Тексты
Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | Статистика | ? Помощь
Jelena Ruppijeva. Omamualazet. Ol’ga Makarova
Jelena Ruppijeva
Omamualazet. Ol’ga Makarova
карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский
Joga
toimitukses ruavos ollah ei vaiku toimittajat .Lehten luadimine on monien ammattiloin ristikanzoin ruavonnu .Eräs niilöis ammattilois on verstaiččii .Hänen ruadoh kuuluu lehten verstaičendu oman tietyn tiedokonehohjelman vuoh .Tiedokonehes häi azettau sivuloile lehten materjualat da kuvat , ku pidänöy kohendau jälgimäzii .Luadiu kai pättäväh luaduh , kaunehesti , ku lugijale jo lehten kädeh otettuu olis selgei , mis on täs kirjutettu .Lugii vihjuau sen kirjutuksien , niilöin nimien da alanimien , fotokuvien , faktoin da kainalotekstoin oigies azetandas .
Hätken aigua Oma Mua -lehten verstaiččijannu oli Ol’ga
Makarova .Häi oli meijän enzimäzenny abuniekannu da nevvojannu .Ainos tiezi , kui da midä pidäy ruadua .Häi ei olluh vai oman ruavon maltajannu , verstaijes häi puaksuh avvutti meidygi – iče maltoi lyhendiä kirjutuksien nimet , ku net oldih pitkät , ei synnytty kai .Löydi pättävät kuvatekstat kuvien uale , kerran ku emmo mustanuh kirjuttua niilöi .Puaksuh vihjai painohairahtuksetgi .
Täl kerdua Ol’ga Makarova on meijän paginkanzannu .Häi sanelou omas ičes da oman ruavon eričyksis .
Ol’ga , kus olet roinnuhes ?Sanele omis juuris .Ongo sinul suvus karjalastu , suo-melastu libo vepsälästy ?
– Minä olen roinnuhes Petroskois . Minun buabo tuatan puoles oli vepsäläine , muaman puoles – Novgorodan ven’alaine .Meijän pereh on ven’ankieline .
Minä ni tiijä en , pagizigo buabo vepsäkse , nikonzu en kuulluh , sendäh ku emmo elänyh yhtes .Ga minun ukol muaman puoles kai ollah vepsäläzet , a tuatan puoles – karjalazet , sendäh meijän lapsis on enämbi karjalas-vepsälästy verdy , migu ven’alastu .
Kudamasbo školas sinä opastuit Petroskois ?Jogo školas opastuit meijän kielii ?
Opastuin 17. školas .Silloi myö elimmö Leningradskaja-uuličal , minun velli opastui sen rajonan 30. školas , muamo sežo tahtoi minuu sinne andua .Ga minun sevoitar , kudai oli nelli vuottu vahnembi minuu , opastui 17. školas anglien kielen kluasas .Minä potakoičin vahnembii sežo andamah minuu sih školah .Muamanke tulimmo paginale školah , anglien kielen kluasat oldih jo tävvet .Muamale kehitettih andua minuu suomen kielen kluassah , niilöih vie sai ottua .Se oli vuozi 1973 da oli toine vuozi , konzu kerättih suomen kielen kluasat , enzimästy kerdua opastujua niilöih otettih vuvvennu 1972.Sil aigua školan johtajannu oli Pavel Oskarovič Korgan , amierikan suomelaine .Silloi minä jo maltoin lugie , ga suomen kieldy , tiettäväine , en tiedänyh .Minuu kyzyttih toistua midägi suomen kielel , vikse minun sanomine rodih mieldy myöte komissiele , sit minuu otettihgi enzimäzeh "B " kluassah .Suomen kielen opastundu algavui toizes kluasas .
Kusbo jatkoit opastundua školan jälles ?Kuibo kielet , löydyigo niilöile sijua sit opastundas ?
– Kui sanotah nimidä petties ei rodei . Kerran opastusvuvven lopus meile školah tuli Irma Petrovna Kaipiainen , NeuvostoKarjala -lehten kul’tuuruozaston piälikkö .Hänen poigu opastui meijän kluasas .Häi kyzyigi , eigo ken tyttözis tahto tulla ruadoh toimitukseh , sih ečittih konehelkirjuttajii .Minä vie en tiedänyh , kunne tahton lähtie opastumah školan jälles , sendäh tulin toimitukseh , tuttavuin sen piätoimittajan Ivan Laitizenke .Minuu kai miellytti , sendäh školan jälles rubein ruadamah "Neuvosto-Karjalan " toimitukses .Enzimäi kaksi kuudu ruavoin konehelkirjuttajan opastujannu .Sit jälles opastundua sogieh konehelkirjutandah minuu otettih konehelkirjuttajien ozastoh .Oli ylen mieldykiinittäi ruadua .Kaikin ruavos paistih suomekse , puolii sanois minä en ellendännyh , školas suaduloi tiedoloi suomen kieles ei täydynyh .Luajin äijän hairahtustu , sekretari tirpajen kai kohendeli .Minä pečatoičin uvvessah da minun sanavarasto koheni .Tahtoin lähtie kirjuopastumizih suomelas-ugrilazele ozastole , ga ozastol ei olluh tämänmostu opastundua .
Sit zaočno piäzin opastumah filolougien tiedokunnale , ven’an kielen da literatuuran ozastole .Suomen kieli oli vierahannu kielenny .
Vikse olit Periodika-julguamos ruavos ihan sen perus -
tandan päivis .
– Periodika-julguamo rodih endizen alovehellizen komitietan painamon sijah . Silloi minä jo ruavoin "Neuvosto-Karjalan " toimitukses , sendäh "Periodikas " olen ruadanuh ihan allus algajen .Silloi rubei piäzemäh ilmah Oma Mua -lehti , uudeh "Oman Muan " toimitukseh "Neuvosto-Karjalan " toimituksespäi lähtiettih erähät ruadajat – L’ubov’ Arefjeva , Vladimir Kettunen .Minä jatkoin ruaduo "Neuvosto-Karjalas ", kudamas sit tuli Karjalan Sanomat -lehti .
Tottu sanuo , oli aigu , konzu lähtettelin ruadoh Progress-julguamoh , sen suomen kielizeh toimitukseh , sit kodvazen ruavoin Kielen , literatuuran da histourien instituutas rahvahan runohuon ozastos , ga yksikai tulin järilleh ruadoh omaht oimitukseh , konzu sit ečittih ruadajua konehel kirjuttajien ozastoh .Täs ainos kai oli lekkehel , elos kiehui , teletaipu ruadoi azettelemattah , kiändäjät kerras listaspäi kiännettih kai da diktuittih se konehelkirjuttajile , se kai meni hedi noumerah , se oli ylen mieldykiinittäi .Sidä ylen äijäl ei täydynyh rahvahanrunohuon ozastos ruadajes .Sanakse , karjalan kieleh minä tuttavuin sie ruadajes .Pečatoičin karjalan kielel .
Kuibo rubeit verstaimah lehtilöi ?Oligo sinul jo neruo sit ruavos vai tuli opastuo ?Kuibo harjavuit sih ruadoh ?
– Eläjes ainos pidäy mihtahto opastuo . Opastuin verstaimahgi .Kirjutuskonehet jiädih mennyöh aigah , enzimäi mehuanizet , sit sähközetgi .Niilöin sijah tuldih tiedokonehet .Zavediihes muutoksien aigu , toimitukses pidi siirdyö tiedokonehel verstaičendah .Piettih enzimäi lyhyöt tiedokonehkursat , a sit ičeväil pidi puuttuo perile kaikes .Konzu verstaičus ozastoh ruvettih eččimäh ruadajua , ei ruvettu kuččumah nikedä muijalpäi , kehitettih minuu sih ruadoh .Konehelkirjuttajan ammattihäi hävii iččenäh .Verstaičendan programmat enimälleh pidi ičel ellendiä , hairahtujes opastuo .Ei olluh kel kyzyö .Sinul abuh oldih vai programman käyttöohjiet .Sanakse , sogei konehelkirjutandu rodih ylen pädijäkse tulies ruavos .Terväh maltoit näppäillä kai , luajiit kohendukset libo kirjutit kuvatekstat , tekstoin nimet da alanimet .Semmite tärgei se oli , konzu oli kiireh , konzu pidi jo valmis noumeru työndiä painamoh .
Nämmä verstaičendan ohjelmat vikse muututahgi , vahnoin sijah tulou uuzii .Niilöi kaikkii pidäy toimittua .
Minä alloin ruavon Adobe Pagemaker -ohjelmas , sit julguamo osti uvvet tiedokonehet da Adobe InDesign -ohjelmaman .Kai ylen ruttoh kehittyy , ainos muuttuu , sit ičelgi pidäy ehtie nämmien muutoksien peräh , ei sua jällele jiäjä .Niken ei opastannuh uuzih ohjelmoih , ičel kai pidi toimittua , sanommo , ellendiä Adobe Photoshopan , Corel :n , Adobe Illustratoran ruaduo .Net kai pidi ruadajes .Ku nimidä et malta , sit ni-mittumale ruavonandajale ei pie mostu ruadajua .Erikseh pidäy passiboija julguamon johtajii , työttih kursiloile .Ainos on mieldykiinittäi tiijustua uuttu .
Ol’ga , sinä tiezit (dai tiijät ) suomenkielen , verstaičit suomen kielistylehtie , avvutti go sinule suomen kielen nero ruadajes ?Pidäygo ristikanzal , kudai verstaiččou suomen - libo karjalankielisty lehtie , libo muudu lehtie , tiediä sen kieli ?
– Olen sidä mieldy , ku kieli pidäy tiediä . Minul , sanommo , pidäy tiediä mih nähte on materjualu , ku suas parembi azettua se .Erähil toinah se ei ole tärgei , minulhäi pidäy ellendiä , midä minä ruan , a ei vai muite panna sidä , midä tuvvah pandavakse .Toičihäi jovvut midätah muuttamah , sanommo , pidäy lyhendiä tekstan nimi , iče tekstu , ičel piättiä mitah .Olen ristikanzu , en ole programmiiruittu roubottu , minä suvaičen luomah uuttu .
Sinä karjalan kielehgi opastuit .Ainos avvutit meile "Oman Muan " luadijes .Passibo sinule suuri sit , ku ainos avvutit , nevvoit da tiezit , kui parembi on se libo tämä azuo .Iče jo painohairahtuksetgi vihjait da kirjutit kuvatekstat .
- Sitgi on pagin . Konzu tiijät kielen , sinä voit äijiä enämbän luadie , migu tavalline verstaiččii .
Olethäi vie verstainnuh julguamon žurnualoi da kniigoi .Oletgo lugenuh , min verran kniigua puutui verstaija sinul .Eruougo niilöin verstaičendu lehtilöin verstaičendas ?Ongo se jygiembi vai helpombi ?
– Minul puutui verstaija kai Periodikan lehtet , Kipinä -, Taival - da Carelia-žurnualat . Äijängo kniigua ruadajes verstaičin , jongoi en musta , äijän vikse .Enzimäzen verstaitun hyvin mustan – se oli Pekka Zaikovan kniigu .Ylen äijäl miellyttäy lapsien kniigoin verstaičendu da yhteisruado taidoilijoinke .Kniigoin verstaičendas on omii
eričyksii , ga eibo se ole jygiembi lehtilöin luajindua .Sit on omua siändyö , vuadimustu , valdivonstandartua , kudamii pidäy tiediä da noudua .
Äijängo vuottu sinä ruavoit Periodika-julguamos ?Kui tänäpäi mustelet sidä ruaduo ?
-Periodika-julguamos ruavoin enämbän kahtukymmendy vuottu .Kai midä minä nygöi maltan da tiijän omas ruavos , ammatis , se kai on nämmien ruadovuozien
tulos .Rahvas , kudamienke puutui ruadua , enimälleh odih ellendäjät .Ainos oli hyvä
ruadua .Ei olluh mostu , konzu astut ruadoh , ku pidäy vai sinne astuo , a astut sendäh , ku himoittau astuo da astut sit hyväs mieles .
Ga tulou aigu , konzu rounoku jo kai maltat omas ruavos , sinul himoittau uuttu , sit lähtetgi iäre , ečit uuttu .Nenga rodih minulgi .Lähtin ruadoh Verso-julguamoh , kus ru-bein opastumah jo toizeh , tiijustamah midägi uuttu , tuttavumah uuzien ristikanzoinke .
Oli aigu ,konzu ylenäijäl himoitti tulla järilleh "Periodikah ".Vie oli nenga äijy ruaduo uvves ruavos , minä kai pöllästyin , duumaičin , kui suan kai ruatukse .Ga ehtiin ruadua kai da en žiälöiče nygöi .Tärgei on , ku sinuu arvostetah ruadajannu .Lähtin eläkkehele , duumaičin , kui on nygöi hyvä , ruadua ei pie , huogavun .Ga puolenvuvven peräs minule soitettih "Versospäi " da kyzyttih tulla järilleh .En voinnuh sanuo , ku en tule .
P .S . Tottu sanuo , konzu piätin lähtie ruadoh toizeh julguamoh , erähänny syylöis oli palkansuurus , minule kehoitettih suuremban .Meil oli mašin krediittäh ostettu , tuli kai palku andua sit .Tänäpäi velgua meil ei ole , olemmo suittanuh mieldy piäh .Nostimmo oman koin , vunukat kazvetah da olemmo kaikin ozakkahat .
Omamualazet. Ol’ga Makarova
карельский: ливвиковское наречие
Новописьменный ливвиковский