ВепКар :: Тексты

Тексты

Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь

Irina Sotnikova. Dedoi

Irina Sotnikova

Dedoi

вепсский
Младописьменный вепсский
Dedoin fater, mitte seižui Krasnodoncevoiden irdal, oli sijan, kus kerazihe kaks’ kanzad: minun maman i hänen Alevtina-sizaren. Sizared lujas arvostiba ičeze ižandamadUkrainan sündujad F’odor Galinked. Hän oli melevan i vägekahan mehen. Jäl’ges voinad hän oti akaks naižen, kudambal oli kaks’ tütärt. Voded oliba jügedad, näl’gäd. Petroskoi-lidn udištadihe. Dedoi radoi sepän. Hän äjan abuti kanzale i lidnale, i hänen rad oli arvosteldud arvtegoiden mödhe. F’odor Galinke eli se heimolaižidenno, se kezasarajoiš, kus ei sand kävutada lämoid i öidme piluiden läbi ličihe vilu, kuni hänele ei antnugoi kaks’honusišt faterad kaks’žiruižes pupertiš. Naku neche pert’he rigehtim-ki. nene oma minä i minun Sergei-bratan. Sizared hüviš meliš jätliba ičeze poigaižid babanno i dedanno. Dedoi mäneti meidenke enamba aigad. Baboi radoi bufetas "Sampo"-kinoteatras. Oli sigä homendesespäi ani ehthasai. Kaiken rigehtipodruškoidennoks, tütridennoks, seižutamhas jonoho laukas, ei tahtoind jäda čuras modospäi. A dedoi oli kodiš. Vozil 1960 hänel avaižihe voinčapatez i zavodihe gangrena. Dedoi jäi jaugata. Hän käveli meidenke tugeden kaluhu mecha, ozuti meile, kut pidab ecta babukoid, kerata marjoid, erištelda tarbhaižid kazvmusid, kaida kalganjurid. Meiden laps’aig mäni ezitanhal, kus oli sarajoid, hodulid, korged kühkjaižiden pert’. Ezitanhal kaik lapsed arvostiba meiden dedoid. Niken ei rohtind sormel-ki koskta Galinken vunukoid. Dedoil oliba vägekahad käded. Lapsiden sil’mil F’odor Ivanovič tegi il’mküid, tehmusid puspäi, pismäižid, potklaudoid. Hän tezi äi ukrainalaižid penid starinoid i iloižid i nagranzoiti niil kaikid. Kaikuččen ristitun täht hänel oli varas ičeze erine sana vai melentartuine starin. Pertin edes levedal laučal dedoi vasttihe ičeze läheližiden sebranikoidenke: Kol’kanke, Igorinke, Šurikanke i Vit’kanke. A miččid magukahid ukrainalaižid ruskedjur’keitosid da keitosid sihlaižišpäi F’odor Galinke keiti! Dedoi lugi kaik lehtkalendarid, eci sigä receptoid, erazvuiččid tarbhaižid nevondoid, istorijaližid aigtegoid, meleviden ristituiden meletusid. Minä äi kerdoid toskelin hänele školan kirjištospäi kirjoid živatoiš, mantedoavaidusiš, tervehtoitajiš kazvmusiš. Dedoin stolal kaiken venui lehtikkirj mezjaižmeden, mumijan, propolisan ližas. Dedoi tedoti meid kaikiš tarbhaižiš meletusiš, miččid löuzi kirjoiden lehtpolil. Hän ištuihe divanale, kucui vunukoid, oti eriližes papkaspäi lehtkalendarin lehtesid vai kirjan lehtesenozutimidenke i lugi, kacuhtaden očkiden alpäi meiden čududelnuzile modoile, kudambad kuti sanuiba, konz-žo dedoi pästab meid guleimaha irdale... No dedoin päbohatusen minun täht oli ombeltud "Krokodil"-kulehtesiden pačkoid vodespäi 1958. Midä katelda, konz vellenke uradim fateras, ka sigä kondi voili jaugan katkaita. Dedoi tezi, mil voi tüništoitta vunukoid. Hän oti škapaspäi kaikuččen kerdan uden "Krokodil"-kulehtesiden pačkan vodesi äjak-se časud fateras oli hillüz’. Minä otin dedoilpäi jumorad i hüväd nirvištelust, midä oli äi satirižen kulehtesen lehtpolil. Nügüd’-ki minun mel’he tuleba kuvaižed, iloižed, karikaturad, miččed johtutaba minun laps’aigan polhe. Dedoin fateras, kus oli ilokaz bul’aidajil änil ketimpolespäi, seinlehtkalendarin šobaidusel, kazvmusiden i tervehtoituzvoiškiden hajul täuttud il’mišt, meid vellenke kaiken varasti uzid hüvid äkkičuzid.
Kerdan baboi, vahv naine, pördihe kodihe Sampovskijan bufetaspäi vähän humalaižes. kollektivanke praznuičiba mittušt-se teravad praznikad. Tuldes kodihe hän kündusespäi nägišti ičeze vunukoid. Oti meid üskha, mäni honusehe, i lendi meid rindhiš jäl’geti ülähäks mujukahannoks lampankatusennoks. Äkkičudespäi kaik nübläižed lapsiden paidoišpäi ratsiba ühtes. Sergunke em voigoi sanuda nimidä, a täuduline baboi vaikastumata bul’aiži: "Minä olen Žabotinskii! "Minä olen Žabotinskii!"... Dedoi habi oti meid baboinnopäi.
Vodel 1976 kevädel dedoile tegihe hubemba. Hän lujas vähän käveli. F’odor Ivanovičal kehitoitihe saharanläžund, sikš toižel tervhel jaugal zavodihe gangrena. Edel ku lähtta bol’nicha jügedale leikatusele, dedoi lahjoiči minei i vellele kirjoid. Kirjoil sil aigal oli sur’ znamoičend. Ned ei venugoi paličil hätken. Niid lugetihe kerdalaze i anttihe toine toižele kut arvokaz bohatuz. Sergejale dedoi andoi Aleksei Tolstoin "P’otr I"-kirjan. A mineiVeniamin Kaverinan "Kaks’ kapitanad"-kirjan. Voib olda, nece lahj da dedoin starinad frontan polhe painastiba sihe, miše minä pätin sidoda ičein elod voinromantikanke. Minä lopin artilleriiskijan radmahttehnikuman Sverdlovskas, kus ezmäižen kerdan lehteses paindihe minun runoid...
Čehov edel ičeze surmad sanui germanian kelel: "Minä kolen...". Oskar Ual’d edel surmad kacli honust i nirvištelusenke hengahti: "Nene oma špalerad vai minä...". Midä sanui minun dedoi edel surmad, minei jäl’ges starinoiči minun baboi, kudamb ištui läžujan dedoin magaduzsijanno.
Leikatuz ei abutand. Dedoid todihe läžuihonusehe i pandihe magaduzsijale. Dedoi hori. Löihe hamatomuziš. Hän ei tundištand nikeda. Baboi ladi händast jötta čaujul. Pidi hol’t tipputimes. Vajehti sijahurstid... Edel ku langeta komaha, dedoi vähäižeks il’mestui, kacuhti baboihe, oti händast kädes: "Nece sinä oled, rigokogoine...". Päliči äjak-se časud dedoi koli... Miččid erazvuiččid sanoid edel surmad virkiba erazvuiččed ristitud. Sepäd, kirjutajad, kudambad eliba erazvuiččil aigoil erazvuiččiš maiš. No sur’ elo-oza, sur’ südäin, sur’ halu eläda ühtenzoiti heid mugoižid erazvuiččid, mugoižid navedijid ristituid, kut Anton Čehov, Oskar Ual’d i Galinke-dedoi.

Мошников Олег

Дед

русский
Дедовская квартира на улице Краснодонцев была местом сбора двух семей: моей мамы и ее сестры Алевтины. Сестры очень уважительно относились к отчимумудрому и сильному человеку, уроженцу УкраиныФедору Галинке. После войны он взял в жены женщину с двумя девочками. Годы были трудные, голодные. Петрозаводск восстанавливался из руин. И помощь деда-кузнеца, участника войны, семье и городу была оценена по заслугам. После скитаний по родственникам и обитания в летних сараях, где нельзя было пользоваться огнем, и ночью в звездные щели проникал северных холод, Федору Галинке выделили двухкомнатную квартиру в двухэтажном деревянном доме. Вот в этот дом мы и стремились. Мыэто я и мой двоюродный брат Серега. Сестры с удовольствием оставляли у деда и бабушки двоих пострелят. Но занимался с нами, конечно, дед. Бабушка работала в буфете кинотеатра "Сампо", была занята с утра и до вечера. Всегда торопиласьк подругам, дочкам, не отстать от переменчивой моды, занять очередь в магазине. А дед был дома. В 1960-х годах у него открылась военная рана, началась гангрена. Дед остался без ноги. На костылях он ходил с нами в лес, показывал, как надо искать грибы, собирать ягоду, различать полезные растения, выкапывать калган. Но большую часть нашего ребячьего времени занимал дворс сарайками, ходулями, высокой голубятней. Авторитет деда для дворовой шпаны был непоколебим. Никто не смел тронуть Галинковских внуков. На глазах ребятни из сильных рук Федора Ивановича появлялись на свет воздушные змеи, деревянные поделки, свистульки, подшипниковые самокаты. Его украинские прибаутки смешили весь двор. Для каждого у него припасено меткое словцо или занимательная история. На широкой лавке перед подъездом находилось место першим дружкам: штепселю Кольке, торопуньке Игорьку или соседскому Шурику-мацапурику. А какие Федор Галинка готовил украинские борщи и щи из крапивы! Дед читал все отрывные календари и, вместе с кулинарными рецептами, выискивал различные полезные факты, исторические события, мысли великих людей. Не раз я приносил ему из школьной библиотеки книги о животных, географических открытиях, целебных травах. Настольной книгой деда была брошюра о пользе пчелиного меда, мумия, прополиса. Всеми найденными полезными мыслями он непременно делился с нами. Важно садился на диван, увлекал в широкую пружинную яму внуков, доставал из специальной папочки листы отрывного календаря или книжку с закладками и читал, читал, забавно поглядывая из-под очков на наши удивленные физиономии: красноречиво говорящие о том, когда же наконец дед нас гулять отпустит Но главным дедовским богатством лично для меня были подшивки журнала "Крокодил" – с 1958 года! Чего греха таить, расшалившись с братом, мы могли перевернуть вверх дном всю квартирную мебель. Дед нашел единственный способ, чтобы не привязывать внука к кровати и усмирить мой непоседливый, любознательный нрав, он доставал со шкафа каждый раз новую годовую подшивку "Крокодила" ия замирал над цветными страницами на долгие упоительные часы. Дед буквально влистал в меня юмор и добрую иронию, которыми пестрели листы советского сатирического журнала. До сих пор, соответственно жизненным обстоятельствам, оживают в моем сознании картинки, шутки и карикатуры, увиденные мною в детстве. Да и сама веселая, жизнерадостная, неунывающая обстановка дедовской квартиры, наполненная булькающими кухонными звуками, шелестом отрывного настенного календаря, запахом трав и лечебных мазей собственного приготовленияготовила нам с братом новые и новые сюрпризы. Как-то бабушка, крепкая, дородная женщина, пришла из Самповского буфета слегка навеселе. Отмечали коллективом какой-то революционный праздник. Увидев с порога родных внуков, она сгребла нас в охапку, прошла в комнату и подняла нас за грудкипо одному ребенку в каждую рукувверхк цветному закачавшемуся абажуру. От неожиданности происшедшего пуговки на детских рубашках выстрелили дружным залпом. Мы с Серегой не могли произнести ни слова, зато довольная бабушка без умолку приговаривала: "ЯЖаботинский! ЯЖаботинский!"… Насилу дедушка нас от бабушки отбил.

Весной 1976 года дедушка почувствовал себя хуже. Сказалась вынужденная малоподвижность могучего тела кузнеца, у Федора Ивановича на фоне развившегося сахарного диабета началась гангрена второй здоровой ноги Перед тем как лечь в больницу на сложную операцию, дед подарил нам с братом по книге. Книги в то времязначили очень многое. Они не теснились на полках. Они прочитывались залпом, и передавались друг другу как бесценное сокровище. Сергею досталась книга Алексея Толстого "Петр I". А мнеКаверинские "Два капитана". Наверное, благодаря этому подарку, рассказам дедушки о фронте, я выбрал своим жизненным кредовоенную романтику, закончив артиллерийское училище в Свердловске, где в курсантской газете состоялась моя первая стихотворная публикация

Последними словами умирающего Чехова была сказанная по-немецки фраза: "Я умираю…". Оскар Уайльд перед смертью оглядел комнату и выдохнул иронично: "Или эти обои, или я…". Что произнес, умирая, мой неродной дед Федор Иванович Галинка мне потом рассказала бабушка, сидевшая у его больничной постели.
Операция не помогла. Беспомощным обрубком дедушку перенесли в палату, положили на кровать. Дед бредил. Метался в беспамятстве. Никого не узнавал. Бабушка пыталась его напоить чаем. Следила за капельницей. Меняла простыни. Перед тем как впасть в предсмертную кому, дед ненадолго пришел в себя, взглянул на бабушку, взял ее за руку: "А, это ты, торопунька…". Через несколько часов его не стало. Какие разные последние слова произнесли разные люди. Кузнецы, писатели, разделенные веками и странами. Но большая судьба, большое сердце, большое желание жить объединило их таких разных, таких любящих людей, как Антон Чехов, Оскар Уайльд и дедушка Галинка.