kartohkua , valmistau syömisty , pezöy sobii , kävyy kalah , maltau kirvesmiehen ruaduo , toiči ajelou pyöräl .P’otr ruadoi tienvardoiččijannu , nygöi on eläkkehel .
HYÖKKÄVYS
Hädä rodih yöl pakkaskuus .Kenlienne koputti koin seinäh .P’otr kačoi ikkunah da nägi kaksi ristikanzua .Mies kerras tunnusti heidy .Net oldih kaksi paikallistu nuordu miesty , kuduat nikus ei ruattu , ga mielihyväl ryypättih .
Humalas olijat miehet jo ennegi käydih P’otran luokse .Silloi hyö vägehes tuldih kodih , kiškottih niistiel penzien da lähtiettih iäres .Silloi P’otr Il’jičua perrettih sinizemissäh .Täl kerdua mies piätti , ku ei piästä rozvoloi omah kodih .Miehet enzimäi kolkutettih veriädy , a sit piätettih murendua ikkunat . Mies kui maltoi vastusti yhtel käil .Yhtelläh rozvot piästih pertih da ruvettih pergamah koin ižändiä .Den’goin otettuu rozvot lähtiettih iäres .Tossupiän huondeksel P’otr Il’ič kučui abuh siiriči astujan ristikanzan , kudai soitti poliitsieh (omua mobil’niekkua miehel ei olluh ).Rozvot terväh löyttih da pandih kiini .Mies vie sentämän päivän oli kois (liäkärilöin mugah , satatukset ei oldu varattavat ).Kibuh huolimattah mies pyhki lattiet , lämmitti päčin da veri muate ...Ga piäsatatus rubei pahenemah .Kahten päivän peräs mies puutui leikkavusstolale .Paranemine kesti kodvan .P’otr Il’jič on vähänsanaine , ga mielihyväl ottau vastah hyvii ristikanzoi , valau čuajuu da kyzyy , kuibo dielot .Illal häi kaččou televiizorua , alalleh lugou "rajonkua ".Ga sen hyökkävyksen jälles miesty rubei huolevuttamah : midä , ku val’l’ale piästetyt rozvot uvvessah tullah hänen kodih ?P’otr Il’jič jo ei luaji nimidä , ei ole vägie .
Jiäjä hengeh
карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский